:

نقاشی قهوه­خانه­ای به واسطه­ی هنرمندانی مردمی، در دوره­ی قاجار از دل اجتماع برخاست و راه خود را باز کرد تا بتواند موضوعاتی را که دغدغه­ی مردم بود، به تصویر بکشد. در میان موضوعات مذهبی که بسیار مورد توجه مردم و نقاشان بود، به واسطه­ی ارادت ویژه­­ی شیعیان به حضرت علی(ع)، داستان­های زندگی ایشان بسیار نقاشی شده است. با توجه به شخصیت ویژه و بارز این بزرگ­مرد تاریخ اسلام، این سوال به ذهن می­رسد که، از میان بی­شمار ویژگی­های شخصیتی این الگو و اسوه بزرگ شیعیان، کدام ویژگی­ها، در آثار هنرمندان قهوه­خانه­ای نمود بیشتری پیدا کرده است؟ در پژوهشی که پیش رو دارید، سعی شده، بسیاری از این نقاشی­ها به صورت مجزا در یک مجموعه جمع­آوری شوند. تا از طریق معرفی تابلوهایی با مضامین زندگی امام علی(ع)، علاوه بر تجزیه و تحلیل هنری آنها، ویژگی­های شخصیتی آن حضرت از طریق بررسی تابلوها و شرح داستان­ها بیان شود. بر همین اساس در پژوهش فوق، تعداد بیست و هفت تابلوی نقاشی قهوه­خانه­ای مرتبط با این موضوع و اطلاعات مربوط به آنها از طریق کتابخانه­ای و میدانی گردآوری و معرفی شده است.

در این رساله­، با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و تاریخی، پس از معرفی نقاشی قهوه­خانه­ای در فصل دو و توضیحات مختصری در مورد زندگی و خصوصیات شخصیتی حضرت علی(ع) در فصل سوم، در چهارمین فصل، در خصوص هر کدام از این آثار ابتدا توضیحاتی پیرامون موضوع داده شده، سپس تجزیه و تحلیل­هایی با توجه به انطباق آنها با موضوع، عناصر آنها و روایت داستان­ها انجام شده است. پس از تمام این جستجوها نتیجه­ی به دست آمده مبنی بر این بود که، در میان انبوه خصوصیات مثبت شخصیتی حضرت علی(ع)، نقاشان قهوه­خانه­ای به

 

 شجاعت، سخاوت و فداکاری ایشان که تماماً متاثر از ایمان قلبی به خداوند است، توجه بیشتری کرده و این سه ویژگی تقریبا در تمامی تابلوها مطرح شده است.

 

1-1- بیان مسئله

خیالی­نگاری یا نقاشی قهوه­خانه­ای از نمونه­های ارزشمند نقاشی ایرانی است، که با توجه به تغییرات اساسی هنر در زمان قاجار، در بطن اجتماع زاده شد و برخلاف جریان­های نقاشی آکادمیک، با حفظ اصالت به رشد روزافزون خود خارج از حوزه ی هنر رسمی ادامه داد.

این گونه نقاشی که آمال و علایق ملی، اعتقادات مذهبی و روح فرهنگ خاص لایه­های میانی جامعه­ی شهری زمان خود را باز می­تاباند، تحت تأثیر مجالس عزاداری امامان به ویژه امام حسین(ع)، مجالس پهلوانی، حماسی، نقّالی و هم چنین شرایط خاص اجتماعی پا به عرصه گذاشت. موضوعات مذهبی همچون زندگی ائمه و بزرگان دین اسلام همواره دغدغه­ی بسیاری از هنرمندان نقاش این مکتب بوده است، چنانچه  آثار زیادی با الگوبرداری از این­گونه مسائل خلق شده­­اند. ولی جای بسی تعجب است که این هنر کمتر به صورت تخصصی مورد توجه قرار گرفته و همچنان بسیاری از جنبه­های آن بررسی نشده است و از آن جمله باید اشاره کرد که اطلاعات جامعی در مورد شیوه­های پرداختن به دوره­های متنوع زندگی امام علی(ع) و خصوصیات ایشان از طریق نقاشی­های این مکتب وجود ندارد.

با توجه به اصالت موضوعات و مردمی بودن نقاشی قهوه­خانه­ای، ضرورت دقت و تمرکز بیشتر بر روی آن احساس می­شود. با در نظر گرفتن ارادت مسلمانان به وی‍ژه شیعیان به حضرت علی(ع) و جاذبه، دافعه و تاثیرگذاری زندگی ایشان، هنرمندان نقاش به ویژه در نقاشی قهوه­­خانه­ای از موضوعات مرتبط با ایشان بهره­ی بسیاری برده­اند، ولی این موضوعات و روش­های تجلی ویژگی­های ایشان به درستی مورد مطالعه قرار نگرفته است و نیاز به بررسی جامع­ و عمیق­تر آنها ضروری می­نماید. بر این اساس پژوهش فوق سعی دارد با شناسایی، معرفی و مطالعه­ی زندگی امام علی(ع) از منظر محتوایی، کاربردی، فرمی و معنایی در مکتب قهوه­خانه، از آنها برای نمایش موضوعات ویژه­ی زندگی این بزرگوار در فضاهای عمومی امروزی الگو بگیرد.

 

1-2- فرضیه و سئوالات کلیدی تحقیق

با توجه به خصوصیت بزرگنمایی در نقاشی قهوه­خانه­ای، این سئوال مطرح می­شود که، چه خصوصیاتی از شخصیت امام علی(ع) و به چه صورت در این مکتب برجسته­نمایی شده و در مرکز توجه بوده است؟

با در نظر گرفتن ویژگی­ خاص نقاشی قهوه­خانه­ای که کاربرد آن در مکانی عمومی چون قهوه­خانه بوده است، این سئوال به ذهن می­رسد که، آیا می­توان کاربری عمومی جدیدی متناسب با دنیای امروز، جهت حفظ این هنر مردمی، برای آن به­ وجود آورد؟

1-3- اهداف تحقیق

هدف اصلی پروژه مطالعه­ی گسترده­ی ویژگی­های شخصیتی امام علی(ع) در نقاشی قهوه­خانه­ای برای الگو گرفتن در نقاشی فضاهای عمومی می­باشد.

1-4- روش تحقیق

تحقیق فوق، بر اساس هدف از نوع بنیادی بوده و بر مبنای ماهیت و روش از نوع توصیفی، تحلیلی و تاریخی است. در این تحقیق سعی می­شود ضمن استفاده از روش کتابخانه­ای، با مشاهده­ی آثار و تکیه بر آراء صاحبنظران از طریق مصاحبه­ی تخصصی و تجزیه و تحلیل نمونه­های موجود، پژوهشی میدانی، جهت دستیابی به هدف صورت گیرد.

