اختلالات تنفسی حین خواب به گروهی ازمشکلات از جمله وقفه کامل یا نسبی تنفسی حین خواب (آپنه و هیپوپنه ) و تغییر الگوی تنفسی اطلاق می گردد. این اختلالات با تاثیر بر الگوی خواب ممکن است منجر به خواب آلودگی و یا خستگی طی روز و در نتیجه اختلال عملکرد روزانه و کاهش کیفیت زندگی گردد.آپنه انسدادی حین خواب شایعترین اختلال از این گروه اختلالات است که با انسداد موقت راه هوایی فوقانی در طی خواب مشخص می شود. این اختلال به علت تغییرات شدیدی که بر روی کیفیت خواب مبتلایان گذاشته و همچنین منجر به اختلال در اکسیژن شریانی می شود که می تواند منجر به  پیامدهای ناگوار متعددی شود از جمله افزایش خطا و اشتباه طی فعالیت های روزانه، تصادفات مرگبار، سندرم متابولیک و و بیماریهای قلبی عروقی و حتی مرگ ومیر ناشی از سکته های قلبی و یا مغزی گردد.

یکی از مشکلات مهم تاخیر در تشخیص این بیماری است مهمترین علائم این بیماری که بیمار از آن رنج می برد و هنگام مراجعه به پزشک از آنها شکایت دارد همچون احساس خستگی و خواب آلودگی، تحریک پذیری، فشار خون بالا غالبا پزشک را به سمت بیماریهای دیگر سوق می دهد و مهمترین علامت بیماری یعنی خروپف شبانه و وقفه های تنفسی حین خواب بعلت آنکه در خواب بروز کرده و با بیداری برطرف می شوند، بیمار متوجه آن نشده و اطرافیان نیز غالبا این علائم را جدی نمی گیرند این عوامل و عدم توجه بسیاری از پزشکان باعث شده تا این بیماری در غالب موارد تشخیص داده نشده و یا با تاخیر بسیار تشخیص داده شوند.

با توجه به این مسئله که بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب که ممکن است خواب آلودگی روزانه نیز داشته باشند، با افزایش خطر تصادفات جاده ای روبه رو هستند،که این تصادفات معمولا بسیار مرگبار هستند چون اهمیت این موضوع را دوچندان می نماید. که می توان با درمان به موقع و درست از این خطر جلوگیری نمود.

با توجه به اهمیت این موضوع که در بالا شرح داده شد در این فصل در باب انواع این اختلالات و نحوه تشخیص و درمان مناسب آن بحث می گردد.

1-2 بیان مساله:

مطابق آمار رسمی سازمان پزشکی قانونی کشور، تا پایان بهمن ماه سال 1390،18 هزار و 775 نفر در حوادث رانندگی کشته شده اند .11 هزار و 444 مورد از تلفات 11 ماه امسال در جاده های برون شهری، پنج هزار و 474 مورد در جاده‌های درون شهری، یکهزار و 721 مورد در جاده های روستایی و محل 136 مورد از این تلفات نامعلوم ثبت شده است.درطول همین مدت 277 هزار و 279 مصدوم به مراکز پزشکی قانونی مراجعه داشته اند.99

چهارعامل  انسان، جاده ، وسیله نقلیه  و محیط  درپدیدآمدن تصادفات رانندگی موثرندامادرواقع عامل اصلی تصادفات رانندگی در ایران،  عامل انسانی است.99

آپنه ی انسدادی خواب و خواب آلودگی ناشی از آن در رانندگان یکی از عوامل مهم تصادفات جاده ای است ودر تحقیقاتی که در دیگر

 کشورهای جهان صورت گرفته است،به تاثیر آپنه ی انسدادی خواب و خواب آلودگی ناشی از آن درافزایش میزان تصادفات اشاره شده(مراجعه به بررسی متون)، اما در  کشور ما ایران   تاکنون تحقیقی در این باب صورت نگرفته است.

در تحقیق پیش رو ما برآن شدیم تا رابطه ی آپنه ی انسدادی خواب در  رانندگان  حرفه ای در ایران را با  میزان سوانح رانندگی که به وسیله ی آنها ایجاد میشود مورد بررسی قرار دهیم، باشد که با تدوین قوانین مناسب – که در آنها این نوع اختلال خواب در  رانندگان بیشتر از گذشته لحاظ می گردد –  آمار تصادفات و آسیب های جانی ومالی ناشی از آن کاهش یابد.

