:

امروزه گردشگری به عنوان بزرگ ترین صنعت جهان معرفی شده و در عین حال به عنوان یکی از منابع اصلی مبادله و کسب درآمد ارزی و اشتغال در بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به شمار می رود. رشد و توسعه گردشگری پیامدی دو جانبه دارد. این صنعت به دلیل قابلیت ذاتی خود، هم می تواند موجب بهبود شرایط اقتصادی ، اجتماعی جامعه گشته و هم اینکه رشد سریع و غیر قابل مهار آن می تواند منجر به تخریب محیط زیست واز بین رفتن هویت بومی و فرهنگ سنتی گردد. اکوتوریسم گرایش نسبتا تازه در صنعت گردشگری است .محیط طبیعی، معیشت و شیوه های زیست سنتی، چم اندازها و مناظر زیبای طبیعت، هدف های اصلی وجاذبه های گردشگر پذیر این نوع از گردشگری هستند به منظور پایداری و توسعه این صنعت، حفاظت از محیط زیست و پاسداری از فرهنگ سنتی در اولویت قرار دارد. اکوتوریست ها که با انگیزه های خاص خود به نواحی طبیعی و بکر کره زمین مسافرت می کنند تجارت سودمندی به دست خواهند آورد. آنان با زمینه های فرهنگی – زیست محیطی ، طبیعت هر منطقه و کشور آشنا شده و به دوستداران وحافظان طبیعت می پیوندند.

طبیعت گردی معمولا دارای یک مفهوم و محتوای فرهنگی ومحلی با اهمیت است و انسان را به جامعه باز می گرداند و احساس تعهد به منظور حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگ سنتی را در انسان بر می انگیزد. سازمان جهانی گردشگری پیش بینی نموده است در سال 2020 بالغ بر 50 درصد از گردشگران را اکوتوریست ها تشکیل خواهند داد. گردشگری پایدار و بیوتوریسم واژه های متنوعی هستند که برای

 گردشگری طبیعت یا اکوتوریسم به کار برده می شوند.

اکوتوریسم نوعی از گردشگری است که بر اساس مسافرت به مناطق طبیعی به نسبت بودن آسیب مانده می باشد( سجادیان، مهیار و ناهید، 1388) . این صنعت ابزار قدرتمندی در جهت توسعه اقتصادی کشورهای کمتر توسعه یافته به شمار می رود . برای نمونه در فاصله سال های 2000-1990 ، درآمد خالص برخی از این کشورها از محل گردشگری ، سالانه 154 درصد رشد داشته که بیش از دو برابر رشد آن در کشورهای توسعه یافته است.(  هیقام،2007)

معمولا از گردشگری طبیعی به عنوان توسعه پایدار، گردشگری پاک و دوستدار محیط زیست یاد و تفسیر می شود. از نظر انجمن بین المللی اکوتوریسم، طبیعت گردی سفری مسئولانه به نواحی طبیعی است. که به حفظ محیط زیست و پایداری رفاه مردم محلی می انجامد. در ایران نیز بر پایه رویکرد کنش گرایانه اکوتوریسم مبنی بر کاهش آثار منفی گردشگری طبیعت و توجه جدی به افزایش بار مثبت آن، ضرورتا باید به «اکوتوریسم جامعه محور» به عنوان یک راهبرد اساسی در توسعه و ترویج گردشگری طبیعی پرداخته و فرآیند سیاستگذاری ها، برنامه ریزی، اجرا و مدیریت طرح ها و پروژه های گردشگری طبیعی طوری سازماندهی وهدایت شوند تا از یک طرف رشد و بالندگی این بخش از صنعت گردشگری همراه با حفظ و ارتقای شاخص های پایداری زیست محیطی در مناطق و محورهای گردشگری طبیعی همراه باشد و از طرف دیگر علی الاصول بایستی کلیه امور اجرا و بهره برداری از جاذبه های گردشگری بر پایه حضور و با محوریت مشارکت فعال جمعیت و جوامع انجام گیرد.