1-5– پیشینه تحقیق

با توجه به جستجوهای انجام شده در منابع گوناگون مطالعاتی، در میان انبوه تحقیقات پیرامون نقاشی قهوه­خانه­ای تقریبا هیچ پژوهشی به صورت اختصاصی زندگی امام علی(ع) را در این مکتب بررسی ننموده است و این مهم می­تواند از نکات عمده تفاوت رساله­ی فوق با سایر آثار باشد. در میان تمام پژوهش­ها می­توان از نمونه­هایی که به مقوله­های مذهبی و حماسی در نقاشی­های این مکتب اشاره دارند و در آنها آثار مرتبط با زندگی امیرالمؤمنین(ع) نیز وجود دارد، نام برد. شایان ذکر است که با در نظر گرفتن سابقه دیرینه و اهمیت تصویرگری کتاب در ایران و وجود دو کتاب ارزشمند حمله­ی حیدری و خاوران نامه که به طور اخص به رشادت­ها، دلاوری­ها، جنگ­ها و نکات ویژه شخصیت و زندگی امام علی(ع) پرداخته­ و بارها تصویرگری شده­اند؛ در حوزه­ی نگارگری پژوهش­های بیشتری صورت گرفته که به طور حتم می­توانند در پیشبرد روند این تحقیق در دو بخش عملی و نظری بسیار مؤثر واقع شوند. مشخصات برخی پژوهش­های مرتبط با پروژه حاضر به شرح زیر است:

ساختار گرایی به اندیشه فرانسوی دهه ی شصت اطلاق می شود. ساختار گرایی با نام متفکرانی چون کلود لوی استروس(1)، رولان بارت(2)، میشل فوکو(3)، ژرار ژنت(4)، لویی آلتوسر(5)، ژاک لاکان(6) درآمیخته است. ساختار گرایی به منزله ی مرحله ای فراسوی انسانگرایی و پدیدار شناسی، به بررسی روابط درونی ای پدیده ها می پردازد که زبان و نیز تمامی نظام های نمادین یا گفتمانی را برمی سازد. روایت شناسی مجموعه ای از احکام کلی درباره ژانر های روایی، نظام های حاکم بر روایت (داستان گویی) و ساختار پی رنگ است. تاریخ روایت شناسی را می توان به سه دوره تقسیم کرد: دوره پیش ساختار گرا (تا1960)، دوره ساختار گرا(1960 تا 1980)، دوره ی پسا ساختارگرا. (که نه تنها تحولات بعدی ساختار گرایی از جمله واسازی را در بر می گیرد، بلکه تحولات اخیر روایت شناسی به سوی یک فعالیت میان رشته ای را نیز شامل می شود).

جاناتان کالر(7) در بوطیقای ساختارگرا (1975) می کوشد تا با طرح و بسط بوطیقایی که شرایط تفسیر را تعیین می کند، نقد را از نقش تفسیری ای که در چهار چوب نقد نو دارد «برهاند».

کالر با استفاده از مدل زبان شناسی ساختاری، ادبیات را نظام نشانه ای «ثانوی» می انگارد که از زبان بهره می گیرد تا معنای ادبی را خلق کند و ناظر بر آن باشد. بنا براین نویسندگان، متون و خوانندگان، همگی در چهارچوب یک نظام دلالتی ادبی جای می گیرند.

میرزا فتحعلی آخوندزاده (8) از آغازگران نمایش نامه نویسی در ایران به شمار می آید و آثار او به دلیل پرداختن به مساله آدم ایرانی مبدع نوع جدید از ادبیات در ایران محسوب می شود. نمایشنامه های او که مضامینی انتقادی – اجتماعی دارد از طنزی دلچسب و همه پسند برخوردار است. غالبا متضمن نتایج تربیتی و مواعظ اخلاقی است. در این نمایشنامه ها حیات اجتماعی مردم ایران به تصویر کشیده شده

 

 است.

 (1) Claude Levi – Strauss (27 Feb 1829 – 26 Sep 1902)       

 (2)  Roland Barthes (12 Nov 1915 – 26 Mar 1980)                

 (3)  Michel Foucault ( 15 Oct 1926 – 25 Jun 1984)               

 (4) Gerard Genette (1930 – )  

 (5) Louis Althusser (16 Oct 1918 – 22 Oct 1990)

 (6)Jacques Lacan (13 Apr 1901 – 9 Sep 1981)  

 (7) Jonathan Culler (1944 – )

Mirza Fatali Akhundov (1812 – 1878)  (8)   

اولین جرقه برای تمرکز بر روی آثار آخوندزاده توسط استاد عزیز جناب آقای دکتر فرهاد مهندس پور زده شد، ایشان با بیان این که کار بر روی آثار آخوندزاده کمتر صورت گرفته، بنده را تشویق به بررسی در این زمینه کردند. در پی راهنمایی های استاد گرانقدر جناب آقای دکتر سعید اسدی تمایل به کار روی آثار آخوندزاده بیشتر شد و پس از صحبت های نهایی با جناب آقای دکتر فارِس باقری، نهایتا موضوع فوق انتخاب شد. لازم به ذکر است که مطالبی که در متن در داخل قلاب آورده شده، نظرات نگارنده است که در ارجاعات متنی لحاظ شده است.

در به اتمام رسانیدن این پژوهش استاد راهنمای عزیز جناب آقای دکتر فارِس باقری بیش از یک استاد راهنما یار و یاور من بودند و هیچ وقت سعه ی صدر و بزرگ منشی ایشان را از یاد نخواهم برد. مطالبی که از ایشان آموختم من را نسبت به کم دانشی خودم آگاه تر نمود.

در پایان لازم می دانم از جناب آقای فرزاد معافی که در راه انجام این پژوهش، بزرگوارانه از هیچ کمکی دریغ نکردند تشکر ویژه ای داشته باشم.

تصور پشت سر گذاشتن این راه پر نشیب و فراز بدون همراهی خانواده ام و علی الخصوص همسرم، محال بود.

 

1-2  بیان مساله

میرزا فتحعلی آخوندزاده به عنوان اولین نمایشنامه نویس ایرانی(که البته نمایشنامه هایش به ترکی نگاشته شده است) به عنوان یکی از آغازگران تجدد و نوخواهی در ایران مطرح می شود که البته با وجود اینکه وفات وی بیست و هشت سال قبل از پیروزی انقلاب مشروطه اتفاق می افتد، برای وی نقش بی بدیلی را در تاریخ تف-جحکر معاصر ایرانی در نظر گرفت.

با ظهور آخوندزاده شکل بسیار جدیدی از ادبیات –  یعنی نمایشنامه نویسی- وارد زبان و ادب فارسی شد. این شکل از ادبیات با توجه به وجه کاربردی اش به سرعت مشتاقان زیادی را به دور خود جمع کرد. مشتاقانی که پس از مدتی به منابع دست اولی از این نوع دست پیدا کردند. با ترجمه نمایشنامه های مولیر(1)، پوشکین(2)، گوگول(3) و … این قبیل آثار به مثابه مراجع قابل استنادی در دسترس نمایشنامه نویسان قرار گرفت و از این به بعد بود که ادبیات نمایشی در شکل جدید خود، رشد و نمو پیدا کرد.

بررسی روایت در آثار نمایشی آخوندزاده از چند حیث اهمیت پیدا می کند. اول به دلیل اینکه او اولین کسی است که بر طبق متد نمایشنامه نویسی غربی دست به این کار می زند. در واقع پیشگام بودن وی به عنوان کسی که جرات پیدا می کند تا گونه ای از ادبیات را – هر چند نه چندان پخته و کامل – را اشاعه و ترویج کند اهمیت بیش از پیش پیدا می کند.

دلیل دوم این است که او انسان ایرانی را برای اولین بار در قالب همین گونه ی جدید معرفی می کند و رابطه ای که انسان ایرانی با همنوع خودش  و در سطحی کلان با جامعه اش دارد را به شکلی بازنمایی می کند و ارائه می دهد.

سومین نکته این است که آخوندزاده با توجه به دوری خودخواسته ای که از ایران دارد باز هم دلمشغولی هایی درباره ی انسان ایرانی دارد.

