: 117

1. 5. پاسخ به سوالات پژوهش… 118
2. 5. نتیجه گیری.. 122
3. 2. 5نتیجه گیری توصیفی.. 122
4. 2. 5. نتیجه گیری تحلیلی: 124
5. 5. پیشنهادها: 125

1 . 3 . 5. پیشنهادی های کاربردی.. 125
2 . 3 . 5. پیشنهاد های پژوهشی.. 126
4 . 5 . محدودیت های پژوهش: 127
 
پیشگفتار:
اینترنت به عنوان یکی از مهم ترین ابداعات بشر در قرن اخیر، با قابلیت ها و کارکردهای متعدد و گسترده اش، بخش های مختلف زندگی انسانی را تحت تاثیرات مثبت و منفی خود قرار داده است. مبنا و هدف اصلی اینترنت، برداشتن فاصله جغرافیایی میان انسان های سراسر دنیا و ایجاد تحول در عرصه ارتباطات و تبادل اطلاعات است.
اینترنت، کار خود را به عنوان ابزار ارتباط دانشمندان و خصوصا جهت تبادل داده ها و منابع تحقیقاتی، یا به عبارتی جهت خلق اجتماعی علمی شروع کرد و به مرور زمان توانست خود را تا سطح برقراری ارتباط بین افراد از طریق پست الکترونیکی ارتقا بخشد. پس از مدتی، اینترنت به منزله فضایی جدید جهت بسط فعالیتهای تجاری در امور نقل و انتقالات مالی، بازاریابی و همچنین ابزار پیگیری برای مصرف کنندگان، مورد توجه واقع شد. وبلاگ ها و وب سایت ها، نرم افزارهای گفتگوی آنلاین، سرویس های پست الکترونیک و … امکانات جدیدی بودند که در پرتو اینترنت و شبکه جهانی وب، در اختیار کاربران قرار گرفتند.

در حالی که هنوز هیچ کس تصور نمی کرد که روزی جنبه اجتماعی اینترنت، به صورت کاربرد اصلی آن درآید، شبکه های اجتماعی اینترنتی پای به عرصه وجود گذاشتند. این موضوع در بین کاربران اینترنت چنان مورد استقبال قرار گرفت که به جرات می توان گفت یکی از تاثیرگذارترین سرویس های ارائه شده در اینترنت و وب که در سالهای اخیر تحول شگرفی در نظام اجتماعی کشورهای مختلف به وجود آورده، شبکه های اجتماعی بوده است. شبکه های اجتماعی، نسل جدیدی از پایگاه هایی هستند که این روزها در کانون توجه کاربران شبکه های اینترنت قرار گرفته اند. این گونه پایگاه ها بر مبنای تشکیلات آنلاین فعالیت می کنند و هر کدام دسته ای از کاربران اینترنت با ویژگی خاص را گرد هم می آورند.
شبکه های اجتماعی را گونه ای از رسانه ها می دانند که امکان دستیابی به شکل جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراک گذاری محتوا در اینترنت را فراهم آورده اند.
 جهان انسانی به موازات پیشرفت و بهره مندی از فن آوری نوین ارتباطات و اطلاعات و شکل گیری شبکه های اجتماعی مجازی، با سرعت و شتاب، در حال گذار از یک جامعه شبکه ای است.
شبکه های اجتماعی به مثابه پدیده ای نوین از نسل جدید وب، توانسته است با بهره گیری ازفن آوری های نوین ارتباطی، آرمان های انسان ها را در همه حوزه ها گسترش دهند به طوری که با توجه به برخورداری از ظرفیت های مناسب، شرایط را برای توسعه در تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ایجاد می کنند. در راستای تغییر و تحولاتی که شبکه های مجازی در تمام زندگی بشر بوجود آوردند دین نیز وارد این تغییر و تحولات شد. واقعیت مجازی شدن دین، منعکس کننده ظهور دین در جهان جدیدی است که از آن می توان به جهان مجازی و یا جهان واقعی مجازی و یا جهان مجازی واقعی تعبیر شود.
صنعت مربوط به این جهان که می توان از آن به جهان جایگزین یا جهان دوم نیز تعبیر کرد، می کوشد تا تمامی حس دینی اعم از اعتقادات دینی، مراسم و شعائر دینی و مبارزات دینی را به فضای واقعی مجازی منتقل کند.
 
