۲-۱۰-۳- پیشینه مربوط به تفکر انتقادی

 

دنیل (۲۰۰۶) به بررسی نگرش مشارکتی دانشجویان در آموزش و پیشرفت تفکر انتقادی و نقش متغیرهای دیگر پرداخته­اند. نگرش مشارکتی برگوش دادن به دیگران با فکر باز تأکید داد. نتایج نشان داد که چنانچه آزادی آموزشی در کلاس درس برای دانشجویان تضمین شود و و فرصتی برا ی فکر کردن داده شود، در پیشرفت مهارت­ های تفکر انتقادی آن­ها تاثیر فراوان دارد و نقش استاد در ایجاد فضایی که دانشجویان در آن با آرامش نظرات و دیدگاه­ های خود را به راحتی عنوان کننده بسیار اساسی است. دانشجویان با شرکت در این کلاس­های طراحی شده به میزان زیادی مهار ت­های تفکر انتقادی آن­ها افزایش یافته است.

 

کوین و گری^[۷۹](۲۰۰۹) به مطالعه‌ خود شناسی دانشجویان به عنوان متفکرانتقادی پرداخته‌اند و تاثیر نگرش‌ها و قدرت و توانایی نگرش و اعتقادات هنجاری را به تفکر انتقادی مورد بررسی قرار داده‌اند. در این پژوهش فرض بر این است که قدرت و توانایی نگرش، تاثیر نگرش‌ها را به اعتقادات هنجاری به صورت متعادل در می‌آورد و به جای آن، اعتقادات هنجاری، تاثیر تعامل میان نگرش و قدرت نگرش را به خود شناسی دانشجو به عنوان متفکر انتقادی به حالت تعدیل در می‌آورد. نتایج نشان می‌دهد که دانشجویان که داری نگرش‌های مثبت و قوی نسبت به تفکر انتقادی هستند، اعتقادات هنجاری قوی دارند که همراه با مهارت است و در عوض، این اعتقادات به خودشناسی خود به عنوان متفکر انتقادی تاثیر می‌گذارد. نتیجه های به دست آمده بر اساس مشارکت دانشجویان در کلاس‌ها جهت‌یافته از این فرضیه حمایت می­ کند. میلر^[۸۰] (۲۰۰۳) بر اساس پژوهشی بر روی دانشجویان داروسازی دانشکده­ای در داکوتای شمالی را مورد بررسی قرار داد. نشان داد که میانگین نمره­ی کل مهارت تفکر انتقادی در دانشجویان سال چهارم بالاتر از حد هنجار بوده است. هم­چنین میانگین نمره کل گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان سال چهارم نشان دهنده گرایش مطلوب و مثبت دانشجویان بود(به نقل از حیدری و سیدآسیابان، ۱۳۹۲).

 

مانینگ (۱۹۹۹) در تحقیقی به بررسی ارتباط میان تفکر انتقادی و نگرش دانشجویان کالج ثبت نام کرده در درس خواندن انتقادی، نسبت به خواندن پرداخت. سی و یک دانشجو در دو گروه تقسیم شدند .برای یگ گروه دیگر برنامه درسی معملی به علاوه پنج مهارت تفکر انتقادی آموزش داده شد. نتایج نشان داد که میان تفکر انتقادی و نگرش نسبت به خواندن تفاوت معناداری وجود ندارد. اما تفاوت معناداری میان نمرات کسب شده در تفکر انتقادی میان گروه کنترل و گواه دیده می شود. که نشان داد آموزش مهارت­ های تفکر انتقادی باعث افزایش توانایی‌های آنان در تفکر انتقادی شده است (مک نیلی و دونا^[۸۱]؛ ۱۹۹۲، مانینگ ۱۹۹۹ ؛ اسلامی ، ۱۳۸۲).

 

حین، بیرمن و برودبار^[۸۲] (۲۰۰۴) در پژوهش جهت بررسی گرایش به تفکر انتقادی در دانشگاه دولتی ایالات نویز امریکا ۱۹۸ دانشجوی کارشناسی بهداشت محیط انتخاب کردند. نتایج آن گرایش مثبت دانشجویان بود. در بررسی مؤلفه‌‌های تفکر انتقادی تقریبا نصف آن­ها در آیتم حقیقت جویی ضعیف بودند.

 

گینک و شیل^[۸۳] (۲۰۰۲) در پژوهش با عنوان میزان کسب مهارت‌های تفکر انتقادی فراگیران در دوره کارشناسی نشان دادند تنها ۲۰ درصد از دانشجویان دروه کارشناسی به تفکر انتقادی پاسخ­گو بودند و این نشان دهنده عدم شایستگی کافی در تفکر انتقادی، قضاوت و تصمیم ­گیری آن­ها است.

 

ارین و ویفرد^[۸۴](۱۹۹۳) هدف پژوهش ­آن­ها بررسی تاثیر تمرینات تفکر انتقادی بر چگونگی درک مطلب ارزشیابی و استدلال در میان دانشجویان بود تمریتات باعث افزایش درک مطلب شد اما در ارزشیابی و استدلال تفاوت چشمگیر و معنادار نبود.

 

رابرت و دیر^[۸۵](۲۰۰۹) به بررسی ارتباط خودکارآمدی، انگیزش، تمایلات تفکر انتقادی و موفقیت تحصیلی پرداختند. نتایج نشان داد میان خودکارآمدی و تمایلات تفکر انتقادی و همچنین میان انگیزش و تمایلات تفکر انتقادی همبستگی بالایی وجود دارد ( به نقل از فرهادی نیا، ۱۳۹۱).