 

(1) Jean Baptiste Poquelin(15 Jan 1622 – 17 Feb 1673)

(2) Alexander Pushkin (6 Jun 1799 – 10 Feb 1837)

(3) Nikolai Gogol (13 Mar 1809 – 4 Mar 1852)

1-3 ضرورت و اهداف پژوهش

این پژوهش امیدوار است بتواند با آشکار کردن تمهیدات روایی آثار آخوندزاده جهان درونی و بیرونی آثار او را مورد واکاوی قرار داده است تا بتواند انسان ایرانی را و شیوه بیانی او را در باره مسائل خود بر زبان نشان دهد. مساله مهم انتخاب تمهید روایی است که می تواند به یکی از جهانهای ممکن تئاتر اشاره داشته باشد. این جهان ممکن صورت بندی اولیه ای از رویکرد روایی نمایشنامه نویی ایران محسوب می شود که می توان با پیگیری آن زیبایی شنای روایی نویسندگان بعد از او را پیکربندی کرد.

 

1-4 فرضیه و سئوالات کلیدی

در ابتدای پژوهش با پرسش های زیر مواجه شدیم:

• آیا آخوندزاده در آثار خود از تمهیدات روایی یکسانی بهره می برد؟
• آیا با بهره گیر از شیوه نظری جاناتان کالر می توان به الگویی در بوطیقای روایی فتحعلی آخوندزاده دست یافت؟
• آیا میان تمهیدات روایی آثار او و جهان ممکن تئاتری که او برپا می کند نسبتی وجود دارد؟
• آیا ساختار روایی آثار او با بنیان صورت بندی اندیشه نویسنده با یکدیگر ارتباط دارند؟
• میان ساختار روایی و تمهیدات روایی آخوندزاده و نوع ادبی مورد انتخاب او نسبتی وجود دارد؟
• آیا در هر اثر تمهیدات روایی در ترکیب بندی ساختار اثر یک انسجام درونی و بیرونی به وجود آورده است؟
• تمیهدات روایی نویسنده چه نسبتی با زیبایی شناسی ادبی او دارد؟

در شروع کار با مفروض دانستن دلایل ذیل پژوهش آغاز شد:

• آخوندزاده در کلیت روایی خود از تمهیدات واحدی بهره می برد که با تئاتر آن روزگار در جهان همخوانی دارد.
• ساختار روایی آثار با جهان مورد نظر او شباهت بسیار دارد.
• با شناخت تمهیدات روایی او می توان گونه مورد نظر آخوندزاده را با توجه به انتخاب نوع ادبی اش مورد بررسی قرار داد.
• به نظر می آید میان صورت بندی اندیشه میرزا فتحعلی آخوندزاده و ساختار روایی جاناتان کالر نسبتی معنادار وجود دارد.

    هنر صخره ای(Rock art) دارای ابعاد جغرافیایی وسیعی می باشد و در بسیاری از نقاط دنیا بدست آمده است. این هنر از نظر زمانی ، از دوران پیش از تاریخ (پارینه سنگی ، نوسنگی ، برنز )، تاریخی تا سده های جدید را در بر می گیرد و از بدوی ترین هنرهای انسانی محسوب می گردد. هنر صخره ای یک مفهوم عام بوده و کار بر روی سنگ به عنوان بستر و  وسیله ای برای انتقال مفاهیم و پیام ها و … را در بر می گیرد. یکی از جنبه های مختلف خاص این هنر، سنگ  نگاره است. در واقع سنگ نگاره از عمومی ترین و در عین حال پیچیده ترین جلوه های هنر صخره ای  است که تاکنون شناسایی شده اند. سنگ نگاره ها  به دو روش کنده (Petroglyph) و نقاشی(Pictograph) ایجاد شده اند که در ایران نیز نمونه هایی از هر دو شیوه بدست آمده است. اما تعداد نقوش کنده بسیار بیشتر از نقاشی ها گزارش شده است.

    انسان در هر زمان فارغ از تاریخ فرهنگ و تمدن خویش نخواهد زیست و برای درک عمیق تر آنچه شرایط امروزین او ساخته است، الزاماً به مطالعه سیر تحول زندگی نیاکان خویش پرداخته و افکار، آراء، اسطوره ها، هنر ، معماری و ابزارهای مورد استفاده پیشینیان را بررسی کرده و به تعبیری فرهنگ مادی و معنوی گذشته را در مدار توجه قرار داده است.

    از آنجا که هنر در آغاز جز لاینفک زندگی انسان بوده است هیچگاه نمی توان جریان ابتدایی آن را مستقل از شئون مختلف زندگی بررسی کرد. انسان گرسنه و سرگردان ابتدایی چرا در گیر و دار زندگی پر تلاطم پیش از تاریخ به آفرینش هنر ی می پرداخته است بی گمان انسان ابتدایی به موازات تلاشی جانکاه که برای بقای خود در گیر و دار طبیعت می کرد آثاری هنری نیز می آفرید و از این کار سود و لذت می برد.

    دیواره کوهستانی زاگرس در دروازه طبیعی تاریخ ایران زمین و از گذرگاه های پند آموز تاریخ جهان است که از شمال غربی تا جنوب شرقی ایران دامن گسترده است. در زاگرس میانی بقایائی از آثار هنری  انسان ابتدایی بر دیواره صخره ها و لابه لای سنگ ها باقی مانده است، این آثار در مناطق لرستان کنونی که بخشی از لرستان تاریخی و فرهنگی است و منطقه تیمره باقی مانده است. شناخت سیر تحول بشر ابتدایی در این مناطق بجز از روی آثاری به جای نهاده ممکن نیست، به عنوان مثال هنرمند لرستانی، زمانی نقش بر دیواره کوه ثبت نموده و زمانی با ساختن اشیاء مفرغی موجودیت خود را برای معاصرین اثبات کرده است.

     نگاره های این صخره ها که بستر نقوش پیشا تاریخی می باشند، عمدتاً ساده و اشکال انسانی و حیوانی است و موضوعات  آن شکار و جنگ می باشد. از نظر تکنیک به روش کنده کاری و نقاشی ایجاد شده اند و همه نقوش در فضای باز قرار دارند. اصولاً گاه نگاری دقیق بر روی این نقوش صورت نگرفته است و از نظر گرافیکی و مفهومی هیچگونه تحلیلی روی تصاویر انجام نشده است.

     و اما به منظور شمایل شناختی باید با دید جامع و در عین حال ریز بینانه دست به تفسیر این نقوش زد. سنگ نگاره ها می توانند از چند جنبه مورد بررسی و تحلیل قرار گیرند. مانند دیدگاه هایی که به نکات مردم شناسی، انسان شناسی توجه می کنند، اما دیدگاه هایی که قائل به تفسیر های هنری باشند هدف نهایی این تحقیق است.

    در جستجوی یافتن سوالات مطرح شده، تحقیق خود را آغاز نموده، ابتدا دریافتم که پژوهش در این مورد با شناخت فرهنگ مردم آن دوره ممکن می شود و تنها منبع آن زمان همان تصاویر و اشیائ به جای مانده است. 

1-1 بیان مسئله تحقیق

    در سراسر تاریخ بشر، انسان در جهت بالا بردن توان خویش برای دریافت و جذب اطلاعات و برقراری ارتباط با محیط پیرامون خود و

 

 انسانهای دیگر، تلاش و کوششی پی گیر نموده اند. افزایش سرعت، وضوح و تنوع در انتقال اطلاعات نیز از عوامل مورد نظر انسان بوده و هست. به طور کلی انسانها بر قراری ارتباط را با استفاده از اشارات سر ودست و علائم صوتی آغاز کردند و برای بیان انتقال پیام های خود به توسعه و تکمیل ابزارهای خاص همچون موسیقی، رقص، آتش های نشانه و نقاشی پرداختند. سابقه استفاده از تصویر برای انتقال پیام، اخبار و برقراری ارتباط به دوران ما قبل تاریخ بشر و نقاشی هایی که بر روی غارها ترسیم شده بر می گردد.

