هدف اصلی این رساله، بررسی ارتباط آیات سوره انفال است، تا روشن شود اگرچه آیات، به صورت پراکنده و متناسب با شرایط زمان نازل شده باشد، ولی به اقتضای نزول آنها از سوی خداوند حکیم، نظمی منطقی و کاملاً حکیمانه بر آیات حکمفرماست.

به این منظور، در گام اول از رهگذر دسته بندی موضوعات سوره، اصلی­ترین خطوط ارتباطی و اهداف سوره انفال جستجو شده و در نتیجه، هفت خط ارتباطی مهم پدیدار گشته که اجمالاً سایر موضوعات سوره را نیز پوشش داده است و عبارتند از: ویژگیها و امدادهای خداوند، قوانین تکوینی و سنن الهی، جهاد و مبارزه در راه خداوند، مخالفان حق، دستورات و توصیه ها، مؤمنان و امور مرتبط با پیامبر9.

در گام دوم، هر یک از خطوط مذکور به صورت مستقل و با زیر مجموعه های خاص خود بررسی شده است و سرانجام در آخرین قدم، از طریق بررسی این خطوط، و با توجه به احتمال خط ارتباطی پنهان که در پاره ای از سوره های قرآن، قابل استنباط است، شبکه ارتباطی سوره انفال جستجو شده و در موارد ضروری از نقد و بررسی آراء مفسران نیز غفلت نشده است. لازم است گوشزد شود که موضوع این پایان نامه زیر مجموعه طرحی جامع است که به ارتباط آیات یکایک سوره ها می پردازد و هم اکنون در دست انجام است.

کلید واژه ها: سوره انفال، ارتباط آیات، تناسب آیات، خط ارتباطی، شبکه ارتباطی، هدف یا اهداف سوره انفال، سیاق، سیاق آیات، غرض سوره، انسجام آیات، پیوستگی آیات، انسجام سوره، مقاصد سوره، چینش آیات، توقیفی بودن آیات، رابطه حکیمانه، نظم آیات.