1 .1. طرح مسئله
بر اثر تحولات شتابان جهان مجازی”عرصه دین و دین باوری” به شدت دچار تحول شده است. این تحولات ممکن است آسیب زا و بحران آفرین باشد و امنیت دینی را به خطر اندازد و یا فرصت هایی را ایجاد کند. در گذشته دست کم در ایران، نظام دینی تا اندازه بسیاری، در مکانهایی همچون حوزه های علمیه فعالیت داشت و یا در دست کسانی همچون عرفا بود که در حاشیه ی حوزه فعالیت داشتند و همچنین ساختارهایی همچون مسجدکه واعظان و سخنرانان آنجا را اداره می کردند یا در ساختارهای فرعی همچون خانقاه عرضه می شد. خود همین ساختارها که مثلثی و تا اندازه بسیاری، در عرصه دیجیتالی به چالش دچار شده اند. نه تنها از درون مرزهای ملی تکثر در عرصه دین در حال شکل گیری است، بلکه از ورای این مرزها نیز تفسیرها و رویکردهای گوناگونی در حال عرضه است؛ مثلاً در اسلام، شاخه های گوناگون مذاهب تشیع و تسنن، همچنین برخی بدعت آفرینان وجود داشته اند؛ در هر حال این دین در طول تاریخ اولاً همواره در جغرافیای خود زیسته و چندان با مخالفت برخورد نداشته، دوم این که شبهات و بدعت ها در طول سالیان درازی به وجود آمده اند؛ بنابراین یک نسل با موارد معدودی از شبهات یا اندیشه های متفاوت برخورد داشت.
اکنون در عصر اینترنت، همه شبهات، رویکردها و اندیشه های انباشته شده ی تاریخ درباره اسلام،همانند شیطان پرستی، شامانیسم، بت پرستی، هیچ پرستی، همه پرستی و … در حال عرضه است؛ یعنی انسان با سواد دینی سنتی به جهانی ورود می یابد که شبهات هزار ساله و هزار خرقه ای همزمان، به او عرضه می شود؛ بدون آنکه از ابزار و لوازم کافی شبهه و داوری در مورد داشته ها و باورهای خویش برخوردار باشد.
این پدیده می تواند فرصتی برای تفکر، تعقل، بازاندیشی عمیق تر و پالایش مناسک، آیین ها و احساسات دینی باشدو به یک نسل کمک کند تا انسانها بتوانند متکثرتر با یک تجربه بشری،جغرافیایی و تاریخی، مفهوم دین را تعریف کنند؛ مفهومی که این چنین خدشه دار نباشد.
اما در صورتی که این فرایند مدیریت نشود، ممکن است بزرگترین چالش تلقی شود و همین اتفاقاتی رخ دهد که آمارهایی در مورد شیطان پرستی وجود دارد، سالی چند پیغمبر و خدا ظهور می کند و…..( منتظرقائم،1390 :44،45)
حجم بالای کاربران شبکه های مجازی در ایران و زندگی در این فضا این موضوع را امری مهم برای تحقیق می سازد. نگرشهای متفاوت از سوی مخاطبان، سیاستگزاران و دولتمردان به مقوله شبکه های اجتماعی و سعی در مسدود کردن و محدود کردن این شبکه ها و از سوی دیگر اشتیاق کاربران اینترنت، مخصوصا جوانان برای پیوستن به این شبکه ها این سوال را مطرح می کند که آیا شبکه های اجتماعی(فیس بوک) می توانند به خدمت دین درآیند؟
0102 اهمیت و ضرورت تحقیق
رابطه دین و رسانه قدمتی حداقل از زمان اختراع چاپ دارد. از آن زمان تا به حال، ایجاد ارتباط صحیح و موثر بین دین و رسانه و تنظیم ساز و کار و ارائه همکاری هایی که به برقراری ارتباط موثر بین آن ها کمک کند همواره مورد توجه بوده است( جوادی یگانه و عبداللهیان،1388: 115).
امروزه شبکه های اجتماعی با در نوردیدن مرز های جغرافیایی، به خواستگاه و محل پیدایش تفکرات مختلف و گسترده و ماندگاری برای عرصه ایده ها و اندیشه ها تبدیل شده است به همین دلیل شبکه های اجتماعی باید در حوزه های مختلف مورد توجه قرار گیرد. در عرصه تعاملات دینی این فضا و ظرفیت های آن، می تواند فرصت مناسبی برای طرح اندیشه های دینی به حساب بیاید. امروزه ارتباطات دینی به عنوان یک علم میان رشته ای و البته علم جدید و گسترده، نیازمند مطالعه و تحقیق است.
 به نظر می رسد مهم ترین پیامد منفی که ترویج و گسترش این شبکه اجتماعی می تواند در جامعه امروز داشته باشد تبلیغات ضد دینی و القای شبهات به منظور تخریب باورها و اعتقادات در این رسانه است که مسئولان و دست اندرکاران جامعه با توجه و شناخت کامل این شبکه اجتماعی محبوب جوانان (فیس بوک)وآگاهی از فرصت ها و تهدید های این فضا که با تحقیق و پژوهش مشخص می شود زمینه را برای برنامه ریزی های هوشمندانه و متناسب با ظرفیت های جامعه انجام دهند و به جای پاک کردن صورت مسئله و اعمال فیلترینگ به استفاده از فرصت های این فضا بپردازند.
از آنجا که جوانان ساعات زیادی را صرف گذراندن در شبکه اجتماعی فیس بوک می کنند فضای مناسبی است که مسئولان و افرادی که دغدغه پرداختن به مسائل دینی را دارند با انجام پژوهش ها و شناخت آن و هماهنگ کردن این فضا با شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه گام مثبتی در جهت تقویت باورهای دینی جوانان بردارد. از ضرورت و اهمیت این تحقیق این است که امکان شناخت صحیح تر و بهتر صفحات دینی فیس بوک را فراهم می آورد.