     غارها نخستین سکونت گاه های انسان و آغازگر تاریخ مدون بشری هستند، چرا که نقاشی های روی صخره ها، کهن ترین آثاری است که انسان اولیه تا کنون از خود به جا گذاشته است. اهمیت نقوش مذکور از این جهت است که آنها نخستین تجلیات ذوق هنری، فرهنگی مردمان غارنشین مناطق مورد مطالعه به شمار می روند. این هنر به تدریج تکامل یافته و به نسل های بعدی منتقل می شود تا اینکه در هزاره نخست پیش از میلاد تجلی این هنر قدیمی، مهارت و تکامل ویژه ای روی اشیاء برنزی لرستان ظاهر می شود و تاجائیکه به لحاظ تکنیک و صنعت به عنوان شاخه ای از هنر فلز کاری و به نام برنز (مفرغ) لرستان معروفیت جهانی پیدا می کند. همین توجه موجب شناسایی سنگ نگاره های منقوش و نقر شده بر دیواره های بعضی از غارها و صخره های این سرزمین کوهستانی شد. غارهای دوشه و میر ملاس و همیان و چالگه شله در لرستان گلپایگان و محلات و دلیجان و … در تیمره مناطقی هستند که سنگ نگاره هایی در آنها شناسایی و معرفی شده است. این سکونتگاه های باستانی در حقیقت به عنوان آیینه ای از زندگی انسانهای اولیه و خلق و خوی آنهاست، نقوش صخره ای از جمله آثار بی نظیر موجود در کشور است که نشان از دیرینگی و قدمت چندین هزارساله این دیار دارد.

    این کوه ها رمز و راز فراوان در خود دارند و شاهد غم و شادی های مردم چند هزارساله این دیار هستند. دراین سرزمین مردمانی زندگی می کرده اند که آثار سر پنجه های هنرمندانه آنها بر سنگ های سخت بعد از گذشتن هزاران سال هنوز جلوه گر و بیان کننده اندیشه های آنها در هزاران سال پیش است.

    عمده این سنگ نگاره های موجود در مناطق لرستان و تیمره به صورت استلیزه شده و از بازنمایی عین به عین دور هستند. موضوع سنگ نگاره های نقوش حیوانات، انسانها و در بعضی موارد ابزارها و علائم می باشند. موضوع صحنه ها غالباً درباره ی شکار و جنگ می باشد. اصولاً گاه نگاری به طور نسبی و نه چندان دقیق برای این آثار ارائه شده است.

1-2 اهمیت موضوع  تحقیق و دلایل انتخاب آن

    جدا از اهمیت هنری این نقوش می توان به دلایلی چون: شناخت فرهنگ و تفکرات یک سرزمین، آشنایی نسل جدید با تفکر و فرهنگ گذشته سرزمین خود، انتقال این ارزش ها و فرهنگ در سطح جهانی به لحاظ کمک به فرهنگ دهکده جهانی .

    طبقه بندی موضوعی، پژوهشی و زیبایی شناختی در مورد تمامی سنگ نگاره هایی که تا کنون در مناطق مربوط به لرستان و تیمره شناسایی شده، همچنین تجزیه و تحلیل علمی (سیستماتیک) آن سنگ نگاره ها برای استفاده از این نقوش در هنر معاصر (گرافیک) و استفاده آنها در متون علمی و تاریخ هنر ایران به نظر ضروری و مفید می رسید..

1-3 اهداف تحقیق

    با توجه به سوالات مطرح شده و به منظور آزمایش فرضیات مطرح شده، اهدافی پی ریزی شد تا بتوان به نتیجه مفید نهایی دست یافت از جمله این اهداف؛

    جمع آوری داده های اولیه تحقیق، تاریخگذاری نسبی این سنگ نگاره ها، مطالعه انفرادی و جمعی این سنگ نگاره ها از نظر شیوه و سبک ایجاد، انگیزه رسم نقوش، نوع نقش و صحنه های هر یک از آنها، پی بردن به رابطه بین نقوش با فرهنگ های موجود در منطقه و همچنین محیط جغرافیایی ، مقایسه این سنگ نگاره ها با سنگ نگاره های شناسایی شده در دیگر نقاط ایران و همچنین با نمونه های خارج از ایران، به خصوص مناطقی از آسیای مرکزی، به منظور تشخیص نوع ارتباط و مشابهت های زندگی ساکنان این منطقه با دیگر مناطق همجوار خود  در دوران های گذشته، می باشد.

    تلاش در جهت تجزیه وتحلیل تصویری و مفهومی نقوش و مطالعات زیبایی شناختی و جامعه شناختی سنگ نگاره ها برای استفاده از این نقوش در گرافیک معاصر  هدف نهایی این تحقیق است، تا بتوان آثاری با حفظ ارزش های فرهنگی با استفاده از نمادهای قومی خلق کرد و اهمیت این نقوش و تصاویر تاثیر گذار آن در برقراری و گسترش ارتباط میان افراد، گروه ها، جوامع و تمدنها را آشکار ساخت.

1-4 سوالات و فرضیه های تحقیق

سوالات:

• نقوش توسط چه گروهی از مردمان آن روزگار به وجود آمده اند؟
• ارتباط بین نقوش و زندگی انسان آن روزگار چه بوده است؟
• انگیزه برای ایجاد نقوش چه بوده است ؟
• آیا این نقوش را می توان جزء هنر بدوی به حساب آورد و شیوه اجرایی نقوش چه بوده است؟
• آیا وجه اشتراک بین نقوش صخره ای مناطق مورد مطالعه وسنگ نگاره های دیگر نقاط ایران وجود دارد؟
• هرچه ملموس تر بودن اطلاعاتی در زمینه روابط انسان و حیوان می تواند در جهت بهبود ارائه اثر هنری کمکی کند ؟
• آیا نقوش مذکور را می توان در گرافیک امروز به کار برد و برای مخاطب امروز قابل فهم ساخت؟
• آیا دانستن مفاهیم نمادین این نقوش به ارتباط تصویری امروز و یا آینده کمک می کند و چه اطلاعاتی در مورد این نقوش در این زمینه کارساز می باشد؟

فرضیه ها:

• نقاشی غارها در زمان های گوناگون به وجود آمده اند.
• حیوانات در این نقوش جایگاه خاص و مهمی را در زندگی مردمان داشته اند و انسانها در پیوندی بسیار نزدیک با طبیعت می زیسته اند.
• نقوش مورد مطالعه تحت تاثیر یک زبان بصری منحصر به فرد ایجاد گردیده و مفهومی برای هر یک از این نقوش وجود داشته است یا منحصراً جنبه تقلید از طبیعت را داشته اند.
• نقوش مذکور دارای ویژگی های یک پیام تصویری می باشد و می توان آنها را در شاخه های مختلف گرافیک امروز به کار برد..

1-5  چهارچوب نظری تحقیق

صخره نگاری چیست؟

آیا مفاهیمی در آن سوی این تصاویر نهفته است ؟

چگونگی شکل گیری نقوش صخره ای تحت تاثیر محیط زیست، عوامل فرهنگی و اعتقادی و..

