چاه

در قوانين عادي، از جمله قانون مدني و قوانين و مقررات مربوط به آب از چاه و انواع آن تعريف نشده است، و تنها به ذكر انواع چاه بدون تشريح و توضيح بسنده شده است.[1] ليكن دانستن معنا و مفهوم چاه و ارائه‌ي تعريف از آن اصطلاح كه فني بوده و در حقوق نيز بحث شده و كاربرد دارد، لازم و ضروري مي‌باشد.
در فرهنگ‌هاي ادب فارسي، چاه را به اين صورت تعريف كرده‌اند:
چاه واژه‌اي است پهلوي (cah) به معناي گودال تنوره مانندي كه در زمين حفر كنند، و براي بالا آمدن آب يا ريختن فاضلاب از آن استفاده مي‌نمايند.[2]
 
آقاي مرتضي سرمد، در كتاب «حقوق آب» درباره‌ي چاه، تصريح مي‌كند: «ميله‌ي عمودي كه به وسيله‌ي مقني حفر مي‌شود تا به سطح آب رسيده و سپس مقدار هم در داخل آب حفاري مي‌كنند تا به مقداري آب مورد نظر برسند. ضمناً اين گودال استوانه‌اي شكل كه در زمين حفر مي‌كنند، گاهي آب بر مي‌دارند و گاهي فاضلاب در آن مي‌ريزند».
در فرهنگ آبياري و زهكشي در خصوص چاه آمده است، كه چاه حفره يا سوراخ مصنوعي مي‌باشد كه به طور عمودي حفر شده و آب زيرزميني از طريق شكاف و خلل در آن تراوش مي‌كند. بعضي از اساتيد در تعريف چاه مي‌گويند: «چاه عبارت است از يك سوراخ بزرگ استوانه‌اي شكل قائمي است كه سطح زمين را به يك مخزن آب زير زميني مربوط مي‌كند و اگر اين سوراخ يا حفاري از سطح زمين در يك لايه نفوذپذير باز شود تا به آب برسد، در اين حالت يك چاه سطحي ايجاد مي‌شود. ولي اگر حفر چاه به علت نرسيدن به آب ادامه يابد و از لايه و قشر نفوذناپذير بگذرد و به يك مخزن آب محصور برسد، در اين حالت چاه به وجود آمده را چاه عميق مي‌گويند. چاهي كه آب آن فوران مي‌كند و خودبخود از زمين خارج مي‌شود، چاه آرتزين نيز مي‌گويند ليكن ممكن است چاهي آرتزين باشد ولي فوران كننده نباشد.[3]
در خصوص حفر چاه‌ها بايد گفت كه حفر چاه كم عمق دستي از قديم‌الايام به منظور تأمين آب انسان و احشام و غيره در كشور ما متداول بوده است و همچنين بايد گفت كه قدمت اين قبيل چاه‌ها بيشتر از قنات‌ها نيز مي‌باشند، چرا كه انسان ابتدا با حفر اين گونه چاه‌ها پي به آب‌هاي زيرزميني برده و اقدام به بهره‌برداري از آنها نموده است، به اين نوع چاه‌ها به علت اينكه با ابزارهاي دستي حفر مي‌شوند چاه‌هاي دستي نيز مي‌گويند.[4]
چون در ضمن مطالب مربوط به كليات و مسائل چاه، به چاه‌هاي دستي و معمولي و آرتزين كه از انواع چاه‌ها مي‌باشد توضيحات مختصري ارائه گرديد، در اينجا به دو نوع از انواع چاه‌ها كه از نظر بهره‌برداري از آب زيرزميني نسبت به ديگر انواع چاه‌هاي اشاره شده اهميت بيشتري دارد، مي‌پردازيم.
 

