۳-۱ مقدمه :

 

در این فصل با توجه به اصول روش علمی تحقیق، فرضیه تحقیق، جامعه آماری و نمونه آماری و روش گردآوری داده ها و چگونگی بررسی و آزمون فرضیه تحقیق بیان شده است. با توجه به کاربردی بودن این نوع پژوهش ها، شایسته است تا با ارائه راه کار ‌در مورد محدودیت های بازار مالی داخلی، زمینه استفاده هرچه بیشتر از آن را برای تحقیقات داخلی فراهم آوریم. در این تحقیق ‌به این مهم پرداخته شده است که از چهار بخش تشکیل شده است :

 

1. 1. بررسی و تعیین درصد مالکیت سهام ، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

 

1. 1. تعیین نوع مالکیت سهام‌داران اعم از سهام‌داران نهادی و سهام‌داران عمده

 

1. 1. بررسی شرکت هایی که دارای سهام‌داران عمده و نهادی بوده و اثر آن ها بر کیفیت گزارشگری مالی

 

1. بررسی اثر تهدید و خروج این سهام‌داران بر کیفیت گزارشگری مالی

۳-۲ روش تحقیق:

 

نوع تحقیق از لحاظ هدف توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. این پژوهش به قصد کاربرد نتایج یافته هایش برای حل مشکلات موجود انجام می شود و تلاش برای پاسخ دادن به یک معضل و یک مشکل علمی است که در دنیای واقعی وجود دارد. روش تحقیق در این پژوهش، همبستگی بوده و برای بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق از تجزیه و تحلیل رگرسیون استفاده می شود. چون می‌تواند در فرایند استفاده از گزارشگری اطلاعات مالی کاربرد داشته باشد. ‌بنابرین‏ تحقیق حاضر از لحاظ هدف تحقیق کاربردی محسوب می شود و با توجه به اینکه داده های مورد استفاده در این پژوهش اطلاعات واقعی و تاریخی است روش شناسی تحقیق نیز از نوع پس رویدادی است.

 

۳-۳ جامعه و نمونه آماری:

 

۱-۳-۳ جامعه آماری:

 

جامعه آماری این تحقیق کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. و یکی از دلایل انتخاب بورس اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه اصلی، وجود اطلاعات ‌و معیارهایی است که برای بررسی فرضیات مورد نیاز است که این اطلاعات شامل اقلام مندرج در صورت‌های مالی شرکت ها که قابلیت دسترسی آن ها نیز وجود دارند ، می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد که پژوهشگر با بهره گرفتن از نرف افزار ره آورد نوین، سپس با روش غربالگری نسبت به تعیین جامعه مورد مطالعه به شرح زیر اقدام می کند.

 

تعداد کل شرکت های پذیرفته شده در تابلوی بورس اوراق بهادار تهران تا پایان ۹۲ ۵۹۲

 

تعداد شرکت هایی که در قلمرو زمانی ۸۸ تا ۹۲ وارد بورس شدند (۱۴۰)

 

تعداد شرکت هایی که سال مالی آن ها به ۲۹/۱۲ ختم نمیشود (۷۹)

 

تعداد شرکت هایی که سال مالی خود را تغییر داده ­اند (۹۸)

 

تعداد شرکت هایی که به امور هلدینگ و سرمایه گذاری (۱۰۸)

 

تعداد شرکت هایی که بیش از سه ماه وقفه معاملاتی داشتند (۴۸)

 

تعداد کل شرکت‌های واجد شرایط مورد مطالعه ۱۱۹

 

۳-۳-۲ نمونه آماری

 

نمونه گروهی از اعضای جامعه تعریف شده است که اطلاعات مورد نیاز پژوهش از آن حاصل می‌گردد. و با بهره گرفتن از تجزیه و تحلیل این اطلاعات، نتایج استخراج. به کل جامعه تعمیم داده می شود. اغلب در دنیای عمل بهتر است نمونه گیری از روش حذف سیستماتیک انجام شود. در این روش ابتدا شرایطی جهت انتخاب نمونه تعریف شده و نمونه های فاقد شرایط مذکور حذف می­گردند واین شرایط با توجه به مدل آزمون فرضیه و متغیر های تحقیق تعیین می شود. دلیل استفاده از این روش و تعریف چنین شرایطی، همگون نمودن نمونه آماری مورد مطالعه با کل جامعه و امکان تعمیم نتایج حاصل از آن آزمون ها به کل جامعه آماری می‌باشد. برای انتخاب نمونه آماری این تحقیق نیز از روش نمونه گیری حذفی استفاده شده است. بدین ترتیب تمامی شرکت هایی به عنوان نمونه انتخاب می‌گردند که تمام شرایط زیر را داشته باشند:

 

1. 1. اقلام صورت های مالی آن ها به نحوی که توسط شرکت گزارش شده است برای دوره مالی ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ موجود باشد.

 

1. 1. شرکت هایی به عنوان نمونه انتخاب می‌شوند که سال مالی آن ها به ۲۹ اسفند منتهی شود.

 

1. 1. حداقل ۱۰% سهام شرکت هایی که از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ به طور مداوم در بورس اوراق بهادار معامله شده باشد.

 

1. 1. طی دوره تحقیق، تغییر فعالیت یا تغییر سال مالی نداشته باشد.

 

1. 1. جزء شرکت های هلدینگ، بانک و سرمایه گذاری نباشد.

 

1. اطلاعات شرکت در دسترس بوده و نماد آن ها در طول دوره مورد بررسی متوقف نشده باشد.

