:

كانون توجهات تحقیقات اخیر، مواد فتوشیمیایی مشتق شده از گیاهان بوده­اند كه  ناشی از اثرات مثبت آنها بر سلامتی بشر بوده است. مواد غذایی را درطی فرآوری در كارخانجات می­توان با تركیبات فعال[1] از قبیل تركیبات فنولی كه دارای فواید و خصوصیات فیزیولوژیكی از جمله ضدآلرژی[2]، ضدالتهاب[3]، ضدمیكروبی[4]، آنتی‌اكسیدانی[5]و… می­باشند، غنی­سازی نمود. اثرات سودمند موجود در تركیبات فنولیك[6] به خصوصیتآنتی­اكسیدانی آنها مربوط می­شود (61). تحقیقاتی در سال­های اخیر روی میزان تركیبات فنولیك موجود در

 محصولات كشاورزی و پس‌مانده صنعتی آنها و میزان در دسترس بودن این تركیبات انجام شده است. تركیبات فنولیك دارای یك یا چند گروه هیدروكسیل متصل به یك حلقه آروماتیك شده می­باشد. اصطلاح فنولیك دسته بسیار بزرگی از تركیبات را تحت پوشش قرار می­دهد كه در دو گروه اصلی، اسیدهای فنولیك[7] و فلاونوئیدها[8] قرار می­گیرند اسیدهای فنولیك شامل اسیدهایی چون كافئیك[9]، گالیك[10]، پیكوماریك[11]، الایژیك [12]و… هستند.از تركیبات فلاوونوئیدی می‌توانآپژنین[13]، لوتئولین[14]، كوئرسیتین[15]، ایزورامنتین[16]، كامپفرول[17] و… را نام برد. ازنقطه نظر استخراج ترکیبات مؤثره از محصولات كشاورزی و یا پس­مانده­های­صنعتی، میزان استخراج تركیبات فعالآنها از جمله تركیبات فنولیك بسیار مهم است و میزان حضور تركیبات فنولیك در محصولات غذایی به صورت طبیعی و یا غنی‌شده نشان دهنده ارزش غذایی آن محصول در حفظ سلامتی بشر است به همین جهت در فرایند استخراج عواملی چون نوع حلال، نسبت نمونه به حلال، مدت زمان استخراج و دما بسیار مهم هستند. همچنین نحوه عمل استخراج می­تواند به صورت سنتی از طریق روش­هایی مانند سوكسوله[18] و غرقابی و یا از طریق فناوری­های جدیدی چون مایكروویو[19] و یا امواج مافوق صوت[20] صورت گیرد. تاثیر فرآوری­های جدید در مقایسه با روش­های سنتی از نظر صرفه­جویی در زمان و انرژی و همچنین افزایش بازده استخراج مشخص شده است بررسی نتایج حاصل از تاثیر فاكتورهای مختلف در میزان استخراج با روش اولتراسوند از طریق روش آماری آزمون سطح پاسخ[21] صورت گیرد چون در این روش آماری با حداقل آزمون انجام شده بیشترین اطلاعات ممكن از روند میزان استخراج به دست خواهد آمدگیاه گلرنگ با نام علمیL Carthamustinctorious از خانواده کمپوزیته و یا آستراسه است. در ایران این گیاه با نام های گلرنگ، کاشفه، چورک و… موسوم است.کشت آن در ایران سابقه طولانی دارد و بیش از 50 رقم از آن شناسایی شده که هر یک بخوبی با شرایط خاص جوی محل خود از قبیل گرم وخشک و کویری  و اراضی با غلظت املاح بالا خو گرفته است.لذا با توجه به اهمیت استفاده از تركیبات فنولیك درسیستم های غذایی و بیولوژیكی و وجود اثرات سرطان زائی در آنتی‌اكسیدان های سنتزی لزوم اهمیت بیشتر به آنتی‌اكسیدان های طبیعی مشخص است در كاربرد آنتی‌اكسیدان های طبیعی، یكی از مشكلات مهم، بازده استخراج از گیاهان و حفظ خواص موثره آنتی اکسیدان­ها است از این رو اهمیت كاربرد فرایندهای استخراج غیر حرارتی،افزایش صرفه جویی در میزان مصرف حلال، زمان و انرژی ودر ضمن بالا بردن میزان بازده استخراج تركیبات فنولیك كاملا مشهود است.ازآنجا که واریته های گیاه گلرنگ در کشورهای مختلفو شرایط آب و هوایی مختلف رشد می‌‌كند در این تحقیق به عنوان گیاهی كه بهینه سازی فرایند استخراج تركیبات فنولیك آن، به عنوان تجربه‌ای درسایر كشورها، قابل استفاده است، انتخاب شد. اهداف ما در این تحقیق عبارتند از :

الف) بررسی و مقایسه استخراج تركیبات فنولیك از عصاره گیاه گلرنگ با استفاده از دو روش اولتراسوند و غرقابی

ب) بررسی اثر همزمان 3 فاكتور زمان، دما و pH، در طرح Box- Behnken جهت دستیابی به حداكثر اطلاعات در خصوص روند فرایند استخراج تركیبات فنولیك براساس حداقل دفعات آزمایش

پ) مقایسه نتایج حاصل از آزمون فولین و DPPH جهت تعیین قوی‌ترین عصاره از نظر داشتن تركیبات فنولیك بیشتر و قابلیت بالای خورندگی رادیكال های آزاد

ت) مقایسه فعالیت آنتی اكسیدانی عصاره های استخراجی با آنتی اكسیدان تجاری

ث) بررسی و مقایسه پایداری روغن سویا با استفاده از عصاره گیاه گلرنگ در دو روش غرقابی و اولتراسوند