1. چاه عميق

و آن چاهي است كه توسط دستگاه‌هاي حفاري و ديواره آن لوله‌گذاري بتني يا فلزي شده باشد و در داخل آن تلمبه نصب و لااقل 20 متر از سطح ايستابي هم پايين‌تر حفر كرده باشند و براي آبياري اراضي با وسعت زياد به علت حجم برداشت زياد آب از آن استفاده مي‌كنند.[5]

2. چاه نيمه عميق

چاهي است كه به وسيله‌ي مقني در سفره اول آب حفره شده باشد و در داخل آن تلمبه و احتمالاً كوره‌هايي هم زير آب براي ازدياد تراوش آب حفر كرده باشند.
در اين نوع چاه‌ها نيز تا چندين متر، به اصطلاح توي آب حفاري مي‌شود، ولي در هر حال عمق آن از چاه‌هاي عميق كمتر است. در چاه‌هاي نيمه عميق يا كم عمق، موتوري كه مقدار حفاري زير سطح آب زيرزميني يعني قسمت آبده‌ي چاه كم است، ممكن است براي به دست آوردن آب بيشتر، كوره‌ها يا مجراهاي افقي، در جهات مختلف حفر بشود. اين مجراهاي افقي كه معمولاً در زير سطح آب حفر مي‌گردد، باعث مي‌شود كه آب‌هاي زيرزميني را بكشد و به چاه اصلي هدايت كند. حفاري در اين نوع چاه‌ها غالباً 6 متر يا بيشتر در زير سطح آب انجام مي‌شود و كوره‌ها در اين عمق، قرار دارد.
چاه‌هاي نيمه عميق از لحاظ نوع حفر دو گونه مي‌باشند، چاه‌هاي دستي نيمه‌ عميق و چاه‌هاي ماشيني نيمه عميق. چاه‌هاي نيمه عميق نوع اول با ابزار دستي از قبيل كلنگ و بيلچه و يا كمپرسورهاي هوا حفر و تخليه مواد به چرخ چاه، قرقره و پنج صورت مي‌گيرد، قطر اين چاه‌ها غالباً بيش از 70 سانتي‌متر بوده و همچنين اكثر آنها فاقد لوله جدار مي‌باشند.
حفر چاه‌هاي عميق و نيمه عميق از نظر تاريخي مربوط به سال‌هاي بعد از جنگ جهاني دوم مي‌باشد كه ابتدائاً براي مصارف زراعتي و باغ‌هاي نزديك شهرهاي بزرگ معمول گشته و تعداد اينگونه چاه‌ها محدود بود. ليكن از اين منابع آبي، بعداً براي تأمين آب در مزارع و روستاها نيز استفاده كردند و تعداد آن روز به روز افزايش يافت، استفاده از اين آبها تحول بزرگي در مناطق شهري و روستايي از نظر مصارف خانگي، صنعتي و به ويژه كشاورزي به وجود آورده است. دلايلي كه حفر اينگونه چاه‌ها در ايران بسيار معمول شده به شرح ذيل مي‌باشد:

آب‌های معدنی

آب‌های معدنی در معانی و مفاهیم ذیل بکار برده می‌شود:

1. 1. آب معدنی: اغلب در میان مردم جامعه و عرفاً به آبی گفته می‌شود که خاصیت درمانی عمومی یا موضعی یا بهداشتی داشته باشد. به عنوان نمونه آبگرم قینرجه مشکین شهر برای تسکین دردهای مفصلی و رماتیسمی معروف است.
   2. به چشمه یا آب فوران از زمین گفته می‌شود که در طبیعت خود آمیخته به قسمتی از املاح است مانند گوگرد و ید ‌و آهن و افراد برای معالجه و تسکین بعضی از بیماری‌ها با آب آن استحمام می‌نمایند و یا از آن می‌آشامند. برای مثال از آب معدنی چشمه کندوان در شهرستان اسکو آذربایجان شرقی افراد برای رفع سنگ کلیه از آن می‌آشامند و به شهادت اهل محل مؤثر برای تسکین این مرض می‌باشد.

آب های معدنی از زمین می‌جوشد و از نر فیزیولوژی دارای گوگرد و یا املاح دیگر است، همچنین آبهای معدنی دارای مقداری نمک‌های غیر آلی توأم با گاز یا بدون گاز می‌باشند و در این صورت است که می‌توان اثر فیزیولوژی آنها را تعیین کرد.[1]
 