۳-۴ روش جمع‌ آوری اطلاعات :

 

جمع‌ آوری اطلاعات صحیح و واقعی یکی از نکات مهم در انجام هر تحقیق علمی می‌باشد. روش جمع‌ آوری اطلاعات بایستی با توجه به اهداف تحقیق و نیز یکی از ویژگی های جامعه انتخاب شود. ‌بر اساس آزمون همین اطلاعات جمع‌ آوری شده و تجزیه وتحلیل های مربوطه است که فرضیه تحقیق رد یا قبول شده است و در نتیجه به سؤال تحقیق پاسخ داده خواهد شد. ‌بنابرین‏ اگر در هنگام جمع‌ آوری اطلاعات دقت کافی اعمال نگردد این اطلاعات می‌توانند نتایج تحقیق را تحت تأثیر قرار داده و آن ها را از مسیر واقعی خود منحرف کنند. در نتیجه منجر به بروز یافته ­های نادرستی شوند که به پشتوانه یک تحقیق علمی به دست آمده اند و می ­توانند مبنایی برای تحقیقات، تصمیم گیری ها و پیش‌بینی های آتی قرار گیرند.

 

در این تحقیق برای جمع‌ آوری اطلاعات و داده ها از دو روش کتابخانه ای و می‌دانی استفاده شده است. در بخش کتابخانه ای، مبانی نظری و پیشینه تحقیق عمدتأ از مقالات معتبر، مجلات تخصص فارسی و لاتین و نیز کتاب های چاپ شده در این زمینه استفاده شده است. در بخش می‌دانی به منظور جمع‌ آوری داده های مورد نیاز از اطلاعات منعکس شده در صورت های مالی و بانک های اطلاعاتی رایانه ای( نرم افزار ره آورد نوین) استفاده گردید. در نهایت داده های جمع‌ آوری شده با بهره گرفتن از نرم افزار اکسل و پس از اصلاحات و طبقه بندی لازم بر اساس متغیر های مورد بررسی وارد نرم افزار Eviews شده است و تجزیه و تحلیل نهایی نیز به کمک نرم افزار Eviews انجام گرفته است.

 

۳-۵ روش تجزیه و تحلیل داده ها:

 

۲-۱-۳٫ مفهوم کیفیت در مدیریت کیفیت

 

هشت اصل مدیریت کیفیت در استاندارد ایزو ۹۰۰۰-۲۰۰۰ با عنوان واژگان سیستم­های مدیریت کیفیت و استاندارد ایزو ۹۰۰۴-۲۰۰۰ با عنوان خطوط راهنما برای بهبود علمکرد سیستم­های مدیریت کیفیت تعریف ‌شده‌اند. این اصل را ‌می‌توان از طریق مدیریت به عنوان چهارچوبی برای علمکرد بهتر مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد.

 

هشت اصل مدیریت کیفیت بر طبق استاندارد ایزو ۹۰۰۰ این­گونه تعیین شد.

 

اصل اول- تمرکز بر مشتری

 

هرسازمانی به مشتریان خود وابسته است و باید نیازمندهای حال و آینده آنان را درک نماید، تمرکز بر مشتری ودرک نیازهای آینده او باعث ‌پاسخ‌گویی‌ منعطف و سریع سازمان به فرصت بازار و در نتیجه سود سازمان خواهد شد.

 

اصل دوم- رهبری

 

مدیر سازمان که از منش رهبری برخودار است باید مقاصد و جهت­گیری یکنواختی را در سازمان ایجاد نماید و محیط داخلی سازمان را به گونه ­ای ایجاد و نگهداری نمایند که کارکنان بتوانند در دستیابی به اهداف سازمانی کاملا مشارکت نمایند.

 

اصل ۳ : جلب مشارکت کارکنان

 

کارکنان جوهره سازمان بوده و مشارکن آن ها باعث خواهد گردید تا توانایی­هایشان مزیت سازمان محسوب گردد. ایجاد انگیزه، تعهد و مشارکت کارکنان نسبت به سازمان، نوآوری و خلاقیت در پیشبرد اهداف سازمان را به ارمغان خواهد آورد.

 

اصل ۴: رویکرد فرایندی

 

نتایج مورد نظر در سازمان هنگامی که فعالیت­ها و منابع مرتبط به صورت فرآیندی مدیریت می­شوند، رویکرد فرایندی باعث هزینه کمتر و چرخه زمانی کوتاهتر در استفاده از منابع بوده و نتایج بهبود یافته، ‌سازگار و قابل پیش‌بینی را برای سازمان به ارمغان خواهد آورد.

 

اصل ۵ : رهیافت سیستمی به مدیریت

 

شناسایی، درک و مدیریت فرایندهای مرتبط به هم به ‌عنوان یک سیستم، کارایی و اثر بخشی سازمان را دردستیابی به اهداف خود بهبود می­بخشد.مدیریت سیستمی با یکپارچه و مرتب نمودن فرایندها به ‌عنوان بهترین روش دستیابی به نتایج مورد نظر، سازمان را از قابلیت تمرکز تلاش بر روی فرایندهای کلیدی برخوردار می­سازد و در ذینفعان سازمان اعتماد سازی به سازگاری، کارآمدی و اثر بخشی سازمان را ایجاد نموده و توسعه می­بخشد.

