انتخابات از ابزارهایتحقق مردم سالاری و ازمولفههای مشارکتسیاسی است،کهیکی از معیارهای سنجش مردمسالاری بهشمارمیرود.ازجمله دلایل مطاله وتحقیق،بررسی مولفههای تاثیرگذار برحضور شهروندان در پای صندوقهای رای وراههایافزایش این حضور است.برگزاری انتخابات آزاد ومبتنی برقانون از مهمترین مشخصههای -آزادی و مردمسالاری درکشور وجوامعیکه درآنها نهادهای برخاسته ازمردم ارکان اصلی تصمیمگیری وکارگزاران آنهادرغیاب مردم اجازه ندارندسرنوشتکشورشانرا رقم بزنند.بنابراین یکی ازمولفههای مشروعیت نظامهای سیاسی درسراسر جهان میزان مشارکت سیاسیمردم درآن است،بدون شک انتخاباتمنظومهای است متشکل ازاجزای مختلفکه اراده وخواست یک ملتدرآن تجلی پیدا میکند.در نظام جمهوریاسلامیایران براساسنظر امامخمینی(ره) میزان رای ملت است.از طریق انتخابات است که مردم میتوانند بهصورت مستقیم نظرات خودرادرباره تصمیمات مهم ابراز نمایند علاوه بر این معمولا حضور مردم در پای صندوقهای رای یکی ازشاخصهای توسعه سیاسی درهرکشور استکه نمایانگر تعلق خاطر مردم به کشور و سرزمین میباشد.
رایدهی ومشارکت در انتخابات به عنوان مهمترینعرصه حضورمردم درتصمیمگیری برایتعیین سر نوشت خویش درجوامع مردم سالار شناخته میشود.تا شهروندان افکار وعقاید خود را در اداره امور عمومی واجتماعی اعمال نمایند.اساسیترین عملکرد مشارکت رایدهی
فرصت دادن برای جانشینی وانتقال مناصب ومسئولیتها درجامعه است.
با پیروزی انقلاب اسلامی واستقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران مشارکتسیاسی در شکل شرکت در انتخابات بسیار مهم وحساس تلقی شد وحضور گسترده مردم در انتخابات به نقطه قوت نظام درعرصه ملی وبین المللی بدل شد.لذا سیاست مخالفان بهکاهش مشارکت وسیاست نظام بهتشویق احادملت بهمشارکت حداکثری در انتخابات بوده است.در مجموع یازده دوره انتخابات ریاستجمهوری در ایران برگزار شده.از ویژگی مهم این انتخاباتمشارکت بالای پنجاه درصدی رایدهندگان است.
مشارکت بالای هفتادونه درصدی درانتخابات ریاستجمهوری سال هفتادوشش ومشارکت بالای هشتادوچهاردرصدی دهمین دوره اتنخابات ریاستجمهوری وکاهش مشارکتدر انتخابات ششم علاوه بر تغییردرگرایشهای سیاسی واجتماعی رایدهندگان مطالعه وبررسی تعیین مولفههای تاثیرگذار برمیزان مشارکت رای -دهندگان در انتخابات نظام جمهوری اسلامی را به یک موضوع حساسدر جامعهایران بدلکرده است.علیرغم این درجمهوری اسلامی ایران انتخابات عمداً بامشارکت وسیع مردمی برگزار می شود.اولین انتخابات جمهوری اسلامی تنهاچهلوپنج روز پس ازپیروزی انقلاب اسلامی برگزار گردیدکهکوهتاترین زمان برگزاری انتخابات در یک کشور پس از به ثمررسیدن انقلاب درآنکشور محسوب میشود.جمهوری اسلامی ایران مدل و ساختاری از حکومت مبتنی بر مردم سالاری دینی معرفیکردهکه دو شاخص اصلی آن مردم و دین می باشد.این الگو امروز به عنوان رقیبی برای نظام های دمکراتیک غربی درآمده است.بانگاه آماری به میزان مشارکت مردم درانتخابات ریاستجمهوریایران نشان میدهد همواره مردم حضورگستردهای درپای صندوقهای رایداشتهاند واین حضورکمتردچارنوسان شده است.
انتخابات شرایط رابرایکنترل مردمی مهیا میسازدومتضمنآن هستندکهحکومتکنندگان درچهارچوبگزینههای که برای رای دهندگان ارائه میگردند مشهورومقبولترین افرادهستند.این مساله به نوبهخودحاکی ازآن استکهحمایت شهروندی لازم برای حکومت تامین میشود.اگر انتخابات به صورت منظم برگزار شوند مسئولیتهای حکومت نیز مورد تاکید قرارمیگیرند.برایناساس انتخابات مجرایارتباطی میان حکومتکنندگان ومردم تحت لوای حکومت هستنند.بیگمان رای یکی ازمهمترین نمودهایرفتارهای سیاسی میباشد.
بیان مسئله
یکی ازاساسیترین مباحث مربوط بهانتخابات ریاستجمهوری بررسیپیامدهایسیاسی،اقتصادی،روانی واجتماعی -نظامی میزان مشارکتعمومی شهروندان درانتخابات مزبور میباشد. پرسش محوری این است که میزان مشارکت شهروندان در انتخاباتچه پیامدهایرا دربرداشته و متضمن چه فرصتها و چالشهای برای ایران در سه سطح داخلی،منطقهای وبینالمللی خواهد داشت. اهمیت میزان مشارکت شهروندان درانتخاباتریاستجمهوری درآن استکه درصورت تحقق مشارکت حداکثریحجم تعهدات وفشارهای خارجیکاهشیافته وتاثیر شایانتوجهی برآینده ثبات وامنیت درایران خواهد گذاشت.
از جمله دلایل مطالعه مشارکت انتخاباتی اولاًبررسی علل وعوامل موثربرحضورشهروندان درپای صندوقهای رای وراههای افزایش اینحضور است.دوماًچه عواملی سبب مشارکت افراددر انتخابات میشود یا چه عواملی شهروندان را به شرکت در انتخابات برمیانگیزد.سوماً چه عواملی سبب میشودرایدهندگان به این نتیجه برسندکه به حزب-،گروه ویا به فردخاصی رای بدهند.چهارماً راهکارهای تقویت وگسترش حضور مردم در صحنه سیاسی واجتماعی جامعهاسلامی ایران چیست.پنجماً شهروندان برای رای بهیک نامزد انتخاباتی به چه صفات او بیشتر اهمیت می -دهند.ودرنهایت اینکه چه عواملی موجب افزایش مشارکت در انتخاباتریاست جمهوری میگردد.و بهعبارتی مولفههای تاثیرگذار برافزایش مشارکت شهروندان درانتخابات ریاستجمهوری چیست.
اندیشمندان علمسیاستراهکارهای برای تقویت وگسترشمشارکت مردمدرجوامع ارائه دادهاند.آشکار استکه برخی از این شیوهها با ویژگی اجتماعی -فرهنگی ایران تناسب ندارد.از اینرو،روشهاییکه با شرایط اجتماعی ایران -سازگاری بیشتری دارندموردبررسی،تجزیه وتحلیل قرارخواهندگرفت.