2-2-2-1. بند دوم: آب‌های سطحی

آب‌های سطحی به کلیه آب‌های جاری در رودخانه‌ها و انهار طبیعی و دره‌ها و جویبارها و هر مسیر طبیعی از جمله سیلاب‌ها و دریاچه‌ها گفته می‌شود. به نظر بعضی از اساتید آب‌های سطحی از آن مقدار آب باران تشکیل می‌شود که خاک قادر به جذب آن‌ ها نیست و یا پس از نفوذ در زمین به صورت چشمه‌سارها و امثال آن، از زمین خارج می‌شود و جویبارها و رودها و غیره را ایجاد می‌کند و یا تشکیل دریاچه‌ها و دریاها را می‌دهد یا آنها را تکمیل می‌کند.[2] آب های سطحی را از این نظر می‌توان به دو شاخه تقسیم‌بدی کرد.
ـ آب‌های سطحی جاری و آب‌های سطحی راکد

1. آب‌های سطحی جاری:

آب‌های سطحی جاری به آب‌هایی اطلاق می‌شود که ابتدا و انتهای آنها قابل رؤیت می‌باشد و از آنجایی که این نوع آبها دائماً جریان داشته، حرکت مولکول‌های آب هم به طور مرتب در یک جهت صورت می‌گیرد. به گونه‌ای که امکان برگشت آب به نقطه مبداء وجود ندارد، مانند جویبارها، نهرها، رودها و شط‌ها.

2. آب‌های سطحی راکد

 
این نوع آبها، به آبهایی گفته می‌شود که از هر طرف ساحل آن را احاطه کرده، آبهای راکد برحسب عمقشان و برحسب مقدار نام‌های گوناگون دارد. مانند دریا، دریاچه‌، استخر، لش آب، برکه و غیره.
دریاچه که یک منبع آب طبیعی می‌باشد و کم و بیش هم ساکن بوده، ارتباط مستقیم با دریا ندارد. استخر هم یک دریاچه‌ کم عمق است که تمام قسمت خاکی آن قابل رویش گیاهان آبی ریشه ریشه‌دار است، برکه هم استخر کوچکی است که به طور متناوب خشک می‌شود لش آب، آبی است راکد و کم عمق که غالباً به وسیله گیاهان انباشته و اشغال شده است.[3]
در مقام سنجش و مقایسه آبهای سطحی و محاسن و معایب هر یک می‌توان گفت که: آب زیرزمینی به علت اینکه در زیر سطح زمین قرار دارد از بسیاری از آلودگی‌ها مصون و محفوظ می‌باشند و در صورتی که املاح آن زیاد نباشد برای شرب بسیار مطلوب و مناسب است، منبع آب سطحی مستلزم آن است که در یک زمان و مکان مشخصی جمع‌ آوری و مهار شود و برای این که به ظرفیت کامل برسد ممکن است چندین سال به طور بیانجامد در صورتی که آب زیرزمینی در هر زمان و مکان قابل استحصال است و توسعه آن سریع‌تر و امکان بهره‌برداری از آن با هزینه کم امکان‌پذیر است.
مخزن‌های آب سطحی، مقدار قابل توجهی از زمین‌ها که ممکن است زراعی هم باشند، تحت پوشش خود قرار دهد و مضافاً در مواقع گرم سال مقادیر زیادی از آب خود را در اثر تبخیر از دست می‌دهند، در حالی که آب زیرزمینی محل تجمعش در زیر زمین بوده و به هیچ وجه از دمای هوا متأثر نمی‌گردد.[4]

گرایشهای اصلاح مدار و حمایتی در واکنش به بزهکاری اطفال
مدل بازپروری در جستجوی آن است که رویکرد ها و رفتارهای بزهکار را از طریق الگوهای حمایتی (اصلاحی)، آموزش علمی، فنی و حرفه ایی و برنامه های مشاوره تغییر داده و احتمال تکرار جرم توسط وی را کاهش دهد.[1]
نظریه بازپروری بزهکاران، هدف نظام عدالت کیفری را باسازگاری کردن مجرمان می پندارد. اصلاح و درمان بزهکاران در برگیرنده مجموعه تدابیر نظام عدالت کیفری است که با واقع گرایی و توجه به وضعیت فردی و محیطی بزهکاران به دنبال اصلاح آنان و پیشگیری از تکرار بزهکاری است.[2] باید توجه داشت که هدف از باز پروری مجرم بهبود اخلاقی او نیست و صرف بازگشت به زندگی عادی کافی است در واقع در این تعریف دو نکته مهم نهفته است یکی اینکه منظور از اصلاح در اینجا اصلاح اخلاقی نیست چرا که محدوده اش را نمی توان مشخص کرد و امکان ارزیابی آن وجود ندارد دیگر اینکه وقتی صحبت از اصلاح می شود اصلاح اجتماعی مدنظر است.[3]