 

اصل ششم : بهبود مستمر

 

بهبود مستمر علمکرد سراسری سازمان باید یک هدف پایدار برای آن سازمان باشد. در این حالت قابلیت سازمانی بهبود یافته، مزیت عملکردی هر سازمان خواهد گردید و همترازی فعالیت­های بهبود در تمامی سطوح سازمان به منظور تصمیم ­گیری راهبردی ایجاد خواهد گردید.

 

اصل هفتم: تصمیم گیری بر مبنای واقعیت­ها

 

در هر سازمان تصمیمات مؤثر بر مبنای تجزیه و تحلیل داده ­ها و تولید اطلاعات میسر است. تصمیمات آگاهانه، افزایش توانایی برای اثبات اثربخشی تصمیمات گذشته ‌بر مبنای‌ مراجع و سوابق واقعی و همچنین افزایش توانایی برای بازنگری، به چالش کشیدن و تغییر عقاید و تصمیمات از جمله مزایای به کارگیری اصل تصمیم گیری ‌بر مبنای‌ واقعیت­ها است.

 

اصل هشتم: ارتباط سودمند و دو طرفه با تامین کنندگان

 

سازمان و تامین کنندگان آن به یکدیگر وابسته هستند و رابطه سودمند و دو طرفه، توانایی هر دو را برای ایجاد ارزش افزایش می­دهد. افزایش توانایی ایجاد ارزش برای هر دو طرف و در نتیجه انعطاف و سرعت در ‌پاسخ‌گویی‌ به تغییرات بازار یا نیازها و انتظارات مشتریان ایجاد می­گردد و باعث بهینه نمودن هزینه­ ها و منابع خواهد گردید ( صادق­فر، ۱۳۹۲).

 

۲-۱-۴٫ کیفیت در علم­سنجی

 

ضریب تأثیر مجله یوجین گارفیلد کارکردی چندگانه دارد، این سنجه در اصل برای پایش پوشش مجلات در نمایه استنادی علم طراحی شده و به کار رفته است. امروزه از ضریب تأثیر برای انعکاس مستقیم اعتبار یا کیفیت یک مجله استفاده می­ شود(موئد،۱۳۸۷: ۲۰۵). ضریب تأثیر در سال ۱۹۶۰ به وسیله یوجین گارفلید، بنیان­گذار و رئیس مؤسسه اطلاعات علمی (ISI)که اکنون بخشی از مؤسسه تامسون است، به عنوان ابزاری برای ارزشیابی مجلات علمی معرفی شد. هدف اصلی کمک به انتخاب مجلات برای نمایه استنادهای علوم بود. از سال ۱۹۷۵، ضریب تأثیر مجلات به صورت سالانه در مجله گزارش استناد منتشر می­ شود، همچنین به عنوان یکی از محصولات مؤسسه اطلاعات علمی در دو ویرایش قابلی دسترسی است: ویرایش مربوط به علوم و ویرایش مربوط به علوم انسانی. مؤسسه اطلاعات علمی بعدها با بهره گرفتن از داده ­های تولید شده توسط رایانه از روندهای مجلات و فراوانی ارجاع، با بهره گرفتن از اطلاعات داخلی، اقدام به تدوین نمایه ارجاع­ علوم کرد، و به عنوان بخشی از این نمایه مجله گزارش­های استناد ونمایه ارجاع­علوم انسانی را منتشر نمود(گارفیلد، ۱۹۹۹).ضریب تأثیر یکی از مهمترین و در عین حال پرکاربردترین شاخص ارزیابی مجلات از نظر مؤسسه اطلاعات علمی است و بر این اساس مجلات علمی شکل اولیه ارتباط رسمی در حوزۀ علم هستند. ضریب تأثیرISI، شاخص کتاب‌سنجی برای ارزیابی و سنجش کیفیت تولیدات علمی افراد، تیم­های پژوهشی یا مؤسسات مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد.

 

۲-۱-۴-۱٫ نحوه محاسبه ضریب تأثیر

 

ضریب تأثیر مجله که توسط مؤسسه اطلاعات علمی تعریف شده نسبتی از دو عنصر است. مخرج کسر، تعداد کل مقالات قابل استناد منتشر شده در مجله­ای خاص در عرض چهارچوب زمانی مشخص و صورت کسر، تعداد کل استنادهای داده شده در سال جاری به هر یک از مقاله­ های منتشر شده در این مجله در عرض قالب زمانی مشخص است. مؤسسه اطلاعات علمی این قالب زمانی را دو سال تعریف کرده­است.

 

ضریب تأثیر مجله A در سال Y از رابطه زیر حاصل می­ شود:

 

مجموع تعداد استنادات (ارجاعات) به مقالات منتشرشده در مجله A در سال­های Y-1 , Y-2 = IF

 

تعداد مقالات منتشر شده در مجله A در سال­های Y-1 , Y-2

 

طبق تعریف مؤسسه اطلاعات علمی فقط مقالات پژوهشی، یادداشت­های فنی و مقالات مروری، اجزای قابل استناد به شمار می­آیند. سرمقاله­ها، نامه­ ها، اخبارها و پیشرفت­ها در محاسبه مخرج، اجزای غیر قابل استناد هستند اما تمام اجزا احتمال دارد که در طول محاسبه در صورت کسر به حساب آیند. برای مثال مجله پزشکی نیوانگند، ۳۳۶ مقاله قابل استناد در سال ۲۰۰۳ و ۳۷۸ مقاله قابب استناد در سال ۲۰۰۲ منتشر کرد. استنادات سال ۲۰۰۴ به هریک از مقالات منتشر شده در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ یه ترتیب ۱۴۱۴۷ و ۱۴۵۴۹ بودند، با پیروی از رابطه بالا، ضریب تأثیر این مجله از این قرار است: (دونگ، موندرای،۱۳۸۷).

