عرفان طریقه و شیوة ویژه­ای است برای دست­یابی به حقیقت که بر شهود و اشراق تکیه دارد. امروزه با توسعة ابعاد زندگی مادی بشر و صنعتی شدن، نه تنها گرایش به مباحث عرفانی و معنویت کاسته نشده، بلکه نیاز انسان به این موارد روز به روز افزایش یافته است. با این افزایش عرفان­نماهای فراوانی برای پاسخ دادن به این نیاز ظهور کرده­اند و از این تمایل برای رسیدن به اهداف و غرض­های خاص خود سوء استفاده نموده، با انجام دادن کارها و رواج اندیشه و عقاید باطل مکتب­هایی را در سطح جهانی با نام­های مختلف شیوع و گسترش داده­اند. اما نتوانسته­اند به این عطش و نیاز معنوی بشر پاسخ مناسبی دهند و بر عکس بر آلام روحی بشر افزوده­اند.

این فرقه­های نوظهور با استفاده از روش­های مختلف و بهره­گیری از امکانات روز دنیا در رقابت با ادیان سنتی، گوی سبقت را از رقبای خود ربوده و پیروان این ادیان را به سوی خود جذب کرده­اند.

در واقع این فرقه­های کاذب که از معنای دینی خالی هستند و پایه و بنیان درستی ندارند، از طریق انواع رسانه­ها مانند ماهواره، اینترنت، فیلم، کتاب، موسیقی و … وارد کشورهای مختلف جهان شده، طرفداران زیادی را به خود جلب می­کنند.

بنابراین با توجه به رواج گستردة انواع فرقه­های مدعی عرفان و گرایش افراد به این فرقه­ها، لازم است اقداماتی در جهت شناخت صحیح و شناسایی دقیق عواملی که سبب گرایش به این­گونه فرقه­ها می­شود، صورت گیرد.

آن چه در این رساله بدان پرداخته شده، بررسی علل گرایش افراد به این نوع عرفان­ها می­باشد؛ تا از طریق ریشه­یابی این گرایشات و

 شناسایی عوامل گرایش، جلوی نفوذ این مکاتب و در نتیجه آسیب­های آنها گرفته شود.

در تحقیق حاضر تمامی مجموعه موضوعات در شش فصل بیان شده است:

1. فصل اول به بحث کلیات تحقیق اعم از بیان مسأله، اهداف تحقیق، اهمیت موضوع، سوالات اصلی و فرعی، فرضیه­ها، پیشینه و تعریف مفاهیم می­پردازد.
2. فصل دوم به معرفی عرفان و عارفان حقیقی پرداخته و شاخصه­های آنها را بیان می­کند.
3. فصل سوم به معرفی عرفان و عارفان کاذب پرداخته و شاخصه­های آنها را بیان می­کند.
4. فصل چهارم مهمترین عوامل درونی گرایش مانند انحراف فطرت، ضعف معرفت، میل به بی­بندباری و … را بررسی می­کند.
5. فصل پنجم مهمترین عوامل بیرونی گرایش مانند عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را بررسی می­کند.
6. فصل ششم راه­کارهای پیشگیری و درمان همراه با نتیجه­گیری را بیان می­کند.

1. فصل اول

کلیات

1ـ1. بیان مسأله

عرفان یعنی شناخت شهودی خداوند متعال و اسماء، صفات و افعال او، که ریشه در فطرت انسان دارد. ولی گاهی این شناخت در روش­های خود در رسیدن به معرفت واقعی، مسیر درستی را طی نمی­کند و به انحراف کشیده می­شود.

در حال حاضر بسیاری از عرفان­های موجود، کاذب و ساختگی و خارج از چارچوب دین هستند. و اصلاً به کار بردن واژة عرفان برای این قبیل فرقه­ها اشتباه می­باشد. زیرا دست­یابی به عرفان واقعی از راه دستورات دینی و مبتنی بر وحی است. در واقع این مکاتب نوعی شبه عرفان هستند که بر خواسته از اومانیسم بوده و فاقد معنویت دینی می­باشند؛ چرا که اومانیسم به سمت انسان­گرایی پیش می­رود و خداگرایی را مورد هدف قرار می­دهد.

عرفان­های کاذب مصداق بارز جنگ نرم دشمنان اسلام است که هویت فرد را به خطر می­اندازد. و ارزش­های اجتماعی افراد را کم­رنگ کرده، بحران­های روانی به وجود می­آورند. و با هدف قرار دادن باورها و اعتقادات مردم به ویژه جوانان قصد فروپاشی و متزلزل کردن خانواده­ها را دارند.

شاید بتوان عوامل درونی(فطری) و عوامل بیرونی(فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی) که باعث گرایش به این­گونه عرفان­ها می­شوند را به این صورت بیان کرد: فطری بودن میل به معنویت، ضعف تبلیغات دینی، ارائه جذاب عرفان­های کاذب، جهل به عرفان حقیقی، ضربه زدن به مذهب و امنیت ملی، شریعت­گریزی و فرار از تکالیف اسلامی، آزادی رابطة دختر و پسر، میل به متفاوت بودن در جوانان، میل به لذت­های زود گذر و … .

این تحقیق به بررسی عواملی که موجب می­شود که افراد به سمت عرفان­های کاذب کشیده شوند، می­پردازد. تا با معرفی این عوامل و بررسی پیامدهای گرایش به این عرفان­ها، جلوی نفوذ و گسترش این مکاتب و اثرات منفی آنها گرفته شود.