اندیشه بازپروری بزهکاران برای نخستین بار با الهام از دانش پزشکی،  توسط پایه گذاران مکتب تحققی وارد گستره علوم جنایی شد بنیان گذاران این مکتب، سزار لمبروزو، معتقد بودند که بزهکاری نوعی بیماری زیستی - سرشتی است که باید بهره جستن از مجازات و ابزارهای بالینی - پزشکی زمینه های اصلاح و درمان شماری از بزهکاران از جمله مجرمان دیوانه را فراهم کند.[4]
به تدریج و تحت تأثیر مطالعات و یافته های جرم شناسی برنامه های ترتیب مدار، حرفه آموز و غیره در کنار برنامه های بالینی- پزشکی گنجانده شده اند تا از رهگذر آنها باز پروری بزهکاران به شکل چند جانبه مورد توجه دست اندرکاران نظام عدالت کیفری قرار گیرند[5] از این رو برنامه ها و روش های مناسب اصلاحی (درمانی)  برای باز اجتماعی کردن مجرمان مورد توجه اندیشمندان علوم جنایی و سپس  سیاست گذاران جنایی واقع شد. عدالت کیفری اطفال از نخستین گستره هایی است که رویکرد اصلاحی (درمانی) به آن راه پیدا کرد و بر پایه آن نظام پاسخ دهی به اطفال بزهکار از ماهیت باز پرورانه برخوردار باشد. کنگره ششم انسان شناسی جنایی در سال 1906، نخستین گام در راستای اصلاحی (درمانی) کردن نظام عدالت کیفری اطفال بود. چه اینکه در این کنگره  مقرر شد:

1. قاضی باید بتواند بر حسب شرایط فردی – اجتماعی هر طفل، از اقدام ها و تدابیر متنوع نسبت به او استفاده کند.

مقدمه
      ریسک ونقدشوندگی سهام یکی از موضوعاتی است که در چند دهه گذشته همواره مورد توجه  خاص محققان حسابداری بوده است، به نحوی که تا کنون تحقیقات متعددی برای آزمون توانایی ریسک نقدشوندگی جهت پیش بینی بازده غیرعادی سهام شرکتها انجام و مدل های متفاوتی نیز برای پیش بینی بازده غیرعادی سهام ارائه شده است. با این حال در مورد اینکه کدام یک از مدل ها برای پیش بینی  بازده غیرعادی سهام مفیدتر است نظرات متفاوتی وجود دارد.

نقش عامل نقدشوندگی در ارزشگذاری دارایی ها حایز اهمیت است، زیرا سرمایه گذاران به این موضوع توجه دارند که اگر بخواهند دارایی های خود را به فروش رسانند، آیا بازار مناسبی برای آنها وجود دارد یا خیر؟ شواهد تجربی نیز نشان میدهند که عامل نقدشوندگی در تصمیم گیریها نقش مهمی را ایفا مینماید، اما به رغم مطالعات بسیاری که در این زمینه از سوی پژوهشگران صورت گرفته است، هیچ یکنواختی در انتخاب معیار قابل قبول از نقدشوندگی بازار وجود ندارد (2007. (Zhang F., Tian Y., & Wirjanto T.,

 2-2 تعریف نقدشوندگی
نقدشوندگی مفهوم پیچیده ای است و تعاریف و استنباط های گوناگونی درباره آن ارائه شده است، نقدشوندگی هم در سطح اوراق بهادار انفرادی مانند یک سهم معین و هم در سطح کل بازار سهام قابل بررسی است. در ادبیات مربوط به ریزساختار بازار، همواره تأکید اصلی بر روی نقدشوندگی اوراق بهادار انفرادی بوده است. از عوامل اصلی تعیین کننده نقدشوندگی هر ورقه بهادار می توان به مواردی مانند حجم معاملات، قیمت و نوسان پذیری اشاره کرد در حالی که عوامل مهم مؤثر بر تغییر نقدشوندگی بازار مواردی مانند ریسک موجودی ها و اطلاعات نامتقارن را شامل می شود که در مجموع در چارچوب فعالیت های معاملاتی اثر خود را نشان می دهند .(Cordia et al., 2000)