• سابقه طرح و بررسی متون :

در سال2006، Mazza S. و همکارانش دریافتند که توانایی رانندگی در آپنه ی انسدادی خواب به وضوح کاهش می یابد. 76 ودرسال 2007، Tippin J. وهمکاران بیان نمودند که بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  در شبیه ساز رانندگی عملکرد ضعیف تری نسبت به رانندگان سالم دارند.77

در سال 2008، گاربارینو اس وهمکارانش اختلالات خواب و تصادفات جاده ای را در رانندگان کامیون مورد بررسی قرار دادند.در این مطالعه شیوع آپنه ی انسدادی خواب در رانندگان حمل کننده ی کالاهای خطرناک در شمال ایتالیا مورد بررسی قرار گرفت که شیوع بالا و غیر منتظره ای را نشان داد. در نتیجه بیان گردید که پزشکان عمومی و پزشکان طب کاربرای غربالگری اختلالات خواب در رانندگان، باید بر   پایه ی   سؤالات  SDS(sleep disorder score) وبرخی خصوصیات آنتروپومتریک به آپنه مشکوک شوند و درنهایت پلی سومنوگرافی استاندارد طلایی برای تشخیص آپنه ی انسدادی خواب است.78

در سال 2009، Rodenstein وهمکارانش دریافتند که هزینه ی تصادفات رانندگی به دلیل آپنه ی انسدادی خواب به قدری زیاد است که تشخیص و درمان تمامی رانندگان مبتلا به آپنه ی خواب در آمریکا می تواند از اتلاف هزینه ها جلو گیری کند.در بسیاری از کشورها آپنه ی انسدادی خواب در قوانین صدور گواهینامه ی رانندگی مد نظر قرار نگرفته. بیان شد که در نظرگرفتن آن ،قدمی رو به جلو برای امنیت  جاده ها ومردم است.81

درسال 2009 ،Pizza F وهمکارانش در بررسی خواب آلودگی در طول روز و عملکرد رانندگی در بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب دریافتند که تصادفات مربوط به خواب آلودگی در بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب شایع است.82

در سال 2009 ،Kamada وهمکارانش در بررسی میزان تصادفات  در رانندگان مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب دریافتند که AHI(apnea-hypopnea index)(توضیح در متن) در افرادی که تصادفات مکرر رانندگی داشته اند ، به وضوح از افرادی که تنها یک تصادف داشته اند بیش تر است  والبته نمره ی پرسشنامه ی ایپورث(توضیح در متن) در گروه اول عدد پایین تری تری نشان می داد.به طور کلی میزان تصادفات در بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب از گروه کنترل بیشتر بودو خواب آلودگی در طول روز وشدت آپنه ی انسدادی خواب به طور مستقل با وقوع سوانح رانندگی ارتباط داشت. در نتیجه بیان شد که تشخیص و درمان رانندگان مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب با مشکلات شدید تنفسی باید سریعا انجام گیرد تا از تصادفات متعدد رانندگی جلوگیری شود83

در سال 2009 ، Aguiar M. وهمکاران ، باهدف بررسی تفاوتهای بین بیماران مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب ، که تصادفات جاده ای داشته اند با بیمارانی که تصادف نداشته اند مطالعه ای انجام دادند. در این مطالعه از 163  بیمار مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  که با پلی سومنوگرافی شبانه تشخیص داده شده بودند راجع به تصادفات ناشی از خواب آلودگی در طول روز ، در طی 3 سال گذشته پرسش به عمل آمد و بر این اساس بیماران به دو گروه  دارای سابقه ی تصادف، وفاقد سابقه ی تصادف  تقسیم گردیدند. در نتیجه معلوم شد که بیمارانی  که سابقه ی تصادف داشته اند، مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  شدید تر    ( AHI بالاتر) و میزان خواب آلودگی  بیشتر در طول روز  بوده اند.84