فهرست مطالب

1-کلیات.. 1

1-1- طرح مسئله و هدف.. 2

1-2- ضرورت.. 2

1-3- پیشینه. 2

1-4- فرضیه ها 6

1-5- روش.. 6

1-6- اصطلاحات.. 7

1-6-1- خط ارتباطی. 7

1-6-2- شبکه ارتباطی. 7

1-6-3-  نقاط تلاقی. 7

2-بررسی ارتباط آیات سوره انفال با تکیه بر خطوط ارتباطی هفتگانه. 8

2-1- بررسی خطوط ارتباطی سوره انفال به صورت مجزا 9

2-1-1- ویژگی های خداوند و امدادهای الهی. 10

2-1-1- بررسی خط ارتباطی اول: ویژگی های خداوند و امدادهای الهی. 16

2-1-1-1- ربوبیت.. 16

2-1-1-2- قدرت.. 17

2-1-1-2-1- عزیز. 18

2-1-1-2-2- قدیر. 19

2-1-1-2-3-  قوی.. 19

2-1-1-2-4- شدیدالعقاب.. 20

2-1-1-3- رحمت.. 21

2-1-1-3-1-  ذوالفضل. 21

2-1-1-3-2- غفور. 22

2-1-1-3-3- رحیم 22

2-1-1-4- حکمت.. 23

2-1-1-5- علم 25

2-1-1-5-1- علیم 25

2-1-1-5-2- بصیر. 28

2-1-1-5-3- محیط. 29

2-1-1-6- سمع. 30

2-1-1-7- مکر. 31

2-1-1-8- همراهی و یاوری.. 31

2-1-1-9- عدل. 33

2-1-1-10- مولا. 34

2-1-1-11- اجابت کننده 34

2-1-1-12- الفت دهنده 34

2-1-1-2- امداد های الهی..35

2-1-2- بررسی خط ارتباطی دوم: قوانین تکوینی. 42

2-1-2-1- پیروزی حق بر باطل. 49

2-1-2-2- ابتلاء و امتحان. 51

2-1-2-3- دگرگونی و زوال مواهب الهی در گرو ناسپاسی. 53

2-1-2-4- عذاب الهی….53

2-1-2-4-1-عذابها تابع عملکردها 53

2-1-2-4-2- وقوع عذاب پس از درخواست آن از سوی مخالفان. 54

2-1-2-4-3- حضور پیامبر9، مانع عذاب مخالفان. 55

2-1-2-5- پیامد اعمال. 55

2-1-2-5-1- نسبت به مؤمنان. 55

2-1-2-5-1-1- دنیوی.. 55

2-1-2-5-1-2- اخروی.. 59

2-1-2-5-2- مخالفان. 60

2-1-2-5-2-1- دنیوی.. 60

2-1-2-5-2-2- اخروی.. 63

2-1-3- بررسی خط ارتباطی سوم: جهاد 66

2-1-3-1-  فلسفه جهاد 72

2-1-3-2- جنگ بدر به عنوان مصداق جهاد اسلامی. 74

2-1-3-2-1- عنایات خداوند در جنگ بدر. 74

2-1-3-2-2- حالات و روحیات مسلمین در جنگ بدر. 77

2-1-3-2-3- حالات و روحیات سپاه کفر در جنگ بدر. 82

2-1-3-3- دستورات و توصیه هایی در ارتباط با جهاد 84

2-1-3-3-1- نظام جهاد و میدان رزم 84

2-1-3-3-2- صلح. 90

2-1-3-3-3- اسرای جنگ… 91

2-1-3-3-4- غنایم جنگ… 92

2-1-4- بررسی خط ارتباطی چهارم: مخالفان حق. 94

2-1-4-1- ویژگیها 100

2-1-4-1-1- لجاجت و مخالفت.. 100

2-1-4-1-2- مکر. 104

2-1-4-1-3- عدم تعقل و پذیرش حقایق. 106

2-1-4-1-4- غرور. 107

2-1-4-1-5- باز داشتن مردم از مسیر الهی. 108

2-1-4-2- پیامدها 109

2-1-4-3- مصداق مخالف.. 109

2-1-5- بررسی خط ارتباطی پنجم: دستورات و توصیه های الهی. 111

2-1-5-1- دستورات و توصیه ها در زمینه خاص… 116

2-1-5-1-1- انفال. 116

2-1-5-1-2- هجرت.. 117

2-1-5-1-3- جهاد 119

2-1-5-2- دستورات و توصیه ها به شکل عام 119

2-1-5-2-1- تقوا 119

 

 

2-1-5-2-2- صبر. 120

2-1-5-2-3- اطاعت از خدا و رسول9. 120

2-1-5-2-4-توکل به خداوند 122

2-1-5-2-5- نهی از خیانت.. 122

2-1-5-2-6- نهی از غرور و ریاکاری.. 122

2-1-6- بررسی خط ارتباطی ششم: مؤمنان. 124

2-1-6-1- ویژگیهای مؤمنان. 129

2-1-6-2- عکس العملها 132

2-1-6-3- خطابها 134

2-1-6-4- پیامدها 137

2-1-7-بررسی خط ارتباطی هفتم: پیامبر9. 138

2-1-7- 1- وظایف پیامبر9. 144

2-1-7- 1-1- پاسخگویی به سؤالات مردم 144

2-1-7- 2- برخورد مخالفان با پیامبر9. 146

2-1-7- 2-1- جدال. 146

2-1-7- 2-2- مکر. 146

2-1-7- 2-3- انکار قرآن و نبوت.. 147

2-1-7- 2-4- نقض پیمان. 148

2-1-7- 2-5-  مخالفت و مشاقه. 148

2-1-7- 3- حمایت ها و عنایت های خداوند نسبت به پیامبر9. 149

2-2- بررسی خطوط ارتباطی به صورت شبکه ای.. 153

2-2-1- نحوه اتصال خط دستورات و توصیه های الهی با خط مؤمنان. 158

2-2-2- نحوه اتصال خط پیامبر9و خداوند با خط مخالفان حق. 159

2-2-3- نحوه اتصال خط مؤمنان با خط خداوند و جهاد 163

2-2-4- نحوه اتصال خط خداوند با خط دستورات و توصیه های الهی. 166

2-2-5- نحوه اتصال خط دستورات و توصیه های الهی با خط خداوند 167

2-2-6- نحوه اتصال خط خداوند و خط جهاد و مبارزه با خط مخالفان حق و خط مؤمنان. 169

2-2-7- نحوه اتصال خط مؤمنان و خط دستورات و توصیه های الهی  با خط مخالفان حق. 171

2-2-8-نحوه اتصال خط مؤمنان، دستورات و توصیه های الهی و قوانین تکوینی با خط پیامبر9و خداوند 180