 

بررسی پیشینه­ پژوهش در ایران نشان می­دهد که در حیطه مهارت­ های شناختی در قالب مفاهیم مختلف از جمله تفکر انتقادی چندین کار پژژهشی انجام شده است که این جا به طور مختصر به چند پژوهش اشاره می­ شود:

 

علیوندی وفا (۱۳۸۴) پژوهشی انجام داده است که هدف آن بررسی رابطه­ تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد که رابطه­ مثبت و معنی­داری بین میزان تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی حاکم است. هم­چنین میزان نمرات تفکر انتقادی در دانشجویان سه گروه علوم انسانی، فنی- مهندسی و علوم پایه متفاوت است؛ ولی این تفاوت از نظر آماری معنی­دار نیست. از طرفی تفاوتی بین میزان تفکر انتقادی در دانشجویان دختر و پسر موردتایید قرار نگرفته است.

 

نتیجه­ یافته ­های (کرمی، ۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان شناسایی و اعتبارسنجی نشانگان و مؤلفه‌ ­های رفتاری موثراساتید دانشگاهی در شکل­ گیری تفکر انتقادی دانشجویان، نشان داد علاوه بر تدریس محتوای درسی، نحوه­ به کارگیری مهارت­ های تفکر انتقادی در آن موضوع نیز باید آموزش داده شود تا علاوه بر به کارگیری قوای فکری دانشجویان، مطالعات مستقل آن­ها توسعه یابد. به هر حال ‌می‌توان با برنامه ریزی صحیح و به کارگیری راهبردهای خاص به آموزش مهارت­ های تفکر انتقادی در قالب رشته تحصیلی پرداخت.

 

جواد زاده شهشهانی (۱۳۸۳) یک پژوهشی کیفی با هدف بررسی هویت دینی و تفکر انتقادی و رابطه­ این دو در دانشجویان ۲۲-۲۰ ساله انجام داده است. نتایج تحلیل کیفی و محتوای مصاحبه­ ها نشان داد کسانی که مهارت تفکر انتقادی به خوبی استفاده کرده یا ‌می‌کنند از هویت دینی شکل یافته­تری ‌برخوردارند و یا اینکه مراحل جستجو برای دستیابی به هویت دینی شکل یافته را طی ‌می‌کنند. هم­چنین در این تحلیل، عواملی که بر شکل­ گیری هویت دینی افراد وچگونگی رشد تفکر انتقادی در افراد مؤثر بوده است. اسلامی (۱۳۸۲) در رابطه­ با متغیر تفکر انتقادی الگوی برای طراحی و اجرای برنامه خواندن انتقادی و بررسی اثر آن بر تفکر انتقادی ‌و نوشتن تحلیلی ارائه داده است، هدف آن بررسی میزان تاثیر این برنامه به تقویت تفکر انتقادی را به عنوان یک مهارت کلی و مهارت­ های استنباط وتحلیل را به عنوان خرده مهارت در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه به طور معنی داری تقویت ‌کرده‌است. اما مهارت ارزشیابی در گروه آزمایش تفاوت معنی­داری با گروه گواه نشان نداده است

 

از این رو با توجه به نظریه ی شهروندی فرهنگی می توان این گونه استنباط کرد که تنوع زبانی، قومیتی، مذهبی و مهاجرت از ابعاد تمایزات تنوع فرهنگی به شمار می‌روند. در کنار آن ها نیز سیاست گذاری فرهنگی که جزیی جدا نشدنی از الزام وجود تنوع فرهنگی است نیز باید وجود داشته باشد تا فرهنگ اقلیت ها اجازه ی وجود داشته باشند. لذا مؤلفه‌ های یاد شده با رویکرد تبیین نظریه ی شهروندی فرهنگی می‌تواند بیانگر سهم تنوع فرهنگی در عرصه های جهانی را فراهم نماید.

 

باید یادآور شد که از آنجایی که تنوع فرهنگی موضوع اصلی ماست، برای فهم آن نخست باید به تعریف فرهنگ پرداخت؛ چراکه با تعریف فرهنگ مشخص می شود که تفاوت چه مضامینی موجب تنوع فرهنگی می شود (Kylmika, 2002: 120). بر اساس دیدگاه ادوارد تایلر ، فرهنگ «مجموعه ای از دانش ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هر چه که فرد به عنوان عضوی از جامعه خویش فرامی گیرد » است و در این راستا فرهنگ را شامل عناصر گوناگونی نظیر «هنر و معماری، آداب و رسوم، سرگرمی، زبان، سیاست، مذهب و سنت به عنوان مجموعه ای از یک جامعه» می‌داند.

 

همان طور که ملاحظه می شود، این گونه تفاوت هاست که موجبات تنوع فرهنگی را پدید می آورند. در واقع اگر گفته شود که تنوع فرهنگی به تفاوت های گروهی در دستاوردهای مادی و غیرمادی دلالت دارد”، سخن گزافی نیست (صالحی، ۱۳۸۸: ۱۵۲). بر اساس تعریف فرهنگ، در نظر داریم تا مؤلفه‌ های عینی فرهنگ را بررسی کنیم و مؤلفه‌ هایی از تنوع فرهنگی معرفی نماییم تا درقالب نظریه شهروندی فرهنگی در راستای توسعه گردشگری نمود بیشتری را دارد.