 

۲-۱-۴-۲٫ محدودیت­های کاربرد ضریب تأثیر

 

۲- مالکیت زمانی عقدی است معوض

 

یعنی شخص در مقابل ثمن یا مالیکه به مالک عین پرداخت می­ کند در یک بازه زمانی مالک منافع شده و از آن منتفع می­ شود. البته معوض بودن جزء اوصاف الزامی و ذاتی این عقد نمی ­باشد، چون ممکن است مالکیت زمانی ناشی از هبه باشد- مثلاً در مالکیت مدت زمان از سال را به دیگری هبه دهد.

 

۳- عقدی است تملیکی

 

یعنی با انعقاد قرارداد مالکیت مال برای مدت معینی به خریدار منتقل و در مقابل مالکیت ثمن نیز به انتقال دهنده منتقل می­ شود.

 

۴- عقدی است دائمی

 

زیرا می­­تواند این مالکیت زمانی صدها سال ادامه داشته باشد برای مالک یا خریدار و وارث آن ها و این مالکیت به ورثه نیز منتقل می­گردد و آنچه مقید و محدود به زمان است استیفا و منفعت است.

 

مسلماًً افراز منافع عقد یا قرارداد است که نیاز به ایجاب و قبول دارد. اما اینکه چه نوع عقدی است، عقود معین یا غیرمعین نظرات مختلفی بیان گردیده است.البته همان­طور که بیان گردید، مالکیت زمانی را فقط قابل انطباق با برخی عقود خاص دانسته ­اند و طرح آن در قالب سایر عقود را مردود می­دانند. برخی معتقدند چنانچه بیع را شروط به مهایات منعقد کنند فاقد اشکال است^[۷۸].برخی عقد مالکیت زمانی را از اشکال عجیب و غریب اجاره می­دانند. برخی، انتقال مالکیت زمانی آسیب قانونی، صلح منافع، ارجح می­شمارند^[۷۹] و نیز گفته­اند مالکیت زمانی، یک عقد نیست، بلکه یک صنعت است که برای دستیابی به هدف خود، که همان گسترش گردشگری است، از مجموعه ­ای از عقود مختلف استفاده ‌کرده‌است.

همچنین بعضی معتقدند مالکیت زمانی با عقود معین،حتی صلح مطابقت ندارد. بکله بیع منافع، مهایاتی است که با تلقین ساده، قانون مدنی به صورت عقد غیرمعین و عقد صلح (عقد معین) عملی می­گردد^[۸۰].و برخی با مردود دانستن تحقق مالکیت زمانی و رقابت عقد بیع و صلح ابتدایی، آن را قابل تحقق در قالب قراردادهای نامعین موضوع ماده ۱۰ قانون مدنی دانسته­­اند^[۸۱].

 

عده­ای در هر قسمتی از مقاله خویش، نظر متفاوتی ابراز کرده ­اند. درجایی تایم شر را یکی از انواع بیع دانسته ­اند^[۸۲] و اقتضای آن را فروش دانسته و گفته­اند که اصلاً تایم شر- بیع است و قرارداد شرکت‌های تفریحی و استراحتی که در ایران فعال است نیاز حقوقی ندارد^[۸۳].

 

‌بنابرین‏ اصطلاح بیع زمانی را مناسب­تر از اصطلاح مالکیت زمانی می­پندارند^[۸۴] و استدلال ‌می‌کنند که بیع می ­تواند به ده­ها شکل و ده­ها شرط منعقد شود، زیرا قواعد عقد بیع آمره نیستند وبرخی از مصادیق آن را قانون مدنی نام برده است و اینکه بیع باید در قلمرو و محدوده­ بین مصطلح و عرفی باشد قابل تأمل است. مسائل عرفی و مصطلح، با گذشت زمان و ظهور نیازهای جدید تغییر پذیرند. در ادامه، تعریف تام شر را به تقلید از تعریف قانون مدنی از بیع ماده ۳۳۸ آورده است.

 

«مالکیت زمانی عبارت است از تملیک عین به خریدار یا برقراری انتفاع یا استیفاء منفعت در مدت مقرر و معین به نحو سالانه به عوض معلوم».در جایی، اجاره زمانی را ممکن دانسته ­اند و در مقامی دیگر، آورده­اند: «قابلیت نقل و انتقال مال در قرارداد تایم­شر می ­تواند به صورت معاوضه، بیع، صلح، هبه یا یکی دیگر ‌از عقود به شخص ثالث باشد و در جای دیگر بیان نموده ­اند: «به نظر اینجانب انطباق قرارداد تایم­شر با ماده ۱۰ قانون مدنی و به عنوان یک قرارداد خصوصی، بلااشکال است»^[۸۵].به هر حال، اصل «حاکمیت اراده» که از آن به اصل «آزادی قراردادها»نیز تعبیر می­ شود. مستندی است که مستند آن در ماده ۱۰ قانون مدنی ایران منعکس شده است. این ماده بیان می­دارد: «قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده ­اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است» جهت خودداری از ورود به مباحث تفصیلی در این مورد، به صورت خلاصه می­گوییم که تحقیقات وبررسیهای معموله، حکایت از عدم منع قرارداد قانونی در ترتیب قرارداد مالکیت زمانی درقالبهای قراردادی ناشناخته دارد^[۸۶]. ضمن اینکه شرعاً عقود نامعین با دو معیار«عقلایی بودن» و «عدم ضرر» مورد پذیرش واقع می­­شوند^[۸۷] و تحقیقات مذبور، اولاً دلالت بر استقبال عموم از قراردادهای مالکیت زمانی دارد، این استقبال، بیانگر عقلایی بودن قراردادهای مالکیت زمانی است، ثانیاًً، وجود عنصر زمان تعیین کننده مقدار موضوع قراردادها و خروج از غرر ‌می‌باشد^[۸۸]. بعضی از محققینی که با رعایت احتیاط، تحقق مالکیت زمانی را علی‌رغم نظر مشهور فقهای معاصر که تحقق این قرارداد را در قالب عقد صلح بلامانع دانسته ­اند، در قالب عقود بیع و صلح مردد دانسته و در جهت پذیرش این قرارداد نوین در نظام شیعه راه معقولی جز دست برداشتن از حصر عقود معین و اعتقاد به عدم توقیفی بودن قراردادها نیافته است^[۸۹]. خلاصه اینکه بنظر ماهیت حقوقی مالکیت زمانی یا افراز منافع چیزی جز مداول ماده ۱۰ قانون مدنی نمی­تواند باشد.