مفهوم درک این تصاویر، امروزه با توجه به پیشرفت پژوهش در امر هنر و تکنولوژی چگونه می باشد؟

بررسی تغییر و تحولات این این تصاویر در هنر امروز بخصوص گرافیک معاصر

بررسی چگونگی استفاده ی این تصاویر در گرافیک امروز

بررسی ارزشهای مفهومی از جمله فرهنگی، نمادین، سمبلیک، در ایجاد نقوش

تجزیه وتحلیل نقوش و مطالعات زیبایی شناختی و جامعه شناختی آنها

1-6 روش تحقیق

     در روشهای موجود تحقیقی روش تحقیق توصیفی با ارزیابی و تحلیلی مبتنی بر روش استقرایی(inductive) را در پیش گرفتم.

    بنابراین با مراجعه به کتابخانه و مطالعه منابع موجود جهت بررسی نقوش، تحقیق  میدانی را آغاز نموده و سفر به برخی مناطق مورد مطالعه و تهیه عکس، طراحی نقوش و گفتگو با اساتید صاحبنظر در این زمینه  تحقیق خود را آغاز نمودم. در ادامه برای تکمیل اطلاعات خود به بررسی مقالات و متونی که در این زمینه تدوین شده است و بررسی نمونه های آثار و تصاویر با مضامین و نقوش مربوطه پرداختم.

1-7 پیشینه پژوهش

    سنگ نگاره های مربوطه به طور مقدماتی معرفی شده اند.

    مک بورنی باستان شناس انگلیسی تنها فردی که ازطرف وزارت فرهنگ و هنر سابق برای گاه نگاری این نقوش مامور گمانه هایی در همیان شد. علاوه بر مک بورنی هفت نقش در یک سنگ نگاره در سی کیلومتری تنگه چالگه شله بوسیله حمید ایزد پناه شناسایی شد. بررسی های نام برده در بقیه نقاط لرستان به شناسایی غار منقوش دوشه دربخش چگنی شد. نهایتاً در سال 1379 جلال عادلی موفق به کشف سنگ نگاره های جدید 1و2 شد. و اما نقوش صخره های منطقه تیمره توسط آقای مرتضی فرهادی در سال 1375 معرفی و مورد تحقیق قرار گرفتند و تا کنون هیچگونه تحقیقی ازنظر مفهومی و گرافیکی در مورد نقوش صورت نگرفته است.

1-8 روش گرد آوری اطلاعات

    حضور در برخی مناطق مورد مطالعه و تهیه عکس، گفتگو با اساتید صاحب نظر، بررسی کتب و مقالات مربوط به موضوع .

1-9 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

• توصیفی
• ارزیابی
• تحلیلی

متذکر شده اند تمامی آثار در این کتاب بدون ارزیابی کیفی جمع آوری شده اند.

   اما در پژوهش حاضر با قدردانی از زحمات کسانی که پیش ترها در منابع مختلف و نشریات تخصصی و مجامع و نشست ها و… چنین نگاهی را آغاز کرده اند سعی دارد بیشتر بر مسیر کیفی تولید آثار پوسترهای سینمایی بپردازد و آنها را نه از نظر کمی که بر مبنای ارزش های زیبایی شناسی و کیفیت سنجی مورد بررسی قرار دهد. البته در این پژوهش پوسترهای سینمایی سه دهه ی اخیر ایران مورد نقد و بررسی و ارزیابی قرار خواهد گرفت.

   تحقیق حاضر برای پی بردن به ارزش ها و کاستی های پوسترهای سینمایی سه دهه ی اخیر از مسیرهای مختلفی عبور کرده است و از روش های گوناگونی در جهت گردآوری منابع و مطالب بهره برده است. بخش اول و دوم این پژوهش بیشتر براساس تحقیق کتابخانه ای انجام گرفته برای پرداختن به صورت خیلی مختصر و اجمالی به تاریخ سینمای جهان و ایران و سپس تاریخچه ای خلاصه از پوسترهای موفق سینمای جهان و مکاتب تأثیر گذار و همین طور تاریخچه ای مختصر از پوستر و پوستر سینما در ایران و البته برای جمع آوری منابع بصری و بخشی از پوسترها و … از تحقیق میدانی نیز بهره برداری کرده است و در مواردی نیز برای حل عده ای ازسئوال ها – در مواردی که امکان بوده – از روش مصاحبه نیز استفاده شده است.

   در ادامه با طرح عده ای سئوال بر پایه ی آنالیز آثار و نگاهی جزئی تر پوسترهای سه دهه ی اخیر سینمای ایران مورد بررسی کیفی قرار گرفت و نتایجی به دست آمد که در بخش نتیجه گیری به طور مفصل با ترسیم نمودارها و جداولی نتایج مشخص شده است.

 

فصل اول

سینما ، رسانه موثر دنیای معاصر

1-1- نگاهی اجمالی به شکل گیری صنعت سینما

1-1-1- پیش از سینما

 

 

 

1-1-2-تولد سینما

1-1-3-دوران صامت

1-2 –  نگاهی گذرا به مکاتب تأثیر گذار سینما

1-2-1-اکسپرسیونیسم آلمان

1-2-2-جنبش سینمای ناب ژاپن

1-2-3-دوگما 95

1-2-4-رئالیسم شاعرانه

1-2-5-سینما نوو

1-2-6-سینما نگاه

1-2-7-سینمای بازنوگرا

1-2-8-سینمای زیر زمینی

1-2-9-سینمای سوم

1-2-10-سینمای نوین آلمان

1-2-11-فوتوریسم ایتالیا

1-2-12-موج نوی فرانسه

1-2-13- موج نوی ژاپن

1-2-14- نئورئالیسم

1-2-15-هالیوود نو

1-2-16-کالیگرافیسم

1-2-17- کامراشپیل

1-3- رویکرد عامه پسند و رویکرد هنری

1-3-1- رویکرد عامه پسند

1-3-2- رویکرد هنری

1-4- تاریخ سینمای ایران در یک نگاه 

1-4-1- دهه ی چهل و پنجاه

1-4-2- سینمای پس از انقلاب

1-4-3- موج نوی سینمای ایران

  1- 1 – نگاهی اجمالی به شکل گیری صنعت سینما

1-1-1-پیش از سینما 

   نمایش و رقص مولفه‌های مشترک بسیاری با فیلم داشت، از قبیل متن نمایش، نورپردازی، طراحی لباس، تولید،کارگردانی، بازیگری، بینندگی، مستمعین و درجه بندی. سابقه دو هنر فوق به هزاران سال قبل از فیلم بر می گردد. بسیاری از اصطلاحات فنی این دو حوزه نیز در آینده در نظریه و نقد فیلم بکار رفت مثل اصطلاح میزانسن. قدمت جعبه به ابن هیثم در کتابی از او با نام کتاب المناظر بر می گردد (1021م، قرن پنجم) و بعدها این دستگاه توسط گیامباتیستا دلا پارتا در سال 1600 تکمیل می شود. نور توسط یک سوراخ کوچک یا یک لنز در خارج از آن برعکس می شود، و بر روی یک سطح صاف یا صفحه نمایش داده می شود، در سال 1740 و 1748 دیوید هوم در مقالات رساله ای درباره طبیعت آدمی و پرس و جویی درباب فرآیند فهم در آدمی به بحث درباره مشارکت و انگیزش مایه خیال بوسیله تصاویر می پردازد که عده ای گمان می کنند که اولین ارجاعات در مورد زبان فیلم است.