به طور کلی نقدشوندگی میزان سهولت خرید و فروش یک دارایی بدون تغییر قابل ملاحظه در قیمت آن است. به همین ترتیب عدم نقدشوندگی[1] ، نمایانگر تاثیری است که روند سفارش برروی قیمت میگذارد. این تأثیر به صورت تخفیف اعطایی فروشندگان یا صرف دریافتی خریداران برای اجرای یک سفارش در بازار است. در عین حال که نقدشوندگی مجموعه متنوعی از تعاریف و تفاسیر را دربر می گیرد در این قسمت به تعدادی از آنها برای نمونه اشاره می شود.

تأثیر نقدشوندگی در نوآور ی های توسعه ای بازار سرمایه
نقدشوندگی در نوآوری های توسعه ای بازار سرمایه نقش مهمی ایفا می کند. تهدیدی که همگام با جهانی شدن بازارها متوجه بازارهای کوچک و کمتر توسعه یافته است، کاهش نقدشوندگی در بازارهای محلی به دلیل غیرنقد بودن این گروه از بازارها و انتقال نقدشوندگی و سرمایه ها به بازارهای بزرگ منطقه است که موجبات رشد و توسعه بازارهای با نقدشوندگی بالا را فراهم می آورد (.(IOSCO, 2007

2-4  معیارهای متداول سنجش نقدشوندگی
نقدشوندگی در بازارهای ثانویه ،نقش تعیین کننده ای در موفقیت عرضه های عمومی ^[1] دارد و موجب کاهش هزینه و ریسک پذیره نویس ها ^[2]و بازارگردان ها ^[3] می شود و همچنین هزینه سرمایه گذاران از طریق کاهش دامنه ی نوسان و هزینه معاملاتی ، کاهش می یابد رایجترین معیارهای نقدشوندگی شامل عرض بازار ^[4] (گسترده) ، عمق بازار ^[5] ، انعطاف پذیری بازار ^[6]و همچنین زمان ^[7] (سرعت معاملات) هستند( کاشانی پور و مهرانی و پاشانژاد ،1389، 66).
عرض بازار: نسبتی از کل بازار است که در حرکت قیمتی صعودی یا نزولی بازار مشارکت دارد. به عبارت دیگر، این معیار، میزان استحکام بازار را اندازه گیری می کند . شاخص متداول اندازه گیری عرض بازار، فاصله بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش است که در این تحقیق نیز از این معیار استفاده شده و در ادامه توضیح خواهیم داد.(همان منبع، 66)
عمق بازار:بیانگر تاثیرمعاملات با حجم زیاد بر تغییرات قیمت است هر چه تعداد یک سهم مشخص در حجم بالا و به قیمت یکسان مورد معامله قرار گیرد ،دلیل بر عمیق بودن بازار و نقدشوندگی بالای آن سهم است . شاخص متداول اندازه گیری عمق بازار حجم عرضه و تقاضا ،حجم معامله نسبت به تغییرات روزانه قیمت و گردش داریی سرمایه ای است .(همان منبع، 66)
انعطاف پذیری بازار: مدت زمانی است که پس از نوسان شدید قیمت باید طی شود تا بازار به حالت تعادل خود باز گردد . به طور معمول ، این نوسان ها بر اثر انتشار اخبار (معمولاً اخبار منفی) یا معاملات با حجم بزرگ رخ می دهند ( کاشانی پور و مهرانی و پاشانژاد ،1389، 66).
زمان: دوره ای که در آن معاملات توسط بازار جذب می شوند در یک بازار نقد، معاملات با کمترین وقفه زمانی ممکن اجرا می شوند (همان منبع، 66) .
دیگران نیز معیار های مشابه ای را برای اندازه گیری عدم نقدشونگی معرفی کرده اند که در زیر به آن ها اشاره می کنیم
درصد روز های انجام معامله : از تقسیم تعداد روزهایی که سهم مورد نظر حداقل یک بار دادوستد شده است بر کل روزهایی که بورس در سال موردنظر فعالیت معامله های دارد. بدست می آید .