در سال 2010، Birleanu LA  وهمکارانش رابطه ی بین شدت آپنه ی انسدادی خواب  وپاسخ افراد به پرسشنامه های ESSو برلین (توضیح در متن) را مورد بررسی قرار دادند که درنتیجه بیان شد که آپنه ی انسدادی خواب  متوسط تا شدید باعث خواب آلودگی زیاد در طول روز میشود که میتواند برروی توانایی افراددر رانندگی اثر بگذارد.86

درسال 2010،Vennelle M وهمکارانش در بررسی میزان خواب آلودگی وتصادفات ناشی از آن در رانندگان اتوبوس وبا توجه به بالا بودن آن،پیشنهاد کردند که غربالگری برای سندرم آپنه ی انسدادی خواب  در رانندگان حرفه ای به طور جدی در دستور کار قرار گیرد.87

در سال 2010،Tregear S وهمکارانش با انجام یک بررسی در باب تأثیر استفاده از CPAP(توضیح در متن) در رانندگان مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  دریافتند که استفاده از CPAP باعث کاهش خطر سوانح وسایل نقلیه می شود.88

در سال 2011، Antonopoulos وهمکارانش تأثیر استفاده از CPAP(توضیح در متن)در رانندگان مبتلا به آپنه ی انسدادی خواب  رابر روی سوانح جاده ای و عملکرد رانندگان در شبیه ساز جاده ای مورد بررسی قرار دادندودریافتند که استفاده از آن تأثیر پیشگیرانه در برابر سوانح جاده ای چه در واقعیت و چه در محیط مجازی دارد.91

در سال 2011، Vaculin Aوهمکارانش، تأثیر استفاده ازCPAP رابر روی عملکرد رانندگی در مبتلایان به آپنه ی انسدادی خواب  شدید مورد بررسی قرار دادند.پس از یک دوره ی سه ماهه ی درمان آنها در رانندگی بهبود یافت اما هم چنان نسبت به گروه کنترل مختل بود که این احتمال را مطرح نمود که نقایص عصبی-رفتاری در این افراد به طور کامل به وسیله ی درمان قابل رفع نیستند.92

در سال 2012، Orth M. وهمکاران ، بیان نمودند که آپنه ی انسدادی خواب  یکی از علل اصلی افزایش خواب آلودگی در طول روز خصوصا در رانند گان حرفه ای است و میزان تصادفات در آنها به وسیله ی CPAP تراپی می تواند کاهش یابد.93

1-4 اهداف اصلی طرح :

بررسی رابطه آپنه ی انسدادی خواب در را نندگان حرفه ای كشور با میزان تصادفات جاده ای

1-5 اهداف فرعی طرح :

• تعیین میزان تصادفات جاده ای در رانندگان حرفه ای دارای ریسک کم ابتلا به آپنه ی انسدادی خواب
• بررسی رابطه میزان تصادفات جاده ای با شاخص توده بدن در رانندگان حرفه ای
• بررسی رابطه میزان تصادفات جاده ای با سن در رانندگان حرفه ای
• بررسی رابطه میزان تصادفات جاده ای بااندازه ی دور گردن در رانندگان حرفه ای
• بررسی رابطه میزان تصادفات جاده ای باجنس در رانندگان حرفه ای

1-6 اهداف كاربردی طرح:

• یافتن عوامل موثر بر تصادفات با هدف فراهم آوردن زمینه های کاهش میزان مرگ و میر و جراحات به علت تصادفات جاده ای ناشی از آپنه ی انسدادی خواب در رانندگان حرفه ای
• آگاهی مسؤولان امر از اهمیت غربالگری و درمان آپنه ی ا نسدادی خواب در رانندگان حرفه ای

1-7 سوالات پژوهش:

• میزان تصادفات منجر به جرح یا فوت در رانندگان حرفه ای دارای خطر بالای ابتلا به آپنه ی انسدادی خواب چقدر است؟
• آیا میزان مذکور با میزان تصادفات منجر به جرح یا فوت در رانندگان حرفه ای دارای خطر کم برای ابتلا به آپنه ی انسدادی خواب ،تفاوت قابل توجهی دارد؟
• آیا میزان تصادفات منجر به جرح یا فوت در رانندگان حرفه ای با سن، جنس ، اندازه ی دور گردن و یا شاخص توده ی بدنی آنها ارتباط دارد؟