از این رو با توجه به نظریه ی شهروندی فرهنگی می توان این گونه استنباط کرد که تنوع زبانی، قومیتی، مذهبی و مهاجرت از ابعاد تمایزات تنوع فرهنگی به شمار می‌روند. در کنار آن ها نیز سیاست گذاری فرهنگی که جزیی جدا نشدنی از الزام وجود تنوع فرهنگی است نیز باید وجود داشته باشد تا فرهنگ اقلیت ها اجازه ی وجود داشته باشند. لذا مؤلفه‌ های یاد شده با رویکرد تبیین نظریه ی شهروندی فرهنگی می‌تواند بیانگر سهم تنوع فرهنگی در عرصه های جهانی را فراهم نماید.

 

باید یادآور شد که از آنجایی که تنوع فرهنگی موضوع اصلی ماست، برای فهم آن نخست باید به تعریف فرهنگ پرداخت؛ چراکه با تعریف فرهنگ مشخص می شود که تفاوت چه مضامینی موجب تنوع فرهنگی می شود (Kylmika, 2002: 120). بر اساس دیدگاه ادوارد تایلر ، فرهنگ «مجموعه ای از دانش ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هر چه که فرد به عنوان عضوی از جامعه خویش فرامی گیرد » است و در این راستا فرهنگ را شامل عناصر گوناگونی نظیر «هنر و معماری، آداب و رسوم، سرگرمی، زبان، سیاست، مذهب و سنت به عنوان مجموعه ای از یک جامعه» می‌داند.

 

همان طور که ملاحظه می شود، این گونه تفاوت هاست که موجبات تنوع فرهنگی را پدید می آورند. در واقع اگر گفته شود که تنوع فرهنگی به تفاوت های گروهی در دستاوردهای مادی و غیرمادی دلالت دارد”، سخن گزافی نیست (صالحی، ۱۳۸۸: ۱۵۲). بر اساس تعریف فرهنگ، در نظر داریم تا مؤلفه‌ های عینی فرهنگ را بررسی کنیم و مؤلفه‌ هایی از تنوع فرهنگی معرفی نماییم تا درقالب نظریه شهروندی فرهنگی در راستای توسعه گردشگری نمود بیشتری را دارد.

 

ارکان شهروندی فرهنگی ارکان مادی تنوع فرهنگی

 

تنوع زبانی

 

تنوع قومی و نژادی

 

مهاجرت بین‌المللی

 

سیاست چند فرهنگ گرایی

 

آداب و رسوم

 

کالاهای مادی

 

پوشش

 

غذا

 

تنوع مذهبی

 

شکل شماره ۱- ۶-۳: ارکان تنوع فرهنگی با تأکید بر نظریه ی شهروندی فرهنگی و مفهوم فرهنگ

 

1. متغیرهای پژوهش

 

 

۷-۱ تعریف متغیرهای مستقل و متغیر

 

متغیر مستقل: متغیر مستقل این پژوهش تنوع فرهنگی است که با شاخص های مختلفی سنجیده می‌شوند و ارتباط و سطح معنا داری هر یک از این شاخص ها با متغیر وابسته سنجیده می‌شوند، که عبارتند از: نوع نژاد و قومیت، مذهب، میزان مهاجرت بین‌المللی ، زبان و سیاست های فرهنگی (چند فرهنگ گرایی).

 

متغیر وابسته: توسعه گردشگری متغیر وابسته پژوهش است که ارتباط هر یک از متغیرهای مستقل با آن سنجیده می شود، میزان ورود گردشگران، جذب سرمایه، توسعه مکان های فرهنگی، تعدد رویدادهای فرهنگی، افزایش سیاست های توسعه گردشگری از معیارهای توسعه گردشگری هستند.

 

۷-۲ تعربف مفهومی و عملیاتی متغیرها

 

۷-۲-۱ توسعه گردشگری

 

تعریف مفهومی: وقتی تصمیمی برای توسعه گردشگری گرفته می شود، اشکال متفاوت زیادی از آن وجود دارد که مطابق با مکان، علایق گردشگران و منابع گردشگری قابل استفاده، متغیرند، تنوع و تفاوت رویکردها نسبت به گردشگری ریشه در تصویر جوامع گوناگون از مفهوم گردشگری دارد. فرایند برنامه ها و طرحهای توسعه گردشگری مبین استراتژیها، رویکردها، سیاست‌ها و خط مشی های کشورهای گوناگون نسبت به مقوله گردشگری است (قدمی و دیگران، ۱۳۸۹: ۱۱۴). لذا در این پژوهش توسعه گردشگری، غالباً منوط به توسعه جاذبه های متنوع طبیعی، فرهنگی، و تاریخی تعریف می شود (تقوایی و همکاران، ۱۳۸۸: ۴۶).