 

گفتار دوم: انطباق افراز با اجاره و سایر نهادهای حقوقی

 

اگر مالکیتزمانی را مسبوق به سابقه ی فقهی و عرفی بدانیم همان« مهایات » در فقه است که در مهایات نیز بحث کردیم که مالکیت آن مشاع است و اینامر از طرف تمامی محققین مورد تأیید قرار گرفته است^[۹۰]و اگر آن را مسبوق به سابقه ی فقهی ندانیم و بگوئیم مالکیت زمانی همان time sharingاست که در غرب ابداع شده وبه همان شکل معمول گردیده ، با توجه به تعاریف این نهاد توسط حقوق ‌دانان غربی نیز به مشاع بودن مالکیت در تایم شر اشاره نموده اند.لذا با توجه به شباهت این مالکیت با عقد اجاره، مهایات، افراز منافع و بسیاری از محققان^[۹۱] و فقها^[۹۲] این شباهت را تأیید نموده اند، در این فصل سعی شده است از نمونه ی کاربردی مالکیت زمانی یا افراز منافع و …پرونده های مطروحه و آرای صادره را تحریر و تحلیل آن را ذکر نمائیم.

 

بند نخست: انطباق افراز با اجاره

 

از آنجا که اجاره مال مشاع نیز نوعی تصرفی از طرف مالکین مشاعی در منافع اموال مشاع ‌می‌باشد و تشابهی با افراز منافع که نوعی تصرف از طرف مالکین مشاع در اموال مشاعی دارد، لذا لازم است که این نهاد حقوقی نیز مورد بررسی قرار گرفته، سپس با نهاد حقوقی موضوع بحث انطباق داده و وجوه تمایز و تشابه آن مورد تجزیه و تحلیل حقوقی قرار گیرد.

 

لازم به ذکر است که مسأله «اجاره مال مشاع» و «استیجار مال مشاع» و آثار حقوقی آن دو مقوله متفاوت بوده و نباید با همدیگر اشتباه فرض کرد. هر چند در نفس مسأله که ارتباط حقوقی موجر یا مستأجر با ملک مشاعی است با یکدیگر اشتراک دارند اما بحث اجاره مال مشاع، عقد اجاره از نگاه ارتباط مالکین مشاعی متعدد با ملک واحد ‌می‌باشد در حالی که استیجار مال مشاع، اجاره از نگاه ارتباط مستأجرین متعدد با ملک واحد ‌می‌باشد.مثلاً ملکی که مالکیت آن میان آقایان الف و ب و ج به صورت مشاعی است از سوی ج به د یا به «د»و«ک» اجاره داده می­ شود حال سوال این است که:

 

1. 1. ماهیت این اجاره از نظر فقهی و حقوقی صحیح است؟

 

1. 1. به فرض صحت آثار این عقد چگونه است؟

 

 

۲-۱۰-۳- پیشینه مربوط به تفکر انتقادی

 

دنیل (۲۰۰۶) به بررسی نگرش مشارکتی دانشجویان در آموزش و پیشرفت تفکر انتقادی و نقش متغیرهای دیگر پرداخته­اند. نگرش مشارکتی برگوش دادن به دیگران با فکر باز تأکید داد. نتایج نشان داد که چنانچه آزادی آموزشی در کلاس درس برای دانشجویان تضمین شود و و فرصتی برا ی فکر کردن داده شود، در پیشرفت مهارت­ های تفکر انتقادی آن­ها تاثیر فراوان دارد و نقش استاد در ایجاد فضایی که دانشجویان در آن با آرامش نظرات و دیدگاه­ های خود را به راحتی عنوان کننده بسیار اساسی است. دانشجویان با شرکت در این کلاس­های طراحی شده به میزان زیادی مهار ت­های تفکر انتقادی آن­ها افزایش یافته است.