 

ارکان شهروندی فرهنگی ارکان مادی تنوع فرهنگی

 

تنوع زبانی

 

تنوع قومی و نژادی

 

مهاجرت بین‌المللی

 

سیاست چند فرهنگ گرایی

 

آداب و رسوم

 

کالاهای مادی

 

پوشش

 

غذا

 

تنوع مذهبی

 

شکل شماره ۱- ۶-۳: ارکان تنوع فرهنگی با تأکید بر نظریه ی شهروندی فرهنگی و مفهوم فرهنگ

 

1. متغیرهای پژوهش

 

 

۷-۱ تعریف متغیرهای مستقل و متغیر

 

متغیر مستقل: متغیر مستقل این پژوهش تنوع فرهنگی است که با شاخص های مختلفی سنجیده می‌شوند و ارتباط و سطح معنا داری هر یک از این شاخص ها با متغیر وابسته سنجیده می‌شوند، که عبارتند از: نوع نژاد و قومیت، مذهب، میزان مهاجرت بین‌المللی ، زبان و سیاست های فرهنگی (چند فرهنگ گرایی).

 

متغیر وابسته: توسعه گردشگری متغیر وابسته پژوهش است که ارتباط هر یک از متغیرهای مستقل با آن سنجیده می شود، میزان ورود گردشگران، جذب سرمایه، توسعه مکان های فرهنگی، تعدد رویدادهای فرهنگی، افزایش سیاست های توسعه گردشگری از معیارهای توسعه گردشگری هستند.

 

۷-۲ تعربف مفهومی و عملیاتی متغیرها

 

۷-۲-۱ توسعه گردشگری

 

تعریف مفهومی: وقتی تصمیمی برای توسعه گردشگری گرفته می شود، اشکال متفاوت زیادی از آن وجود دارد که مطابق با مکان، علایق گردشگران و منابع گردشگری قابل استفاده، متغیرند، تنوع و تفاوت رویکردها نسبت به گردشگری ریشه در تصویر جوامع گوناگون از مفهوم گردشگری دارد. فرایند برنامه ها و طرحهای توسعه گردشگری مبین استراتژیها، رویکردها، سیاست‌ها و خط مشی های کشورهای گوناگون نسبت به مقوله گردشگری است (قدمی و دیگران، ۱۳۸۹: ۱۱۴). لذا در این پژوهش توسعه گردشگری، غالباً منوط به توسعه جاذبه های متنوع طبیعی، فرهنگی، و تاریخی تعریف می شود (تقوایی و همکاران، ۱۳۸۸: ۴۶).

 

تعریف عملیاتی: میزان ورود گردشگر(رضوانی، ۱۳۸۹: ۱۰)، توسعه مکان های فرهنگی، تعدد رویدادهای فرهنگی، افزایش سیاست های توسعه گردشگری.

 

۷-۲-۲ زبان

 

تعریف مفهومی: هیچ کس انکار نمی کند که داشتن زبان یکی از مشخص ترین ویژگی های فرهنگی انسان است که در همه ی فرهنگ ها یافت می شود (گیدنز، ۱۳۸۰: ۶۴). زبان دستگاه منسجمی از نشانه های صوتی یا نوشتاری است که طبق قواعد مشخصی با یکدیگر ترکیب می‌شوند و برای نمایش و انتقال معانی و اندیشه ها توسط انسان‌های متعلق به یک گروه اجتماعی یا فرهنگی خاص به کار برده می‌شود.

 

تعریف عملیاتی: رسانه های چند زبانه در کشور، وجود زبان دوم و یا سوم در سیستم آموزش و اداری، زبان رسمی.

 

۷-۲-۳ مذهب

 

تعریف مفهومی: اعتقاد به وجود متعالی که به ما فرمان می‌دهد در این دنیا به گونه ای اخلاقی رفتار کنیم (همان، ۴۹۶).

 

تعریف عملیاتی مذهب: مکان های مذهبی، مناسک مذهبی، برنامه های مذهبی، اختلافات و درگیری های مذهبی.

 

۷-۲-۴ مهاجرت

 

تعریف مفهومی: مهاجرت به تحرک جمعیت از یک محل جغرافیایی به محل دیگر اطلاق می شود (کوئن، ۱۳۸۵: ۲۸۴).

 

تعریف عملیاتی مهاجرت: نرخ ورود مهاجران، قوانین مهاجرت، نوع مهاجرت.

 

۷-۲-۵ قومیت و نژاد

 

تعریف مفهومی قومیت: به گروهی اشاره دارد که با ویژگی های بنیادی از قبیل زبان ، آداب و رسوم و میراث تاریخی، از سایر ‌گروه‌های اجتماعی که دارای پیوستگی و همبستگی نژادی هستند، متمایزند (صالحی امیری، ۱۳۸۸: ۳۶).

 

تعریف عملیاتی نژاد و قومیت: گویش و لهجه های مختلف، پوشش لباس متفاوت، درگیری های نژادی، غذاها.

 

۷-۲-۶ سیاست فرهنگی

 

تعریف مفهومی: «سیاست فرهنگی» به اقدامات و فعالیت‌های عامدانه و از پیش طراحی شده ای گفته می شود که نهادهای مختلف از قبیل دولت، بازار یا جامعه مدنی در جهت تولید، توزیع و اشاعه محصولات فرهنگی از خود بروز می‌دهند (قلیچ،۱۳۹۱: ۳).

 

تعریف عملیاتی: سیاست های مکتوب دولت در قالب قانون و چشم انداز و نهادهای فرهنگی تأسيس شده به دست دولت.