 

تعریف عملیاتی: میزان ورود گردشگر(رضوانی، ۱۳۸۹: ۱۰)، توسعه مکان های فرهنگی، تعدد رویدادهای فرهنگی، افزایش سیاست های توسعه گردشگری.

 

۷-۲-۲ زبان

 

تعریف مفهومی: هیچ کس انکار نمی کند که داشتن زبان یکی از مشخص ترین ویژگی های فرهنگی انسان است که در همه ی فرهنگ ها یافت می شود (گیدنز، ۱۳۸۰: ۶۴). زبان دستگاه منسجمی از نشانه های صوتی یا نوشتاری است که طبق قواعد مشخصی با یکدیگر ترکیب می‌شوند و برای نمایش و انتقال معانی و اندیشه ها توسط انسان‌های متعلق به یک گروه اجتماعی یا فرهنگی خاص به کار برده می‌شود.

 

تعریف عملیاتی: رسانه های چند زبانه در کشور، وجود زبان دوم و یا سوم در سیستم آموزش و اداری، زبان رسمی.

 

۷-۲-۳ مذهب

 

تعریف مفهومی: اعتقاد به وجود متعالی که به ما فرمان می‌دهد در این دنیا به گونه ای اخلاقی رفتار کنیم (همان، ۴۹۶).

 

تعریف عملیاتی مذهب: مکان های مذهبی، مناسک مذهبی، برنامه های مذهبی، اختلافات و درگیری های مذهبی.

 

۷-۲-۴ مهاجرت

 

تعریف مفهومی: مهاجرت به تحرک جمعیت از یک محل جغرافیایی به محل دیگر اطلاق می شود (کوئن، ۱۳۸۵: ۲۸۴).

 

تعریف عملیاتی مهاجرت: نرخ ورود مهاجران، قوانین مهاجرت، نوع مهاجرت.

 

۷-۲-۵ قومیت و نژاد

 

تعریف مفهومی قومیت: به گروهی اشاره دارد که با ویژگی های بنیادی از قبیل زبان ، آداب و رسوم و میراث تاریخی، از سایر ‌گروه‌های اجتماعی که دارای پیوستگی و همبستگی نژادی هستند، متمایزند (صالحی امیری، ۱۳۸۸: ۳۶).

 

تعریف عملیاتی نژاد و قومیت: گویش و لهجه های مختلف، پوشش لباس متفاوت، درگیری های نژادی، غذاها.

 

۷-۲-۶ سیاست فرهنگی

 

تعریف مفهومی: «سیاست فرهنگی» به اقدامات و فعالیت‌های عامدانه و از پیش طراحی شده ای گفته می شود که نهادهای مختلف از قبیل دولت، بازار یا جامعه مدنی در جهت تولید، توزیع و اشاعه محصولات فرهنگی از خود بروز می‌دهند (قلیچ،۱۳۹۱: ۳).

 

تعریف عملیاتی: سیاست های مکتوب دولت در قالب قانون و چشم انداز و نهادهای فرهنگی تأسيس شده به دست دولت.

 

در فصل دوم این پژوهش به ادبیات و پیشینه ی تحقیق می پردازیم. هر یک از مفاهیمی که در چارچوب تئوریک آمده است، نیازمند تعریفی دقیق و مربوط به موضوع این پایان نامه می‌باشد تا روند اجرایی آن به درستی انجام شود. مطالعات انجام شده در زمینه ی تنوع فرهنگی و توسعه گردشگری بررسی می شود تا جنبه‌های مختلف پژوهش روشن شود. با توجه به کمبود مطالعات در این زمینه سعی شده است که از تحقیقاتی که نزدیک به موضوع است، استفاده شود. مفاهیم فرهنگ، تنوع فرهنگی، زبان، مذهب، مهاجرت، سیاست های فرهنگی، قومیت، کالاهای مادی، پوشش، آداب و رسوم، غذا، گردشگری، توسعه گردشگری، گردشگری فرهنگی، گردشگری روستایی، گردشگری غذایی و گردشگری مذهبی تعریف می شود. پیشینه ی تحقیق به دو بخش کتاب و مقاله در قالب مطالعات داخلی و خارجی طبقه می شود. در فصل بعد سعی شده است تا با بیان تعاریف و ویژگی ها تمامی جنبه‌های موضوع در نظر گرفته شود.

 

فصل دوم