1-1-2-تولد سینما

     در سال 1878 میلادی، ادوارد مایبریج با حمایت مالی للاند استانفورد که سیاست مدار و مؤسس دانشگاه استنفورد بود موفق به عکس برداری پشت سر هم از اسبی به نام سالی گاردنر شد. این عکس های متوالی توسط 24 دوربین پشت سر هم برداشته شد. آزمایش فوق در 11 ژوین در مزرعه پالو آلتو و با حضور نشریات برگزار شد. دوربین ها به موازات حرکت اسب در یک مسیر مستقیم قرارداده شد و شاتر هر دوربین بوسیله سیمی که با سم اسب در ارتباط بود کنترل می شد.    

    هر تصویر در یک هزارم ثانیه برداشت می شد. فیلم بعدی که تجربه شد منظره باغ روندهای بود که در 14 اکتبر 1888 میلادی بوسیله لوئیس پرینس در لیدز، ایالت یورکشایر غربی انگلیس ساخته شد. لذا انگلیس بعنوان اولین کسانی که تصویر متحرک دست یافته اند شناخته می شوند. در 21 ژوئن 1989 میلادی، ویلیام گرین حق امتیازی به شماره 10131 برای دوربین کرونوفوتوگرافیک اش گرفت. ظاهراً دوربین او قادر به گرفتن 10 عکس بر روی فیلم سلولولید سوراخ دار بوده است. گزارشی از این دوربین در روزنامه عکسی انگلستان در تاریخ 28 فوریه 1890 میلادی منتشر شد. گرین یک سری تصویر از قضیه را برای توماس ادیسون یعنی کسی که در آزمایشگاهش دستگاهی به نام کینتوسکوپ را ساخته بود ارسال کرد. این گزارش بار دیگر در مجله Scientific American در تاریخ 19 آوریل همان سال به انتشار رسید. گرین در سال 1890 مکانی برای نمایش تهیه کرد اما سرعت پایین نمایش عکس ها باعث عدم توجه چشم گیری به آن شد. ویلیام کندی لاری دیکسون، که همکار ادیسون در لابراتوارش بود توانست با ساخت نواری از جنس سلولولئید برای خودش اعتباری کسب کند. آنها برای تولید فیلم استودیویی به نام بلک ماریا ساختند. (به علت شباهت ساختمان استودیو با ماشین مخصوص حمل مجرمین که نامش بلک ماریا بوده است). کینتوسکوپ با موفقیت در کل اروپا منتشر شد اما ادیسون هرگز این وسیله را خارج از آتلانتیک ثبت نکرد. این امر باعث شد تا از روی این دستگاه تقلیدهایی صورت گیرد، مثل دوربینی که بوسیله مخترع انگلیسی رابرت و. پائول و بیرت اکرس شریکش ساخته شد. پائول عقیده بر نمایش تصاویر متحرک برای گروهی از تماشاچیان عمومی به جای بینندگان خاص را داشت، از اینرو یک فیلم پروژکتور تولید کرد، اولین نمایش خودش را در 1885 انجام داد. در حول و حوش همین زمان، در فرانسه، آگوست و لوئی لومیر سینماتوگراف را اختراع کردند، یک دستگاه قابل حمل که سه قطعه دوربین، چاپگر و پروژکتور را در یکجا جا داده بود. آنها به زودی با فیلم های واقع گرایانه خود به اصلی ترین تولید کنندگان اروپا تبدیل شدند، کارهایی مثل کارگران کارخانه لومیر را ترک می کنند و کارهای خنده آوری مثل آب پاش آب پاشی می شود(هر دو در سال 1895).