 

در فصل دوم این پژوهش به ادبیات و پیشینه ی تحقیق می پردازیم. هر یک از مفاهیمی که در چارچوب تئوریک آمده است، نیازمند تعریفی دقیق و مربوط به موضوع این پایان نامه می‌باشد تا روند اجرایی آن به درستی انجام شود. مطالعات انجام شده در زمینه ی تنوع فرهنگی و توسعه گردشگری بررسی می شود تا جنبه‌های مختلف پژوهش روشن شود. با توجه به کمبود مطالعات در این زمینه سعی شده است که از تحقیقاتی که نزدیک به موضوع است، استفاده شود. مفاهیم فرهنگ، تنوع فرهنگی، زبان، مذهب، مهاجرت، سیاست های فرهنگی، قومیت، کالاهای مادی، پوشش، آداب و رسوم، غذا، گردشگری، توسعه گردشگری، گردشگری فرهنگی، گردشگری روستایی، گردشگری غذایی و گردشگری مذهبی تعریف می شود. پیشینه ی تحقیق به دو بخش کتاب و مقاله در قالب مطالعات داخلی و خارجی طبقه می شود. در فصل بعد سعی شده است تا با بیان تعاریف و ویژگی ها تمامی جنبه‌های موضوع در نظر گرفته شود.

 

فصل دوم

 

• • 1. برخی حکمت‌ها راجع به تفاوت زن ومرد در پذیرش شهادت

    

الف) پرسش بسیار پر اهمیت در این باره این است که از چه روی چنین تفاوتی در ارزش شهادت مرد و زن به چشم می‌خورد؟ حکمت این تفاوت چیست و آیا این حکمت دست نیافتنی است و می‌توان بر پایه آن به استنباط جدیدی رسید؟‌یکی از حقوق ‌دانان معاصر در این باره می‌گوید:

 

«برخی از صاحب‌نظران به بیان مصالح و حکمت‌های این تفاوت پرداخته‌اند، در این میان جمعی بی‌ملاحظه، پایین‌تر بودن عقل و درک و شعور زن را نسیت به مرد، فلسفه وضع چنین حکمی‌دانسته‌اند و اساساً نصف بودن ارزش شهادت زن را نسبت به مرد را دلیل ناقص‌العقل بودن زنان می‌دانند و بر این معنی به احادیثی نیز استناد می‌کنند، مثلا حدیثی از پیامبر اکرم|نقل می‌نمایند که خطاب به زنان فرمود دین و عقل شما از مردان ناقص‌تر است و وقتی زنان از پیامبر | سوال کردند نقصان دین و عقلشان از چیست؟ پیامبر| فرمود :نقصان دین به خاطر محروم بودن از نماز و روزه در چند روز در ماه است(ایام حیض) و نقصان عقل بدین جهت است که شهادت هر‌یک از شما نصف شهادت مرد است. صرف نظر از صحت و سقم روایاتی که در این زمینه نقل شده، به هر حال، این نوع طرز تفکر وجود داشته و شاید هنوز هم وجود داشته باشد. در این طرز تفکر، تکلیف روشن است، درک و فهم توان فکری و تشخیص عقلانی زن ضعیف‌تر از مرد است و لذا گفته ها و قضاوت و نقل مشهودات او،‌یا نمی‌تواند منشا اثر و تصمیم‌گیری باشد و‌یا حداکثر با ضمیمه شدن به شهادت مرد و در حد نصف شهادت مرد می‌تواند قابل‌ترتیب باشد، در این نگرش، این تفاوت به وضع ذاتی زن و مرد بر می‌گردد و تحولات زمان و مکان وحتی پیشرفت‌هایی که زنان از لحاظ فکری و عملی پیدا نمودند نمی‌تواند آن نقص و ضعف ذاتی را جبران کند و تغییری در احکام مترتب بر آن ایجاد نماید این نوع نگرش دقیقا چیزی است که امروز طرفداران حقوق زن و دافعین تساوی حقوق زن و مرد با آن مبارزه می‌کنند و اسناد بین‌المللی حقوق بشر تلاش بر زدودن این نوع نگرش منفی نسبت به زن دارند.^[۱۵۰]»

 

اینکه شهادت دو زن معادل شهادت‌یک مرد است دلیل بر نقصان شان او نیست زیرا مواردی وجود دارد که شهادت‌یک مرد کاملاً بی‌تأثیر بوده ولی شهادت زن مؤثر است. مثلا اثبات ولادت‌یا بکارت و عیوب جنسی زنان نیز با شهادت زن پذیرفته می‌شود و گاهی شهادت‌یک زن قضیه را اثبات می‌کند.یا مثلا در مال‌الوصیه که با شهادت ‌یک مرد چیزی را نمی‌توان ثابت کرد ولی با شهادت‌یک زن‌یک چهارم آن ثابت می‌شود و اگر شهادت او همراه با سه زن دیگر باشد کل آن ثابت می‌گردد. بخلاف شهادت مرد به تنهایی که بی‌اثر بوده و فقط همراه با قسم‌یا شهادت دو زن عادل مؤثر واقع می‌شود.‌بنابرین‏ نه اینکه زن عقل و درک ناقصی داشته باشد بلکه بخاطر مشغله‌های فراوانی که دارد حضور او در دادگاه مشکل می‌باشد. ‌بنابرین‏‌ترک شهادت زنان در بعضی از روایات که بخاطر نقصان عقل شمرده شده نقصان عقل تجربی است که موجب اشتباه در شهادت می‌شود نه اینکه رشد کمالات او ناقص باشد ‌بنابرین‏ نمی‌شود در این مورد بسادگی قضاوت نمود بلکه باید رموز پنهانی خلقت را مد نظر قرار داد.^[۱۵۱]