 

کوین و گری^[۷۹](۲۰۰۹) به مطالعه‌ خود شناسی دانشجویان به عنوان متفکرانتقادی پرداخته‌اند و تاثیر نگرش‌ها و قدرت و توانایی نگرش و اعتقادات هنجاری را به تفکر انتقادی مورد بررسی قرار داده‌اند. در این پژوهش فرض بر این است که قدرت و توانایی نگرش، تاثیر نگرش‌ها را به اعتقادات هنجاری به صورت متعادل در می‌آورد و به جای آن، اعتقادات هنجاری، تاثیر تعامل میان نگرش و قدرت نگرش را به خود شناسی دانشجو به عنوان متفکر انتقادی به حالت تعدیل در می‌آورد. نتایج نشان می‌دهد که دانشجویان که داری نگرش‌های مثبت و قوی نسبت به تفکر انتقادی هستند، اعتقادات هنجاری قوی دارند که همراه با مهارت است و در عوض، این اعتقادات به خودشناسی خود به عنوان متفکر انتقادی تاثیر می‌گذارد. نتیجه های به دست آمده بر اساس مشارکت دانشجویان در کلاس‌ها جهت‌یافته از این فرضیه حمایت می­ کند. میلر^[۸۰] (۲۰۰۳) بر اساس پژوهشی بر روی دانشجویان داروسازی دانشکده­ای در داکوتای شمالی را مورد بررسی قرار داد. نشان داد که میانگین نمره­ی کل مهارت تفکر انتقادی در دانشجویان سال چهارم بالاتر از حد هنجار بوده است. هم­چنین میانگین نمره کل گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان سال چهارم نشان دهنده گرایش مطلوب و مثبت دانشجویان بود(به نقل از حیدری و سیدآسیابان، ۱۳۹۲).

 

مانینگ (۱۹۹۹) در تحقیقی به بررسی ارتباط میان تفکر انتقادی و نگرش دانشجویان کالج ثبت نام کرده در درس خواندن انتقادی، نسبت به خواندن پرداخت. سی و یک دانشجو در دو گروه تقسیم شدند .برای یگ گروه دیگر برنامه درسی معملی به علاوه پنج مهارت تفکر انتقادی آموزش داده شد. نتایج نشان داد که میان تفکر انتقادی و نگرش نسبت به خواندن تفاوت معناداری وجود ندارد. اما تفاوت معناداری میان نمرات کسب شده در تفکر انتقادی میان گروه کنترل و گواه دیده می شود. که نشان داد آموزش مهارت­ های تفکر انتقادی باعث افزایش توانایی‌های آنان در تفکر انتقادی شده است (مک نیلی و دونا^[۸۱]؛ ۱۹۹۲، مانینگ ۱۹۹۹ ؛ اسلامی ، ۱۳۸۲).

 

حین، بیرمن و برودبار^[۸۲] (۲۰۰۴) در پژوهش جهت بررسی گرایش به تفکر انتقادی در دانشگاه دولتی ایالات نویز امریکا ۱۹۸ دانشجوی کارشناسی بهداشت محیط انتخاب کردند. نتایج آن گرایش مثبت دانشجویان بود. در بررسی مؤلفه‌‌های تفکر انتقادی تقریبا نصف آن­ها در آیتم حقیقت جویی ضعیف بودند.

 

گینک و شیل^[۸۳] (۲۰۰۲) در پژوهش با عنوان میزان کسب مهارت‌های تفکر انتقادی فراگیران در دوره کارشناسی نشان دادند تنها ۲۰ درصد از دانشجویان دروه کارشناسی به تفکر انتقادی پاسخ­گو بودند و این نشان دهنده عدم شایستگی کافی در تفکر انتقادی، قضاوت و تصمیم ­گیری آن­ها است.

 

ارین و ویفرد^[۸۴](۱۹۹۳) هدف پژوهش ­آن­ها بررسی تاثیر تمرینات تفکر انتقادی بر چگونگی درک مطلب ارزشیابی و استدلال در میان دانشجویان بود تمریتات باعث افزایش درک مطلب شد اما در ارزشیابی و استدلال تفاوت چشمگیر و معنادار نبود.

 

رابرت و دیر^[۸۵](۲۰۰۹) به بررسی ارتباط خودکارآمدی، انگیزش، تمایلات تفکر انتقادی و موفقیت تحصیلی پرداختند. نتایج نشان داد میان خودکارآمدی و تمایلات تفکر انتقادی و همچنین میان انگیزش و تمایلات تفکر انتقادی همبستگی بالایی وجود دارد ( به نقل از فرهادی نیا، ۱۳۹۱).

 

بررسی پیشینه­ پژوهش در ایران نشان می­دهد که در حیطه مهارت­ های شناختی در قالب مفاهیم مختلف از جمله تفکر انتقادی چندین کار پژژهشی انجام شده است که این جا به طور مختصر به چند پژوهش اشاره می­ شود:

 

علیوندی وفا (۱۳۸۴) پژوهشی انجام داده است که هدف آن بررسی رابطه­ تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد که رابطه­ مثبت و معنی­داری بین میزان تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی حاکم است. هم­چنین میزان نمرات تفکر انتقادی در دانشجویان سه گروه علوم انسانی، فنی- مهندسی و علوم پایه متفاوت است؛ ولی این تفاوت از نظر آماری معنی­دار نیست. از طرفی تفاوتی بین میزان تفکر انتقادی در دانشجویان دختر و پسر موردتایید قرار نگرفته است.