2-2-9- نحوه اتصال خط مخالفان حق با خط پیامبر9و قوانین تکوینی. 180

2-2-10- نحوه اتصال  خط مخالفان حق با خط قوانین تکوینی و خط پیامبر9. 182

2-2-11- نحوه اتصال خط مخالفان حق و خط پیامبر9با خط جهاد و مبارزه و خط دستورات و توصیه ها 183

2-2-12- نحوه اتصال خط جهاد و مبارزه با خط خداوند 185

2-2-13- نحوه اتصال خط دستورات و توصیه های الهی با  خط جهاد و مبارزه 187

2-2-14- نحوه اتصال خط خداوند  و مؤمنان  با خط مخالفان حق. 190

2-2-15- نحوه اتصال خط مخالفان حق با خط قوانین تکوینی. 192

2-2-16- نحوه اتصال خط مخالفان حق با خط  دستورات و توصیه های الهی. 193

2-2-17- نحوه اتصال خط مخالفان حق با خط پیامبر9و دستورات و  توصیه های الهی. 194

2-2-18- نحوه اتصال خط خداوند با خط  پیامبر9و دستورات و توصیه های الهی. 195

2-2-19- نحوه اتصال خط پیامبر9با خط جهاد و مبارزه و خط دستورات و توصیه های الهی و خط مؤمنان. 197

2-2-20- نحوه اتصال خط مؤمنان و خط دستورات و توصیه های الهی با خط پیامبر9و خط خداوند 199

2-2-21- نحوه اتصال خط  مخالفان حق با خط مؤمنان حقیقی. 200

پی نوشت.. 203

نتیجه گیری.. 205

منابع و مآخذ 206

فهرست جداول

جدول 1 بخش 2-1-1: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « ویژگیها و امدادهای خداوند». 11

جدول 2بخش2-1-1: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « ویژگیها و امدادهای خداوند». 13

جدول 1بخش2-1-2: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی« قوانین تکوینی». 43

جدول 2 بخش2-1-2: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « قوانین تکوینی ». 45

جدول 1بخش 2-1-3: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « جهاد ». 67

جدول 2بخش2-1-3: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « جهاد ». 69

جدول1بخش 2-1-4: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « مخالفان حق ». 95

جدول 2 بخش2-1-4: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « مخالفان حق ». 97

جدول1بخش 2-1-5: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « دستورات و توصیه های الهی »  113

جدول 2بخش2-1-5: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « دستورات و توصیه های الهی». 115

جدول 1بخش 2-1-6: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « مؤمنان ». 127

جدول 2بخش2-1-6: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « مؤمنان ». 128

جدول 1بخش 2-1-7: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « پیامبر9». 141

جدول 2بخش2-1-7: تقسیم بندی دسته های اصلی و فرعی خط ارتباطی « پیامبر9». 143

جدول1بخش 2-2: شبکه ارتباطی. 156

فهرست نمودارها

نمودار بخش2-1-1: نقاط تلاقی خطوط فرعی. 15

نمودار بخش2-1-2: نقاط تلاقی خطوط فرعی. 47

نمودار بخش2-1-3: نقاط تلاقی خطوط فرعی. 71

نمودار بخش2-1-4: نقاط تلاقی خطوط فرعی. 100

نمودار بخش2-1-5: نقاط تلاقی خطوط فرعی. 116

نمودار بخش2-1-6: نقاط تلاقی خطوط فرعی. 130

نمودار بخش2-1-7: نقاط تلاقی خطوط فرعی. 145

نمودار بخش 2-2- نقاط تلاقی خطوط اصلی. 159

فصل اول

 

1-كلیات

 

1-1- طرح مسئله و هدف

از آنجا که مسئله ارتباط آیات از دیر باز موافقان و مخالفانی داشته است و هر کدام دلایلی برای اثبات نظر خود ارائه کرده اند، در یک طرح جامع، عوض پرداختن به بحث های نظری در مورد ارتباط آیات، آیات یکایک سوره ها مورد بررسی قرار می گیرد تا از سویی ارتباط و انسجام آنها در درون سوره مشخص گردد و از سوی دیگر، زمینه بررسی ارتباط سوره ها با یکدیگر فراهم گردد. لذا به عنوان بخشی از این طرح کلی، میزان ارتباط آیات سوره انفال و نقش آن در تأمین هدف یا اهداف سوره، در این نوشته مورد نظر بوده است.