 

ب) با توجه به احکام و شوون مختلف زن و مرد در جامعه‌ اسلامی‌، زنان در صحنه‌های مختلف جامعه نسبت به مردان ممارست و درگیری کمتری با امور اجتماعی از قبیل مبادلات تجاری، جرایم و سایر فعالیت‌های عمومی‌ دارند و در عوض، درگیری آن‌ ها با امور خانوادگی مانند زایمان، شیرده، حضانت، بیماری‌ها بیش از مردان است، و ازآنجا که میزان ارتباط و درگیری زن با موضوع شهادت و دیدن مسائل گوناگونی که نیاز به شهادت دارند طبیعتا کمتر است پس در میزان اعتبار شهادت تاثیر قابل توجهی دارد، در نتیجه اسلام در شهادت زنان بر امور اجتماعی که معمولاً خارج از حیطه ِ فعالیت آن‌هاست محدودیت‌هایی مقرر ‌کرده‌است.ولی این قضیه چندان ‌قانع کننده نیست و دست کم بر مبنای روایات و فقه شیعه قابل نقض است‌؛ زیرا بر حسب این فرضیه، در موارد شهادت زنان بر امور خانوادگی نباید تمایز جنسیتی در میان باشد و‌یا اگر هست، باید به نفع زنان باشد، در حالی که حتی در این موارد، شهادت دو زن معادل شهادت‌یک مرد فرض شده است. از این گذشته، مسئله جابه‌جایی نقش‌های جنسیتی و تغییر الگوی حضور اجتماعی زنان در دوران جدید، مشکل دیگری در برابر این فرضیه است؛ چون اگر ملاک حکم شرعی،‌یک ساختار ویژه اجتماعی باشد، از تغییر آن ساختار باید تغییر حکم شرعی را نتیجه بگیریم، حال آنکه ثبات و جاودانگی حکم در مسئله شهادت مفروض است.^[۱۵۲]

 

ج) اصولا در مباحث فقهی این سیاست قابل ملاحظه است که دسته‌ای از امور به هدف تسهیل و آسان‌گیری، موانع از سر راه اجرای احکام برداشته شده و در مقابل در دسته‌ای دیگر برای رسیدن به اهداف عالی‌تر و حفظ ارزش‌های مهم‌تر، در سر راه اجرای احکام مربوط دست‌اندازی‌هایی ایجاد شده است.^[۱۵۳]دین مبین اسلام در مسأله حدود، قصاص و جرائمی‌مانند زنا، لواط، سحق، قتل و طلاق، بر جلوگیری از اشاعه‌ی فحشا اصرار دارد. آنچه از بسیاری از روایات و احکام بر می‌آید، آن است که اسلام نمی‌خواهد ابهت بعضی سدها شکسته شود. ^[۱۵۴] در بحث ما نیز به نظر می‌رسد که در مواردی بر سر راه گواهی زنان موانعی ایجاد شده است و این نیست مگر به جهت رسیدن به اهداف عالی‌تر.^[۱۵۵]

 

ظاهراًً نپذیرفتن شهادت زن در بعضی موارد‌یا مطالبه‌ی چندین شاهد، برای ایجاد مانع در راه اثبات برخی جرائم است. قهراً با احکام مورد اشاره، موارد اثبات لواط و سحق ـ متاسفانه در دنیای امروز از امور عادی و نامکروه، بلکه از حقوق طبیعی بشر شمرده می‌شود ـ محدودتر می‌گردد و آبروی افراد ـ گر چه در خلوت مرتکب این عمل شنیع شده باشند ـ کمتر از بین می‌رود و پلیدی‌ها کمتر شیوع می‌‌یابند. آیا اگر شهادت زن در مسأله همجنس بازی به ضمیمه‌ی مردان‌یا به تنهایی مورد پذیرش قرار گیرد، ارزش انسانی و شرافت زن تأمین می‌شود و تبعیض جنسی برطرف خواهد شد؟!‌یا این که کرامت و ارزش انسان و زن به امور دیگری باز می‌گردد؟^[۱۵۶]

 

۱- ماهیت پویا و تکاملی استراتژی‌های سازمان به علت تغییرات سریع در دنیای کسب و کار

 

۲- نبود استراتژی‌های مدون سازمانی در بسیاری از شرکت‌ها

 

۳-ماهیت کیفی مسائل منابع انسانی (انگیزش، تعهد و …) و علل دیگر(دیوید۲۰۰۵ ، به نقل از پارساییان ۱۳۸۴ :۵۷).

 

این مشکلات جدی است اما با توجه به اینکه استراتژی‌های منابع انسانی محملی در راستای کسب اهداف سازمانی است و لازمه اجرای استراتژی‌های منابع انسانی این همراستایی است بایستی از رویکردهایی به منظور ایجاد همراستایی بهره برد. در زیر به برخی از این رویکردها اشاره می‌شود:

 

الف- درک نحوه شکل‌گیری استراتژی‌های کسب و کار: متولی تدوین استراتژی منابع انسانی بایستی از نزدیک و همگام با سطوح عالی مدیریت در تنظیم استراتژی‌های کسب و کار مشارکت داشته باشد تا بتواند درباره سمت گیری راهبرد های کسب و کار اطلاعات لازم را به دست آورد.