 

نتیجه­ یافته ­های (کرمی، ۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان شناسایی و اعتبارسنجی نشانگان و مؤلفه‌ ­های رفتاری موثراساتید دانشگاهی در شکل­ گیری تفکر انتقادی دانشجویان، نشان داد علاوه بر تدریس محتوای درسی، نحوه­ به کارگیری مهارت­ های تفکر انتقادی در آن موضوع نیز باید آموزش داده شود تا علاوه بر به کارگیری قوای فکری دانشجویان، مطالعات مستقل آن­ها توسعه یابد. به هر حال ‌می‌توان با برنامه ریزی صحیح و به کارگیری راهبردهای خاص به آموزش مهارت­ های تفکر انتقادی در قالب رشته تحصیلی پرداخت.

 

جواد زاده شهشهانی (۱۳۸۳) یک پژوهشی کیفی با هدف بررسی هویت دینی و تفکر انتقادی و رابطه­ این دو در دانشجویان ۲۲-۲۰ ساله انجام داده است. نتایج تحلیل کیفی و محتوای مصاحبه­ ها نشان داد کسانی که مهارت تفکر انتقادی به خوبی استفاده کرده یا ‌می‌کنند از هویت دینی شکل یافته­تری ‌برخوردارند و یا اینکه مراحل جستجو برای دستیابی به هویت دینی شکل یافته را طی ‌می‌کنند. هم­چنین در این تحلیل، عواملی که بر شکل­ گیری هویت دینی افراد وچگونگی رشد تفکر انتقادی در افراد مؤثر بوده است. اسلامی (۱۳۸۲) در رابطه­ با متغیر تفکر انتقادی الگوی برای طراحی و اجرای برنامه خواندن انتقادی و بررسی اثر آن بر تفکر انتقادی ‌و نوشتن تحلیلی ارائه داده است، هدف آن بررسی میزان تاثیر این برنامه به تقویت تفکر انتقادی را به عنوان یک مهارت کلی و مهارت­ های استنباط وتحلیل را به عنوان خرده مهارت در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه به طور معنی داری تقویت ‌کرده‌است. اما مهارت ارزشیابی در گروه آزمایش تفاوت معنی­داری با گروه گواه نشان نداده است

 

از این رو با توجه به نظریه ی شهروندی فرهنگی می توان این گونه استنباط کرد که تنوع زبانی، قومیتی، مذهبی و مهاجرت از ابعاد تمایزات تنوع فرهنگی به شمار می‌روند. در کنار آن ها نیز سیاست گذاری فرهنگی که جزیی جدا نشدنی از الزام وجود تنوع فرهنگی است نیز باید وجود داشته باشد تا فرهنگ اقلیت ها اجازه ی وجود داشته باشند. لذا مؤلفه‌ های یاد شده با رویکرد تبیین نظریه ی شهروندی فرهنگی می‌تواند بیانگر سهم تنوع فرهنگی در عرصه های جهانی را فراهم نماید.

 

باید یادآور شد که از آنجایی که تنوع فرهنگی موضوع اصلی ماست، برای فهم آن نخست باید به تعریف فرهنگ پرداخت؛ چراکه با تعریف فرهنگ مشخص می شود که تفاوت چه مضامینی موجب تنوع فرهنگی می شود (Kylmika, 2002: 120). بر اساس دیدگاه ادوارد تایلر ، فرهنگ «مجموعه ای از دانش ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هر چه که فرد به عنوان عضوی از جامعه خویش فرامی گیرد » است و در این راستا فرهنگ را شامل عناصر گوناگونی نظیر «هنر و معماری، آداب و رسوم، سرگرمی، زبان، سیاست، مذهب و سنت به عنوان مجموعه ای از یک جامعه» می‌داند.

 

همان طور که ملاحظه می شود، این گونه تفاوت هاست که موجبات تنوع فرهنگی را پدید می آورند. در واقع اگر گفته شود که تنوع فرهنگی به تفاوت های گروهی در دستاوردهای مادی و غیرمادی دلالت دارد”، سخن گزافی نیست (صالحی، ۱۳۸۸: ۱۵۲). بر اساس تعریف فرهنگ، در نظر داریم تا مؤلفه‌ های عینی فرهنگ را بررسی کنیم و مؤلفه‌ هایی از تنوع فرهنگی معرفی نماییم تا درقالب نظریه شهروندی فرهنگی در راستای توسعه گردشگری نمود بیشتری را دارد.

 

ارکان شهروندی فرهنگی ارکان مادی تنوع فرهنگی

 

تنوع زبانی

 

تنوع قومی و نژادی

 

مهاجرت بین‌المللی

 

سیاست چند فرهنگ گرایی

 

آداب و رسوم

 

کالاهای مادی

 

پوشش

 

غذا

 

تنوع مذهبی

 

شکل شماره ۱- ۶-۳: ارکان تنوع فرهنگی با تأکید بر نظریه ی شهروندی فرهنگی و مفهوم فرهنگ

 

1. متغیرهای پژوهش

 

 

۷-۱ تعریف متغیرهای مستقل و متغیر

 

متغیر مستقل: متغیر مستقل این پژوهش تنوع فرهنگی است که با شاخص های مختلفی سنجیده می‌شوند و ارتباط و سطح معنا داری هر یک از این شاخص ها با متغیر وابسته سنجیده می‌شوند، که عبارتند از: نوع نژاد و قومیت، مذهب، میزان مهاجرت بین‌المللی ، زبان و سیاست های فرهنگی (چند فرهنگ گرایی).

 

متغیر وابسته: توسعه گردشگری متغیر وابسته پژوهش است که ارتباط هر یک از متغیرهای مستقل با آن سنجیده می شود، میزان ورود گردشگران، جذب سرمایه، توسعه مکان های فرهنگی، تعدد رویدادهای فرهنگی، افزایش سیاست های توسعه گردشگری از معیارهای توسعه گردشگری هستند.

