امروزه با توجه به تغییر رویه کشورها از رویکرد نظامی به رویکرد اقتصادی در رقابت های جهانی برای نیل به اهداف سیاسی و کسب قدرت، گسترش تجارت خارجی، ایجاد اتحادیه های اقتصادی منطقه ای و فرا منطقه ای، جذب بازارهای بیشتر در صحنه ی سیاسی در صدر برنامه های کشور ها قرار گرفته است. دراین راستا بنادر بعنوان مولفه ای تاثیرگذار، همیشه در توسعه ژئواکونومیک کشورها و مناطق مطرح بوده اند نقش پررنگتری بخود گرفته اند. در ایران نیز بنادر استان گیلان بعنوان بازوی اقتصادی در شمال کشور عهده دار این نقش
می باشند.
در این تحقیق با این سوال که ، نقش بنادر استان گیلان در توسه استراتژی ملی کدامند؟ سعی برآن شده که به بررسی توسعه روابط ایران با کشورهای همسایه و همچنین توسعه ژئواکونومی کشور از طریق بنادر استان گیلان پرداخته و با بررسی و اثبات فرضیه هایی چون ، بنادر استان گیلان از پتانسیل هایی بالایی برای نقش آفرینی در عرصه مبادلات تجاری ایران برخوردار می باشند و با توجه به ارزش ژئواکونومیک کشورهای حوزه کاسپین نقش فعال بنادر استان گیلان موجب پیوند راهبردی میان ایران و کشورهای حوزه کاسپین است، نقش ژئوپلیتیک بنادر استان گیلان در نیل به اهداف توسعه پایدار ملی و منطقه ای مورد بررسی قرارداده و در جهت بالفعل نمودن فرصت ها و کنترل تهدیدهای احتمالی پیشنهاداتی را برای رفع مشکلات و تنگناهای توسعه بنادر این استان ارائه شده است.
واژگان کلیدی: ژئوپولیتیک بنادر ،گیلان، ژئواکونومیک
- بیان مساله
در گذشته بنادر بیشتر درگیر فعالیت هایی سنتی از قبیل بارگیری و تخیله ی کشتی های باربری بودند اما امروزه بندر دیگر یک نهاد مستقل نبوده بلکه مشتمل بر بسیاری صنایع فرعی و بنگاه های اقتصادی است. این نهادها از متصدیان بارگیری، تخیله و عاملان حمل ونقل بار جاده ای و ریلی گرفته تا فروشندگان محصولات مربوط به کشتی، بانکداران و وکلا را شامل می شوند. بیشتر بندرها چند منظوره بوده و به عنوان ترکیبی از دروازه ها برای اشکال مختلف حمل و نقل از جمله دریایی، جاده ایی، ریلی و اغلب ترکیبی از حمل و نقل دریایی فله و کانتینری کالاها مورد استفاده قرار می گیرند. بنادر کارآمد علاوه بر دارا بودن نقش اصلی بعنوان نقاط واصل، ذخیره و توزیع کننده، بعنوان قطب های توسعه دهنده ای که صنایع جدید را جذب و موجب افزایش سطح تجارت می شوند نیز مورد استفاده قرار می گیرند. اقتصادهای در حال توسعه نیز مانند اقتصادهای توسعه یافته، با آگاهی از این که تأثیر مستقیم بنادر بر رشد میزان تولید ناخالص ملی و تأثیرات غیرمستقیم بنادر در اهمیت بخشیدن به رقابتی بودن صنایع صادرات و وادرات کشورها، سرمایه گذاری در قسمت بندر برروی بدنه کلی اقتصاد ملی چندین برابر است، از مبحث قطب رشد به منظور تراز کردن زیرساخت های اصلی بندر استفاده می کنند.
از سویی دیگر نقش ژئوپلیتیک در روابط و تعاملات کشورها با یکدیگر غیرقابل انکار است و اهمیت این جایگاه در میان کشورهای همسایه ملموس تر به نظر می رسد و مهمترین پدیده ایی که در نیم قرن اخیر موجب تحول در نقشه سیاسی جهان گردیده، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی است که از تبعات آن می توان به همسایگی ایران با کشورهای آسیای مرکزی اشاره کرد. این همجواری چشم انداز نوینی در عرصه سیاست خارجی دوجانبه ایجاد نمود. از این رو با بازشدن اقتصاد بسته کشورهای آسیای مرکزی نقش بنادر گیلان چشم گیرتر شده است. در این تحقیق سعی برآن شده که به بررسی نقش بنادر استان گیلان در نیل به اهداف توسعه پایدار ملی و منطقه ای پرداخته و در جهت بالفعل نمودن فرصت ها و کنترل تهدیدهای احتمالی این بنادر در راهبرد توسعه کشور پیشنهاداتی را ارائه دهیم.