 

ب- به مشارکت طلبیدن ذینفعان: به مشارکت طلبیدن مدیران ارشد، مدیران صف، کارکنان و سایر ذینفعان و لحاظ کردن نقطه نظرات ایشان در تدوین استراتژی‌های منابع انسانی از دیگر رویکردهای ایجاد همسویی و همراستایی با اهداف سازمانی است. این مشارکت علاوه بر ایجاد همسویی باعث ایجاد یک چرخه مثبت در جهت استقرار استراتژی‌های منابع انسانی خواهد شد. مشارکت دادن ذینفعان در تدوین استراتژی‌ها به انسجام و همراستایی کمک می‌کند و این همراستایی باعث ایجاد تعهد به استراتژی‌ها و تعهد حاصله موجب استقرار آن ها خواهد شد و بدین صورت چرخه حاصله ادامه پیدا می‌کند.

 

ج – درک مسائل کلیدی کسب و کار:

 

یکی از مهمترین پیش نیازهای تدوین استراتژی‌های منابع انسانی آگاهی متولیان تدوین از دانش کسب و کار و مسایل سازمانی است. از جمله مسائل سازمانی که استراتژی‌های منابع انسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهند عبارتند از: حرکت سریع به سوی بازارهای جدید، مهندسی با کیفیت بالا، افزایش جریان نقدینگی، ایجاد تنوع، توسعه محصول و بازار، کاهش هزینه، ایجاد فرهنگ عملکردگرا، کاهش زمان تولید محصول، ساماندهی پیرامون نیازهای مشتری و …

 

د- استفاده از مکانیزمی جهت ایجاد همسویی:

 

به منظور ایجاد مکانیزمی جهت برقراری این پیوند و در نهایت ایجاد همسویی میان استراتژی‌ها می‌توان از مکانیزم تدوین استراتژی بر مبنای قابلیت‌های سازمانی بهره برد. به طور خلاصه این مکانیزم ‌به این صورت عمل می‌کند که مدیران منابع انسانی با بررسی کسب و کار و سایر ابعاد سازمان مسائل سازمان را استخراج نموده و در گام بعد با شناسایی قابلیت‌های لازم جهت برطرف نمودن مسائل و حصول اهداف سازمانی، استراتژی‌های منابع‌انسانی را تدوین می‌نمایند و در ادامه از فرایندهای مختلف منابع انسانی که به نوعی جعبه ابزار مدیریت منابع انسانی هستند جهت ایجاد آن قابلیت‌ها و اجرای استراتژی‌های منابع انسانی بهره می‌برند(عبدالهی ،۱۳۸۸ :۳۲-۳۱).

 

۲-۲۳-پیوند میان برنامه ریزی استراتژیک و منابع انسانی

 

برنامه‌ریزی عبارت است از طریقه و روش نیل به اهداف سازمانی، و به تبع آن استراتژی عبارت از تمام امکانات لازم برای انجام موفقیت آمیز وظایف سازمانی است. از این رو، برنامه‌ریزی استراتژیک فرایندی است که ضمن آن اهداف بلندمدت سازمانی تعیین و تصمیم گیری ‌بر مبنای‌ روش‌ها، جهت دستیابی ‌به این اهداف را دربرمی گیرد که از قبل پیش‌بینی شده اند. یا به عبارتی، تلاش سازمان یافته و منظم برای تصمیم‌گیری اساسی و انجام اقدامات بنیادی است که جهت گیری فعالیت‌های یک سازمان با دیگر نهادها را در چارچوب قانونی شکل می‌دهند.برنامه زمانی، برای فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک به ماهیت، نیازهای سازمان و محیط خارجی آن بستگی دارد. برنامه‌ریزی در سازمان‌ها درقالب تولیدی و خدماتـــی انجام می‌گیرد که سریعاً درحال تغییراند. در چنین موقعیتی، برنامه‌ریزی ممکن است یک یا دو بار در سال به صورت یک سری مراحل جامع و جزئـی تدریجی با توجه به مأموریت‌، چشم انداز، ارزش‌ها، کنکاش محیطی، اهداف، استراتژی ها، مسئولیت‌ها، جدول زمانی، بودجه و غیره انجام گیرد. به عبارتی، اگر سازمانی سال‌های زیادی در بازار ثابت فعالیت می‌کند برنامه‌ریزی ممکن است در سال یک بار و فقط در بخش‌های مشخصی صورت گیرد. برای مثال، برنامه‌ریزی درحین کار^[۳۷] از طریق اهداف، مسئولیت‌ها، جدول زمانی، بودجه و غیره هر ســال به روز می‌شوند. توجه به راهنمایی‌های زیر می‌تواند مؤسسات را در برنامه‌ریزی استراتژیک یاری کند.اجرای برنامه‌ریزی استراتژیک همزمان با آغاز فعالیت سازمان است. برنامه‌ریزی استراتژیک معمولاً بخشی از یک برنامه کسب و کار تجاری، همراه با برنامه بازاریابی، برنامه مالی و عملیاتی است؛ برنامه‌ریزی استراتژیک با آمادگی مؤسسه‌ برای سرمایه گذاری جدید انجام می شود. برای مثال توسعه یک بخش جدید، تولید عمده کالای جدید یا خط تولید جدید؛ برنامه‌ریزی استراتژیک باید حداقل سالی یک بار به منظور آماده سازی سازمان جهت سال مالی جدید اجرا شود. به عبارتی، برنامه‌ریزی استراتژیک باید در یک زمان مشخصی با توجه به اهداف سازمانی تعیین شده و منابع در دسترس برای نیل به اهداف در طول سال مالی انجام شود. فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک باید حداقل در سه سال اجرا شود و اگر سازمان درحال تغییر و دگرگونی است این فعالیت‌ها باید هر سال اعمال گردد؛ هر سال برنامه های انجام کارها به روز گردند؛ در طول اجرای برنامه های استراتژیک، پیشرفت‌های اجرای برنامه باید بازبینی شود.برنامه‌ریزی استراتژیک ازطریق روش های مختلفی در سازمان‌ها به کار گرفته می شود که مزایایی را برای سازمان‌ها وموسسات به ارمغان می آورد، (دسلر ، گری ^[۳۸]۲۰۰۵ ) این مزایا عبارتند از:

 

• • تعریف واضح از اهداف سازمان درجهت سازگاری با مأموریت‌ سازمان با توجه به ظرفیت و چارچوب زمانی تعیین شده برای سازمان؛

 

• • توسعه حس مشارکت در برنامه ها

 

• • اطمینان از به کارگیری اثربخش تر منابع سازمان

 

• • تمرکز بر اولویتها و منابع کلیدی

 

• • فراهم آوردن مبنایی برای پیشرفت کارکنان و سازوکارهایی جهت تغییر توجه بیشتر به کارایی و اثربخشی؛

 

• • پل ارتباطی بین کارکنان و هیئت مدیره و مدیران؛ تیم سازی قوی در هیئت مدیره و کارکنان؛ برقراری ارتباط بین اعضای هیئت مدیره؛

 

• • ایجاد رضایت بیشتر بین برنامه‌ریزان با یک چشم انداز مشترک؛

 

 

۱-۳-۱-۲-مرجع رسیدگی به جرایم و تخلفات ورزش فوتبال

 

در حیطه ورزش فوتبال می توان بسیاری از جرایم را در ارتباط با این ورزش قابل تحقق دانست. برای مثال پرداخت رشوه برای تبانی یا داوری جانب دارانه. یا پرتاب اشیاء و ایراد صدمات جسمی عمدی، یا ایراد ضرب عمدی و…. سوالی که در اینجا قابل طرح است اینکه، با وجود بند ۳ ماده ۵۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ که مقرر نموده است، « حوادث ناشی از عملیات ورزشی مشروط بر اینکه سبب آن حوادث نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و این مقررات هم با موازین شرعی مخالفت نداشته باشد.» جرم محسوب نمی شود آیا می توان اعمال ورزش کاران را در میادین ورزشی جرم محسوب نمود و اختلافات ناشی از آن را در محاکم جزایی طرح نمود؟ در پاسخ بایست گفت که بین چند فرض باید قایل به تفکیک شد. فرض اول اینکه اشخاص در میادین ورزشی با سوء نیت مرتکب عملی شوند. در این صورت چون در بند ۳ ماده ۵۹ عبارت حوادث درج گردیده است ‌بنابرین‏ شخصی که با سوء نیت عملی را مرتکب می شود منصرف از حادثه بوده و می بایستی مسئولیت عمل خود را بر عهده بگیرد. فرض دوم اینکه ورزشکار یک عمل خسارت آمیز و مجرمانه را بدون سوء نیت ولی با نقض مقررات ورزشی انجام دهد که در این صورت نیز منصرف از بند ۳ ماده ۵۹ بوده و مسوول^[۱۰] می‌باشد. ‌بنابرین‏، در صورت ارتکاب جرم، کمیته انضباطی و استیناف می بایستی با در نظر گرفتن عدم صلاحیت خود پرونده را به مرجع صالح ارسال نمایند. صلاحیت کیفری را می توان به توانایی وشایستگی قانونی ونیز تکلیف مرجع قضائی به رسیدگی به یک دعوای کیفری تعبیر کرد.^[۱۱] در حیطه امور کیفری چهار نوع صلاحیت قابل طرح است. ۱- صلاحیت ذاتی: حقوق ‌دانان صلاحیت کیفری را در موارد زیر ذاتی می‌دانند. یک- عدم صلاحیت دادگاه های اختصاصی نسبت به اموری که در صلاحیت دادگاه های عمومی است. دو- عدم صلاحیت دادگاه های عمومی نسبت به جرائمی که در صلاحیت دادگاه های اختصاصی است. سه – عدم صلاحیت مراجع تالی نسبت به مراجع عالی. چهار – صلاحیت محاکم حقوقی نسبت به دادگاه های کیفری و بالعکس. ۲-صلاحیت محلی: وقتی برحسب نوع جرم صلاحیت ذاتی دادگاه کیفری تعیین ومشخص شد این پرسش پیش می‌آید که دربین دادگاه های متعددی که صلاحیت ذاتی دارند کدامیک شایستگی ویژه برای رسیدگی به جرم ارتکابی راداراست. این نوع شایستگی را صلاحیت محلی یا نسبی می‌نامند.^[۱۲] برابر ماده ۵۱ قانون آئین دارسی دادگاه های عمومی وانقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸، محل وقوع جرم اصلی ترین معیار اعمال صلاحیت محلی می‌باشد. ۳-صلاحیت شخصی: گاهی بر پایه موقعیت اجتماعی مرتکب جرم و وضعیت خاص او صلاحیت مراجع کیفری تعیین می‌گردد. که دادگاه اطفال، دیوان کارکنان دولت ، دادگاه ویژه روحانیت و دادگاه های نظامی از جمله دادگاه هایی هستند که بر مبنای شخص مرتکب به جرائم او رسیدگی می نمایند. ۴- صلاحیت اضافی: رعایت اصل سرعت در رسیدگی های کیفری و جلوگیری ‌از صدور آرای متفاوت درخصوص یک شخص که مرتکب جرایم متعدد شده، یا در ارتکاب جرمی با دیگران همدست بوده موجب شد تا قانون‌گذار به عنوان استثنای بر قواعد کلی صلاحیت به دادگاهی که اصولا صلاحیت ذاتی یا محلی در رسیدگی به پرونده را نداشته اجازه رسیدگی دهد.^[۱۳]در این صورت هر گاه رسیدگی به کلیه اتهامات از حدود صلاحیت ذاتی یا محلی دادگاه رسیدگی کننده خارج باشد صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده، به صلاحیت اضافی تعبیر می‌گردد.

