کار و فعالیت معلمان در مدارس جنبه ای از زندگی است که صرف نظر از منابع مالی برخی از نیازهای اساسی آدمی نظیر تحرک روانی و بدنی، نیازهای اجتماعی و احساسات خود ارزشمندی را ارضاء
می­کند با وجود این کار و فعالیت در مدارس و سازمان­ها می­تواند منبع فشار روانی نیز باشد. در دهه اخیر موضوع فشارهای روانی و استرس و آثار آن در مدارس مورد توجه بسیار واقع گردیده است.با وجود این که استرس وفشارهای روانی مثبت نیز وجود دارد و نباید به این عوامل به عنوان یک پدیده منفی نگریست، زمانی که از فشارهای روانی صحبت می­شود بیشتر به عوارض و جنبه­های منفی آن توجه می شود. به هر حال فشارهای روانی اثرات فراوانی بر عملکرد و فعالیت­های اعضای سازمان دارد. مدیران، کارکنان و ارباب رجوع سازمان تحت تاثیر فشارهای عصبی دچار حالات روانی خاصی می­شوند و دست به اعمالی می­زنند که مستقیما در فعالیت­ها و بازدهی سازمان منعکس می گردد.فشارهای عصبی علاوه بر تاثیرات روانی تاثیرات جسمانی نیز دارند. فشارهای روانی شدید معلمان و اولیاء مدرسه باعث تزلزل در اهداف و راه های نیل به آن می­شوند و بر کارایی دانش آموزان اثر می­گذارند.

امروزه اهمیت نظام آموزش­برای پیشبرد اهداف توسعه کشور نزد سیاستمداران به اثبات رسیده است و بسیار مهم جلوه کرده است. در این میان یکی از عمده ترین و شاید جنجال برانگیزترین مفاهیمی که از یک سو تلاش­های نظری و بنیادی بسیاری را به خود معطوف ساخته و از دگر سو در تمامی منابع نیروی انسانی سازمان­ها اهمیّت زیادی پیدا کرده، استرس و فشارهای روانی بر معلمان است چرا که معلمان، بر بسیاری از متغیرهای سازمانی، تاثیر می­گذارند و زمینه­ رشد و شکوفایی سازمان را فراهم می­نمایند. نظام­های آموزشی درگذر از مسائل كمی و همگانی كردن آموزش ناگزیر از توجه به مسائل كیفی پدیده‌های آموزشی نیازمند توجه به شرایط استرس و فشارهای روانی وارده

 بر معلمان می­باشد و ارتقای شخصیتی و ثبات هویتی معلمان را از طریق اصلی‌ترین عامل یعنی پایداری انسانی و تقویت روحیه معلمی به شکوفایی می­رساند.

بیان مسئله

در عصر حاضر كه جهان در اوایل قرن بیست و یكم قراردارد، بخش مهمی از فعالیت فردی واجتماعی را تعلیم و تربیت تشكیل می­دهد، به طوری كه یونسكو در گزارش جهانی اعلام كرده است: تقریباً از هر پنج انسانی كه امروز زندگی می­كند یك نفر یا شاگرد است یا در نظام آموزش رسمی به عنوان معلم خدمت می­كند. اساس خودكفایی و استقلال هر جامعه ای، برپایه­های وجودی سازمان­های آموزشی آن جامعه استوار است و در بین تمام نیروهای اثر بخش یك سازمان آموزشی، اغلب صاحب نظران و متفكران مسائل تربیتی معتقدند كه معلمان مهمترین عامل مؤثر در جریان تعلیم و تربیت هستند، لذا توجه به نیازهای آن­ها و چگونگی تأمین آن توسط سازمان، می­تواند منجر به کاهش فشارهای روانی و درنتیجه تعهد سازمانی آنان در سازمان می­گردد(حسینی نسب و همکاران،1391،ص14).