 

۷-۲ تعربف مفهومی و عملیاتی متغیرها

 

۷-۲-۱ توسعه گردشگری

 

تعریف مفهومی: وقتی تصمیمی برای توسعه گردشگری گرفته می شود، اشکال متفاوت زیادی از آن وجود دارد که مطابق با مکان، علایق گردشگران و منابع گردشگری قابل استفاده، متغیرند، تنوع و تفاوت رویکردها نسبت به گردشگری ریشه در تصویر جوامع گوناگون از مفهوم گردشگری دارد. فرایند برنامه ها و طرحهای توسعه گردشگری مبین استراتژیها، رویکردها، سیاست‌ها و خط مشی های کشورهای گوناگون نسبت به مقوله گردشگری است (قدمی و دیگران، ۱۳۸۹: ۱۱۴). لذا در این پژوهش توسعه گردشگری، غالباً منوط به توسعه جاذبه های متنوع طبیعی، فرهنگی، و تاریخی تعریف می شود (تقوایی و همکاران، ۱۳۸۸: ۴۶).

 

تعریف عملیاتی: میزان ورود گردشگر(رضوانی، ۱۳۸۹: ۱۰)، توسعه مکان های فرهنگی، تعدد رویدادهای فرهنگی، افزایش سیاست های توسعه گردشگری.

 

۷-۲-۲ زبان

 

تعریف مفهومی: هیچ کس انکار نمی کند که داشتن زبان یکی از مشخص ترین ویژگی های فرهنگی انسان است که در همه ی فرهنگ ها یافت می شود (گیدنز، ۱۳۸۰: ۶۴). زبان دستگاه منسجمی از نشانه های صوتی یا نوشتاری است که طبق قواعد مشخصی با یکدیگر ترکیب می‌شوند و برای نمایش و انتقال معانی و اندیشه ها توسط انسان‌های متعلق به یک گروه اجتماعی یا فرهنگی خاص به کار برده می‌شود.

 

تعریف عملیاتی: رسانه های چند زبانه در کشور، وجود زبان دوم و یا سوم در سیستم آموزش و اداری، زبان رسمی.

 

۷-۲-۳ مذهب

 

تعریف مفهومی: اعتقاد به وجود متعالی که به ما فرمان می‌دهد در این دنیا به گونه ای اخلاقی رفتار کنیم (همان، ۴۹۶).

 

تعریف عملیاتی مذهب: مکان های مذهبی، مناسک مذهبی، برنامه های مذهبی، اختلافات و درگیری های مذهبی.

 

۷-۲-۴ مهاجرت

 

تعریف مفهومی: مهاجرت به تحرک جمعیت از یک محل جغرافیایی به محل دیگر اطلاق می شود (کوئن، ۱۳۸۵: ۲۸۴).

 

تعریف عملیاتی مهاجرت: نرخ ورود مهاجران، قوانین مهاجرت، نوع مهاجرت.

 

۷-۲-۵ قومیت و نژاد

 

تعریف مفهومی قومیت: به گروهی اشاره دارد که با ویژگی های بنیادی از قبیل زبان ، آداب و رسوم و میراث تاریخی، از سایر ‌گروه‌های اجتماعی که دارای پیوستگی و همبستگی نژادی هستند، متمایزند (صالحی امیری، ۱۳۸۸: ۳۶).

 

تعریف عملیاتی نژاد و قومیت: گویش و لهجه های مختلف، پوشش لباس متفاوت، درگیری های نژادی، غذاها.

 

۷-۲-۶ سیاست فرهنگی

 

تعریف مفهومی: «سیاست فرهنگی» به اقدامات و فعالیت‌های عامدانه و از پیش طراحی شده ای گفته می شود که نهادهای مختلف از قبیل دولت، بازار یا جامعه مدنی در جهت تولید، توزیع و اشاعه محصولات فرهنگی از خود بروز می‌دهند (قلیچ،۱۳۹۱: ۳).

 

تعریف عملیاتی: سیاست های مکتوب دولت در قالب قانون و چشم انداز و نهادهای فرهنگی تأسيس شده به دست دولت.

 

در فصل دوم این پژوهش به ادبیات و پیشینه ی تحقیق می پردازیم. هر یک از مفاهیمی که در چارچوب تئوریک آمده است، نیازمند تعریفی دقیق و مربوط به موضوع این پایان نامه می‌باشد تا روند اجرایی آن به درستی انجام شود. مطالعات انجام شده در زمینه ی تنوع فرهنگی و توسعه گردشگری بررسی می شود تا جنبه‌های مختلف پژوهش روشن شود. با توجه به کمبود مطالعات در این زمینه سعی شده است که از تحقیقاتی که نزدیک به موضوع است، استفاده شود. مفاهیم فرهنگ، تنوع فرهنگی، زبان، مذهب، مهاجرت، سیاست های فرهنگی، قومیت، کالاهای مادی، پوشش، آداب و رسوم، غذا، گردشگری، توسعه گردشگری، گردشگری فرهنگی، گردشگری روستایی، گردشگری غذایی و گردشگری مذهبی تعریف می شود. پیشینه ی تحقیق به دو بخش کتاب و مقاله در قالب مطالعات داخلی و خارجی طبقه می شود. در فصل بعد سعی شده است تا با بیان تعاریف و ویژگی ها تمامی جنبه‌های موضوع در نظر گرفته شود.

 

فصل دوم