 

‌بنابرین‏ برای مثال بر طبق ماده ۳۵ آیین نامه انضباطی فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت احراز اصالت مدارک ابرازی کادر یک تیم به تشکیلات رسمی فوتبال، بر عهده باشگاه و اشخاص ارائه دهنده بوده و در صورت اثبات جعلی بودن، تنبیهات زیر اعمال می‌شود: در صورتی که جعل، قبل از عضویت در باشگاه صورت گرفته باشد و باشگاه تا هنگام کشف موضوع توسط مراجع قانونی، از آن بی اطلاع باشد، فقط فرد ذینفع و خاطی به پرداخت یک تا پنجاه میلیون ریال و شش ماه تا یک سال محرومیت محکوم می شود. ولی در نتیجه مسابقه تغییری حاصل نمی‌شود. در صورتی که جعل بعد از عضویت در باشگاه رخ داده باشد، یا باشگاه با علم به جعلی بودن مدارک، از آن استفاده نموده و علی‌رغم اطلاع از موضوع جعل ، مراتب را گزارش نکرده باشد، فرد ذینفع و تیم مربوط با هم جریمه خواهند شد. ‌به این ترتیب که عضو مذکور به محکومیت مندرج در بند ۱ و تیم متخلف به پرداخت پنج میلیون تا پنجاه میلیون ریال جریمه و سلب شش امتیاز محکوم خواهد شد. در صورت احراز تقصیر مدیر فنی یا سرپرست تیم، هرکدام به پرداخت جریمه نقدی از پنج میلیون تا پنجاه میلیون ریال و محرومیت از فعالیت‌های رسمی مرتبط با فوتبال از یک تا دو سال محکوم می‌شوند. نتیجه اینکه کمیته انضباطی و یا اشخاص مربوطه به محض اطلاع از جعل و استفاده از سند مجعول می بایستی مراتب را به اطلاع مقامات قضایی برسانند.

 

۱-۳-۲- صدمات ناشی از فوتبال و مرجع رسیدگی به آن

 

۱-۳-۲-۱- صدمات ناشی از ورزش فوتبال

 

حدود نیمی از آسیب ها در فوتبال آسیب اندام تحتانی است . ( زانو به تنهایی ۳۶% موارد را تشکیل می‌دهد ). اندام فوقانی ۳۰% آسیب ها و ستون فقرات و احشاء باقی موارد را تشکیل می‌دهند. اگر بخواهیم اختصاصی تر و بر حسب نوع آسیب این طبقه بندی را انجام دهیم به شرح زیر خواهد بود . کشیدگی ۴۰%- کوفتگی ها ۲۵%- در رفتگی ها ۱۵%- شکستگی ها ۱۰%- ضربه های خفیف ۵%- سایر موارد ۵% . مهمترین صدمات ورزش فوتبال عبارتند از؛

 

الف: صدمات مغزی

 

ب:صدمات گردن

 

ج:صدمات پشت

 

د:اندام فوقانی: ۱-کمربند شانه ای. ۲-آرنج. ۳-دست و مچ

 

ی: اندام تحتانی: ۱-لگن. ۲-ران. ۳-زانو. ۴-قوزک پا.

 

۱-۳-۲-۲-مرجع رسیدگی به صدمات ناشی از ورزش فوتبال

 

سوال مهمی که در اینجا قابل طرح است اینکه صلاحیت رسیدگی به خسارات فوق به عهده چه مرجعی می‌باشد. آیا کمیته انضباطی و یا کمیته استیناف فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران صلاحیت رسیدگی به اختلافات ناشی از صدمات فوق الذکر را دارد؟ در جواب باید گفت که با عنایت به بند ج ماده ۳۹ آیین نامه انضباطی فدراسیون فوتبال، در خصوص صدمات و جراحات بدنی و دیه جانی، کمیته انضباطی صلاحیت اتخاذ تصمیم ندارد و صلاحیت رسیدگی به آن ها بر عهده مراجع قضایی است. در اصطلاح حقوقی و واژه شناسی حقوقی ، صلاحیت «اختیار قانونی یک مأمور رسمی برای انجام پاره ای از امور مانند صلاحیت دادگاه ها و صلاحیت مأمور دولت در تنظیم سند رسمی است.» ^[۱۴] در اصطلاح حقوقی و واژه شناسی حقوقی ، صلاحیت «اختیار قانونی یک مأمور رسمی برای انجام پاره ای از امور مانند صلاحیت دادگاه ها و صلاحیت مأمور دولت در تنظیم سند رسمی است.» ^[۱۵]