فصل اول : کلیات تحقیق

1- 1 تعریف مسئله 3

1-2 ضرورت و اهمیّت تحقیق 3

1-3 سؤالات تحقیق 3

1-3 سؤالات تحقیق 3

1-4 فرضیّات تحقیق 3

1-5 اهداف اصلی و فرعی 4

1-6 روش جمع آوری اطّلاعات 4

1-7 کاربرد تحقیق 4

1-8 پیشینه تحقیق 5

1-9چگونگی انجام پروژه عملی 6

1-10روش تحقیق 6

فصل دوم : نور و رنگ

2-1 تعریف نور 9

2-2 تعریف رنگ 10

2-3 پیشینه رنگ 11

2-4 رابطه نور و رنگ 13

2-5 تأثیرات نور 14

2-7 رنگ‌های هماهنگ 152-6 ارزش رنگی 15

2- 8 دمای رنگ 16

2-9 بافت 16

2-10 كُمپوزیسیون رنگ 17

2-11 زمینه و رنگ‌های روی زمینه 17

2-12 رابطه رنگ و فرم (شكل) 18

2-13 وسایل تأكید فرم (مزاج رنگ) 18

2-14 رنگ‌های تأثیرگذار و رنگ‌های تأثیرپذیر 19

2-15 اثر فضای رنگ­ها 20

2-16 جلوه‌های فضای رنگ‌ها 20

2-17 رنگ كاهشی، افزایشی 21

2-18 ریتم رنگ 21

2-19  روان‌شناسی رنگ 22

2-19-1 تعریف روان‌شناسی 22

2-20رنگ از دیدگاه روان شناسی 22

2-20-1 معانی رنگ‌ها 22

2-20-2 سمبولیسم رنگ 27

2-21 احساس نور از نظر روان­شنا­سی فیزیولوژیك 28

2-22 احساس و ادراک 28

2-23 آمادگی ذهنی 30

2-24تلقین 30

2-25خطای بینایی، حركتی، خطا­­ های بصری، توهم­ها 30

فصل سوم : مخاطب شناسی

3-1 مخاطب شناسی 33

3-2-1 دلایل مختلف مخاطب بودن 333- 2 تعریف مخاطب 33

3-3دسته بندی مخاطب 34

3-3-1 دسته بندی مخاطبین بر مبنای ویژگی­های جمعیت شناسی 34

3-3-2 دسته بندی مخاطبان برحسب باورها 34

3-3-3 دسته بندی مخاطب بر اساس نگرش­ها 34

3-3-4 دسته بندی مخاطب بر اساس دسترسی 34

3-3-5 دسته بندی مخاطبین بر اساس رفتار 35

3-3-6 دسته بندی مخاطبین بر اساس توصیف و استفاده از رسانه­ها 35

3-4 عوامل مربوط به مخاطب 35

3-4-1مسایل و مشكلات اجتماعی مخاطبین 36

3-4-2 تفاوت های فردی 36

3-4-3 شخصیّت 36

3-4-4 جنس 37

3-4-5 گروه سنّی 37

3-4-6 شیوه زندگی 37

3-4-7 قومیّت 38

3-4-8 تحصیلات 38

3-4-9 سلیقه 38

3-4-10 اهمیّت شناخت مخاطبان 38

3-5 دلایل انتخاب رنگ از نظر مخاطب در علم روانشناسی 39

3-5-1 خاكستری 39

3-5-2 آبی 39

3-5- 3 سبز 39

3-5-4 قرمز 39

3-5-5 زرد 39

3-5-6 بنفش 40

3-5-8 سیاه 403-5-7 قهوه ای 40

3- 6 تأثیرات روانی رنگ بر خصوصیّات شخصی و روحی افراد 41

3-6-1 اثر روانی رنگ در سالمندان 42

3-6-2 اثر روانی رنگ در كودكان 42

3-7 جلب مخاطب از طریق رنگ 43

فصل چهارم: عنوان بندی

4-1 تعریف عنوان­بندی (تیتراژ) 45

4-2 تعریف عنوان­بندی از نظر اساتید 45

4-3 لزوم طراحی عنوان­بندی برای فیلم 47

4-4 تاریخچه عنوان‌بندی در جهان 48

4-5 انواع عنوان‌بندی 49

4-5-1 عنوان‌بندی آغازین 50

4-5-2 عنوان‌بندی پایانی 51

4-5-3 عنوان‌های اعتباری 51

4-5-4 تفاوت های عنوان‌بندی آغازین و پایانی 52

4- 6 دسته بندی عنوان‌بندی 53

4-7 نكاتی كه از نظر مرتضی ممیز برای ساخت عنوان­بندی خوب لازم است: 54

4-8 انواع تكنیك‌ های ساخت عنوان بندی 54

4-9 کمپوزیسیون مطلوب 56

4-10 ژانر 57

4-10-1 تعریف ژانر‏ 57

4-10-2 انواع ژانر 57

4- 11 كاربرد ژانر در بحث تولید فیلم 60

4-11-1 تحولات ژانرها 61

4-11-2 پیدایش‏ژانرها 62

4-12  ویژگی های یک عنوان‌بندی خوب 654-11-3 كاركرد ژانرها در تحلیل فیلم 63

4- 12-1 عنوان­بندی خوب و مناسب 65

4-12- 2خلاقیّت 67

4-12-3 فضاسازی 67

4-12-4 اتّصال عنوان‌بندی به فیلم 67

4-12-5 تناسب نوع حروف با فضای فیلم 68

4-12-6 هماهنگی عنوان‌بندی آغازین و پایانی 68

4-12-7 زمان بندی عنوان‌بندی 69

4- 13 افراد مشهور در زمینه‌ی عنوان بندی 70

4-13-1 سائول باس 70

4-13-2 سبک کاری 72

4-13-3 فهرست فیلم هایی که سائول باس برای آنها عنوان‌بندی طراحی کرد 73

4پ13-4 تحلیل عنوان‌بندی فیلم “سرگیجه” اثر سائول باس 76

4-14 ویژگی آثار سائول باس 79

4-15 تاریخچه‌ی عنوان بندی در ایران 80

4-16 افراد مشهور در ساخت عنوان­بندی دهه­های 40-60 82

4-16-1 طراحان عنوان بندی در ایران 83

4-18آمار 101

نمونه پرسشنامه 102

نتیجه گیری آخر 114

122

شرح کار عملی 122

 

 

 

 

تحصیلی پاسخگویان 106

 

تعریف مسئله

در ­این تحقیق تلاش بر ­این بوده­ است که عنوان­بندی را­­­ مورد بررّسی قرار دهیم و تأثیرات متقابل روانشناسی رنگ در ساخت عنوان­بندی و تأثیر بصری آن بر مخاطب را مورد سنجش قرار دهیم.

1-2 ضرورت و اهمیّت تحقیق

با توجّه به­ اینکه صنعت سینما روز به روز در حال توسعه و تکامل است، روزانه هزاران مخاطب با    ویژگی­های منحصر به­ فرد را جذب خود می­کند. سینما صنعتی پر مخاطب و پول ساز است. عامل مهّمی برای انتقال پیام، ارتباطات بین المللی و تبادلات فرهنگی است. عنوان­بندی دریچه­ای است که مخاطب برای ورود به متن اصلی فیلم باید از آن عبورکند تا بتواند به محتوای اصلی آن دست پیدا کند.      عنوان­بندی فیلم آینه­ی تمام نمای ژانر فیلم است، پس ­باید به درستی ساخته شود تا ذهن بیننده را برای رسیدن به هدف اصلی ساخت فیلم هدایت کند. از آنجا که رنگ یکی از مهّم­ترین و پرکاربرد ­ترین عوامل بصری است می­توان با مدد گرفتن از آن به یک عنوان­بندی موفّق و مؤثّر دست یافت. علم و آگاهی ما از معانی رنگ­ها و روانشناسی رنگ به ما کمک می­کند تا به وسیله­ی آن منظور فیلم را راحت­تر به بیننده القاکنیم.

1-3 سؤالات تحقیق

1-  عنوان­بندی چیست؟

2- عوامل تشکیل دهنده­یِ عنوان­بندی کدام اند؟

3- مشخّصاتِ یک عنوان­بندی خوب چیست؟

4- زمانِ مناسب برای عنوان­بندی چه مقدار است؟

5- آیا رنگ بر عنوان­بندی تأثیر دارد؟

6- رنگ از نظر مخاطبین چه معانی دارد؟

7- بیشترین رنگ­های استفاده شده در عنوان­بندی فیلم­های ایرانی کدامند؟

8- در ایران چه تکنیک­هایی برای ساخت عنوان­بندی مورد استفاده قرار می­گیرد؟

1-4 فرضیّات تحقیق

1-  عنوان­بندی یکی از عوامل مهمّ در معرفی فیلم است.

2- عنوان­بندی خوب باعث موفّقیّت فیلم می شود.

3- عنوان­بندی خوب در ذهن بیننده ماندگار است.

4- عنوان­بندی براساس ژانر­های مختلف هنری متفاوت ساخته می­شود.

5- بیشترین ژانر مورد استفاده در ساخت فیلم در ایران ژانر اجتماعی می­باشد.

6- ارتباط درست بین ژانر فیلم و عنوان­بندی بسیار مهّم و حائز اهمیّت است.

7- رنگ عامل مؤثّری در ساخت عنوان­بندی مناسب است.

8- رنگ­ها باید بر اساس ژانر و محتوای فیلم انتخاب و مورد استفاده قرار­گیرد.

9- رنگ القاءکننده­ی حال و هوای محتوای فیلم است.

1-5 اهداف اصلی و فرعی

هدف اصلی از این تحقیق رسیدن به نقش رنگ در عنوان­بندی فیلم است. آیا این مقوله در ایران از ارزش کافی برخوردار است؟ تا چه حد به عنوان­بندی اهمیّت داده و هنگام ساخت آن به هماهنگی رنگ­­ها با ژانر فیلم توجّه می­شود. آیا عنوان­بندی­ها­­یی که در ایران ساخته می­شود با محتوای اصلی فیلم هم راستا هستند و رنگ در عنوان­بندی فیلم­های ایرانی به چه صورت و به چه میزان مورد استفاده قرار می­­گیرد.

1-6 روش جمع آوری اطّلاعات

شیوه جمع­آوری اطّلاعات به صورت کتابخانه­ای، اینترنت، همچنین جمع­آوری اطّلاعات به روش میدانی، مصاحبه و تهیّه پرسشنامه و آنالیز و بررسی 150 عدد عنوان­بندی فیلم از بین 300 عنوان­بندی فیلم بوده است.

1-7 کاربرد تحقیق

از نتایج این تحقیق می­توان در بررسی و سنجش کیفیّت عنوان­بندی فیلم­ها استفاده کرد. همینطور به بررسی عوامل مختلفی­که به موفّقیّت یک عنوان­بندی و ماندگاری آن کمک می­کند دست یافت، زیرا تأثیر­    عنوان­بندی بر­ مخاطب بسیار حائز اهمّیت است. در این تحقیق  ژانرهای مختلف معرفی شده که با آگاهی از آن می­توان به تحلیل و محتوای فیلم راحت­تر دست پیدا­ کرد و همینطور رنگ­های مختلف از لحاظ مبانی و علم روانشناسی مورد بررسی قرار داده شده است تا به بهترین و مناسب­ترین رنگ برای ساخت عنوان­بندی هماهنگ با ژانر فیلم رسید.                                                     

1-8 پیشینه تحقیق

در باب این موضوع تنها یک جلد کتاب با عنوان گرافیک در عنوان بندی فیلم( نگارش و ترجمه فرشته سعیدی پور)که نگاهی اجمالی به مبحث سینما و به تعریف عنوان بندی و کارکرد آن پرداخته به چاپ   رسیده است. در خصوص مبحث رنگ در عنوان­بندی به صورت اختصاصی هیچ­گونه مقاله یا کتابی به چاپ نرسیده است.