بدون تردید کشور ایران با جاذبه های فراوان طبیعی، گونه های مختلف فرهنگی، تنوع زیستی و اقلیم متناوت و داشتن چهار فصل، درآینده یکی از مقاصد طبیعت گردان خواهد بود، گر چه طبیعت گردی در کشور ایران در آستانه راه است، اما تجارب ارزشمند جامعه جهانی، قوانین ومقررات ، توصیه ها و الزامات بین الملل و دستاوردهای ناشی از تجارب مجموعه ممالک فعال و پیشرو در این حوزه به رایگان در اختیار ماست، این فرصت را باید مغتنم شمرد.

1-2 بیان مسئله

چنانکه می دانیم انسان و طبیعت ترکیبی جدایی ناپذیرند، آدمی در طبیعت به دنیا می آید، در طبیعت زندگی می کند و در طبیعت می میرد تمام جلوه های طبیعی اعم از جنگل های طبیعی، پارک های ملی و حیات وحش، رودخانه ها و طبیعت پیرامون آن ها گستره هایی از قسمتی از جهانگردی( گردشگری در طبیعت) را رقم می زند. اکوتوریسم را به طور خلاصه چنین تعریف می کنند. اکوتوریسم سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که ضمن حفاظت از محیط زیست سلامت جامعه محلی را نیز پایدار سازد. اکوتوریسم به مثابه عرصه ای مشترک برای خلق تشریک مساعی و هدایت مشترک مسیر گردشگرانی که قصد کسب تجربه و یادگیری درباره مناطق طبیعی و فرهنگهای مختلف دارند عمل می نماید. امروزه طبیعت گردی در میان گونه های مختلف گردشگری از جایگاه ویژه ای و رشد قابل ملاحظه ای برخوردار است ودر بیست سال اخیر شاهد گسترش سریع فعالیت های طبیعت گردی در سراسر جهان بوده ایم و انتظار میرود برشدت این گسترش نیز افزوده شود.

استان مازندران یکی از استان هایی است که دارای توانمندی های گردشگری بسیار بالایی می باشد. از آنجائیکه استان مازندران دارای طیف وسیعی از منابع طبیعی مناسب برای توسعه گردشگری است. لذا می توان با یک برنامه ریزی دقیق و با شاخت عوامل طبیعی( اقلیم، اشکال زمین شناسی، جنگل هاو…) عوامل اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی بستر مناسبی از توسعه پایدار گردشگری منطقه فراهم ساخت.

گفته می شود دلیلاصلی برای انتخاب یک مقصد برای بازدید، جاذبه های آن است این جاذبه ها شامل اقامت ساحلی، ییلاقات حومه شهر، پارک ها، آثار فرهنگی ، تسهیلات ورزشی و سرگرمی می باشد.بازدید از نقاط دیدنی و جاذبه های جهانگردی هر منطقه مهمترین انگیزه هر گردشگر است.

منطقه سواد کوه از حیث جاذبه های طبیعی بسیار غنی است. مناظر زیبای کوهستانی، رودخانه ها پیچ در پیچ تا آبشارهای زیبا، جنگل های سرسبز، غارهای تاریخی ، سدها و جاده های کوهستانی زیبا و مسیرهای کوهنوردی و ییلاقات خوش آب و هوا جلوه ای از عظمت خدادادی را به نمایش گذارده است که همه سالها علاقه مندان به طبیعت زیادی را به خود جلب می کند. شهرستان سواد کوه با دارا بودن سه شهر به نام های زیر آب، پل سفید و آلاشت دارای جاذبه های طبیعی و فرهنگی متعددی می باشد که پاسخگوی انواع گردشگر داخلی و خارجی با سلیقه های متفاوت است، از دوستداران طبیعت تا علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ کهن، گردشگران سلامت و انواع تورهای طبیعت گردی را می توان نام برد. بالاخره می توان گفت برای هر سن و انگیزه و علاقه می توان برنامه ریزی سفر از نیم روزه و یکروزه تا چند روزه را طراحی نمود. از این رو سواد کوه می تواند به عنوان قطب بزرگی در فعالیت های اکوتوریستی کشور مطرح گردد. در این تحقیق علاوه بر شناسایی و بررسی پتانسیل های اکوتوریستی و امکانات گردشگری شهرستان سواد کوه سعی شده است با بررسی نقاط قوت، ضعف و تهدیدها، فرصت های پیش روی توسعه اکوتوریسم شهرستان سواد کوه با استفاده از مدل swot راهکارهای عملی جهت اکوتوریسم این منطقه ارائه  شود.