از آنجائی که هر كشوری در مسیر توسعه و پیشرفت همه جانبه خود نیازمند سیستم تعلیم و تربیت كارآمد است و اولین قدم در رسیدن به كادر آموزشی موفق و كارآمد درك عواملی است كه بر كیفیت عملكرد معلمان مؤثر است، چرا كه رابطه مستقیمی بین فشارهای روانی افراد با عملكرد آنان وجود دارد بطوری­كه افرادی كه از كار خود رضایت داشته باشند و فشار روانی کمتری داشته باشند كار خود را نیز بهتر انجام خواهند داد و افرادی كه از كار خودناراضی باشند كار خود را به درستی انجام نخواهند داد (حسینی نسب و همکاران،1391،ص14). فشار روانی وتأثیر آن بر معلمان در محیط کاری در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. برخی از معلمان فشار روانی را بهانه­ای برای انجام ندادن درست وظایف محوله قرار می­دهند. بسیاری دیگر فشار روانی زیادی را متحمل می­شوند. معلمانی نیز هستند که برای انجام صحیح کار می­بایست فشار مناسبی برای آنان ایجاد نمود. هدف مدیریت فشار روانی این است که به معلمان کمک می کند تا سطح فشار روانی متناسب با توانائی خود را برای انجام صحیح کار دریابند و تا مرحله تغییر آن را حفظ نمایند(حسینی،1388،ص78).

مولفه های فشارهای روانی دراین پژوهش از دیدگاه های حجتی نیا و پورشافعی درپژوهش انجام شده دانشگاهآزاد اسلامی بیرجند می باشد که مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین دراین پژوهش محقق به دنبال بررسی این سئوال اساسی است که وضعیت فشارهای شغلی و روش‎های مقابله با آن دربین معلمان زن مدارس متوسطه چگونه می باشد؟

اهمیت و ضرروت پژوهش

زمانی که کارکنان به سازمانی می­پیوندند، مجموعه ای خواسته ها،نیازها،آرزوهای گذشته را که با هم انتظاری شغلی را ایجاد می­کنند با خود به همراه دارند اما عکس العمل­های و فشارهای شغلی را که سازمان در مقابل خواستهای کارکنان فراهم می آورد احساس مثبت یا منفی افراد نسبت به شغل خود را شکل می دهد(یزدی،1389،ص21).

فشار روانی وتأثیر آن بر کارکنان در محیط کاری در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است.  فشار روانی معمولاً وقتی ایجاد می گردد که فرد با چالش، تهدید و یا تحولی مواجه گردد، به عبارت دیگر بین توان فرد برای انجام کار و کار خواسته شده از وی توازن وجود نداشته باشد. فشار روانی در حالات خاص و با تعامل فرد ومحیط کاریش افزایش می یابد چرا که درک بهتر فشار روانی شناخت چگونگی ایجاد انگیزش فرآیند چرخشی آن است چرخه انگیزش معمولاً از بروز و ظهور یک نیاز آغاز می­گردد. فرد می­خواهد کار را انجام دهد (انگیزه) و نتیجتاً آن کار را انجام می دهد.کاری را که انجام می­دهد او را به هدف مورد نظرش نزدیک کند درآن موقع احساس رضایت می­کند و در صورتی که ناموفق باشد احساس نارضایتی کرده و ممکن است با افزایش فشار روربرو گردد.این چرخه پایان نمی پذیرد و فرد آماده می­گردد تا کار جدیدی برای دستیابی به هدف جدیدی انجام دهد.از انجائیکه سیکل فشار روانی در زندگی انسان، امر اجتناب‌ناپذیری است وگاهی نیز مفید است ولی اگر از حد خارج شود. برای سلامتی انسان مشکلات جدی ایجاد می‌کند. چون ترکیبات عوامل زیست‌شناختی، روان‌شناختی و اجتماعی که در کنترل فشار روانی وحفظ یک سبک سالم زندگی نقش مهمی دارند به خطر می­افتند. فشار روانی، نشان عصر ما است. به هر سو که بنگریم، آدم‌هایی را می‌بینیم که می‌خواهند با بالا و پایین پریدن و ورزش‌کردن، رفتن به باشگاه‌های ورزشی و رعایت رژیم‌های غذایی خاص، تأثیرات تنش‌های شدید زندگی را کم کنند. حتی برخی شرکت‌ها، برنامه‌های مفصلی برای مدیریت فشارروانی بمنظور یاددان روش­های کنار آمدن با موقعیت­های پر فشارزندگی به کارکنان خود، تدوین کرده‌اند زیرا
فهمیده­اند اختلالات مرتبط با فشار روانی چقدر تولید راپایین می آورند و چقدر هزینه برند.در این بین نقش و جایگاه معلمان به عنوان متولیان امر توسعه و آموزش بر اساس رویکردهای ایجاد شده فشارهای روانی دو چندان شده است چرا که در این بین توجه سازمان به ابعاد فشارهای شغلی و روانی معلمان باعث می­شود تا آنان به تناسب انرزی خود در کارهایی فعالیت داشته باشند که خود یا دوست دارند یا دوست ندارند(حسینی،1388، ص89).