 پایان نامه ها

1. « بررسی ادراك رنگ در تبلیغات فرهنگی و اجتماعی»/ خانم مرجان كورش‌نیا/ كارشناسی ارشد ارتباط تصویری/ تهران،1385
2. « ب‍ررس‍ی‌ و ت‍ح‍ل‍ی‍ل‌ رن‍گ‌ از زوای‍ای‌ م‍خ‍ت‍ل‍ف»/ آقای وح‍ی‍د ش‍ی‍خ‍ی‍ان/ كارشناسی ارشد معماری/ ت‍ه‍ران‌۱۳۸۳/ دان‍ش‍گ‍اه‌ آزاد اس‍لام‍ی‌ ، دان‍ش‍ک‍ده‌ ه‍ن‍ر و م‍ع‍م‍اری‌
3. « رنگ و مطالعه تأثیر آن در بازارهای جهانی»/ خانم نگار شیوخی/ كارشناسی ارشد ارتباط تصویری/ تهران، ۱۳۸۴/ دان‍ش‍گ‍اه‌ آزاد اس‍لام‍ی‌ ، دان‍ش‍ک‍ده‌ ه‍ن‍ر و م‍ع‍م‍اری‌
4. « نقش رنگ در نقاشی ایران»/ خانم ربابه حبیبیان/ کارشناسی‌ارشد نقاشی/ تهران، ۱۳۸۵/ دان‍ش‍گ‍اه‌ آزاد اس‍لام‍ی‌ ، دان‍ش‍ک‍ده‌ ه‍ن‍ر و م‍ع‍م‍اری‌
5. « مفهوم رنگ در زندگی، فرهنگ، هنر و باور ایرانیان در عهد باستان»/ خانم سارا راکعی/ ‏‫ تهران، ۱۳۸۵/ کارشناسی‌ارشد پژوهش هنر
6. « ارگونومی ادراکی رنگ در منظر شهری»/ آقای اکبر مرادی‌پور/ کارشناسی ارشد شهرسازی، گرایش طراحی و برنامه ریزی شهری و منطقه‌ا‌ی/ تهران، ۱۳۸۶/ دان‍ش‍گ‍اه‌ آزاد اس‍لام‍ی‌ ، دان‍ش‍ک‍ده‌ ه‍ن‍ر و م‍ع‍م‍اری‌
7. « بررسی رنگ و فرم در گرافیک بزرگ شهری»/ خانم ستاره درخشان‌دلجویی/ کارشناسی ارشد ارتباط تصویری/ تهران، ۱۳۸۶
8. « نقش موسیقیایی رنگ و فرم در نقاشی»/ خانم نسیم انصافی/ کارشناسی ارشد نقاشی/ تهران، ۱۳۸۶
9. « نشانه‌شناسی رنگ در کارگردانی»/ خانم سمیرا علیپور‌مازندرانی/ کارشناسی ارشد کارگردانی نمایش/ تهران‏‫‏، ۱۳۸۸3
10. « بررسی تاثیر رنگ‌های متفاوت بر اثربخشی تبلیغات»/ خانم راحله صفار/ کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی/ تهران‏‫‏، ۱۳۸۹

مقالات

1. « ک‍ل‍ی‍ات‍ی‌ درب‍اب‌ رن‍گ‌«/ آقای روی‍ی‍ن‌ پ‍اک‍ب‍از/ مجله گ‍راف‍ی‍ک‌، س‍ال‌ ۲، ش‌ ۸، م‍رداد،  ش‍ه‍ری‍ور ۱۳۷۲
2. « رنگ سبز رنگ تعلق و آرامش»/ آقای اسماعیل نساجی‌زواره/ درس­هایی از مکتب اسلام، سال ۴۸، ش ۸، آبان ۱۳۸۷
3. « در ج‍س‍ت‍ج‍وی‌ م‍ف‍اه‍ی‍م‌ رن‍گ‌«/ خانم ون‍وس‌ ام‍ی‍رچ‍وپ‍ان‍ی/ ت‍ص‍وی‍ر، س‍ال‌ ۴، ش‌ ۲۴، اس‍ف‍ن‍د ۱۳۷۵
4. « رن‍گ‌ و ت‍اث‍ی‍رات‌ آن‌ ب‍ر واک‍ن‍ش‌ه‍ای‌ م‍ا»/ آقای‌ م‍س‍ع‍ود غ‍ف‍اری‌/ ان‍ت‍خ‍اب‌،۳ آب‍ان‌ ۱۳۷۹
5. « س‍ی‍ن‍م‍ای‌ غ‍رای‍ب‌ ن‍ان‍م‍وده‌ه‍ا و رن‍گ‌ در س‍ی‍ن‍م‍ای‌ ج‍دی‍د ای‍ران‌«/ آقای م‍ح‍م‍د ت‍ه‍ام‍ی‌ن‍ژاد/ س‍ی‍ن‍م‍ا، س‍ال‌ ۲، ش‌ ۶۵،۳۰ ت‍ی‍ر ۱۳۷۲
6. « رن‍گ‌ در ن‍ق‍اش‍ی‌ ک‍ودک‍ان‌«/ آقای م‍ه‍دی‌ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍رزاده‌/ ه‍م‍ش‍ه‍ری‌، ۳۰ م‍ه‍ر ۱۳۷۳
7. « رن‍گ‌ خ‍ب‍ر اس‍ت‌«/ آقای ی‍ون‍س ش‍ک‍رخ‍واه/ ک‍ی‍ه‍ان‌ ک‍اری‍ک‍ات‍ور، ش‌ ۱۱۷، ۱۱۸ ، آذر، دی‌ ۱۳۸۰

1-9چگونگی انجام پروژه عملی

1-  جمع ­آوری و آرشیو300 عدد فیلم ایرانی.

2- جدا کردن 150 عدد عنوان­بندی از متن اصلی فیلم.

3- بررسی و آنالیز 150 عدد از 300 عدد عنوان­بندی فیلم.

4- آنالیز عنوان­بندی فیلم­­ها براساس ژانر، رنگ عنوان­بندی، تکنیک ساخت، زمان، زاویه­ی دوربین، فونت استفاده شده، طراحی تایپ فیس، بافت.

5- انتخاب دو فیلم و ساخت عنوان­بندی برای آنها.

1-10روش تحقیق

در تدوین این پایان نامه روش تحقیق به صورت ترکیبی می ­باشد. (کمی،کیفی و موردی ) در ابتدا به تعریف رنگ، مبانی رنگ، معانی مختلف رنگ­ها پرداخته شد و سپس به طور مختصری در مورد مخاطب صحبت شده است. بعد از آن در مورد عنوان­بندی، تاریخچه­ی آن و عوامل اصلی تشکیل دهنده­ی   عنوان­بندی و همینطور جمع آوری 300  تیتراژ فیلم ایرانی و آنالیز و بررسی150 عدد از آنها پرداخته شد که در بررسی و آنالیز آ­نها عوامل مختلفی نظیر: ژانر، تکنیک، رنگ، زمان، زاویه دوربین( لنز)، طراحی لوگو، تایپ فیس و بافت مورد بررسی قرار گرفت. سپس پرسشنامه­­ای جهت بررسی احساس مخاطبین مختلف نسبت به رنگ­­ها و درک آنها از رنگ تهیّه شده است.