این پژوهش تلاشی است برای مطالعه «وضعیت انسان معاصر و مردمان فاجعه دیده»، آن­گونه که در سینمای معاصر ایران بازنمایی شده است. تحلیل آثار سینمایی کردستان در بیان این وضعیت مورد توجه قرار گرفته است در فصل دوم با ارائه نظراتی از متفکرانی همچون پل ریکور، هانا آرنت، جورج آگامبن، پریمو لوی و ریچارد کورنی و … به مباحثی پیرامون موضوع فاجعه و چگونگی روایت آن پرداخته شده است، و درفصل بعد به معرفی روش تحقیق رساله حاضر می­پردازیم. پژوهش­های انجام شده در حوزه جامعه­شناسی سینما حکایت از آن دارند که بخش اعظم روش­ها و فنونِ استفاده شده برای گردآوری و تحلیل داده­ها در این عرصه از جنس روش­های کیفی­اند. به دلیل ارتباط موضوع و اهداف پژوهش از روش کیفی «تحلیل نشانه­شناختی روایتِ » استفاده می­شود. در اینجا علاوه بر تشریح معرفت­شناسی حاکم بر این روش، بر اساس روش تحلیل روایتِ نشانه­شناختی به بررسی و تحلیل این فیلم­ها پرداخته می­شود. بر مدل نشانه­شناسی کریستین متز به عنوان چارچوب روشی در تحلیل روایی فیلم­ها تأکید می­شود و جامعه آماری، حجم نمونه و شیوه­ نمونه­گیری نیز معرفی خواهد شد، و همچنین تحلیل تماتیک را به دلیل اینکه بافت موضوعی حاکم بر فیلم است و فیلمساز پیرنگ داستانی و موضوعی خود را در چارچوب آن بنا نهاده است را مورد استفاده قرار داده­ایم.

 

در فصل یافته­ها میدان مطالعه بر اساس شیوه نمونه­گیری نظری – هدفمند سه فیلم، “هزار و یک سیب”(1392) ساخته­ی طه کریمی ، “همه مادران من” (1386) ساخته­ی ابراهیم سعیدی و زهاوی سنجاوی، “زمزمه با باد”(1387) ساخته­ی شهرام علیدی به گونه­ای انتخاب شوند که بیشترین روشنایی­بخشی را برای نظریه­ای که تا آن لحظه تدوین شده، داشته باشند.

 

 

 

1-1: طرح مسئله

 

زندگی و حیات انسانی، حیاتی است در دل فاجعه. انسان بالاخص انسان مدرن، تحت هجمه­های سهمگین عصر مدرن، تکنولوژی و

 

 ایدئولوژی­های نوین بیش از هر زمانی در لابلای آنچه گیدنز گردونه خرد کننده می­نامد، له شده است. در این میان انسان مدرن کُرد تحت تأثیر سیاست­های سرکوبگرانه­ی دولت بعث، به شدت با آنچه می­توان تجربه­ی فاجعه نامید، هم­آغوش شده است. “بمباران شیمیایی حلبچه” در 16 مارس 1988 که در آن 5000 هزار نفر قربانی شدند و واقعه “انفال” که در آن 4000 روستای کردنشین در کردستان عراق ویران شد و182000 کرد نیز توسط نیروهای بعثی در 14 آوریل 1988 زنده به گور شدند، از جمله مصادیق این تجربه­ی فاجعه هستند. این تجربیات از جمله اساسی­ترین موضوعاتی بوده­اند که همیشه نویسندگان و هنرمندان را ترغیب کرده­اند تا در انتقال و بازنمایی تجربه فاجعه، نقش نافذی داشته باشند. این دو نسل کشی در کردستان عراق فیلمسازانی از ایران، عراق، سوریه و حتی فیلمسازانی از اروپا را برآن داشته که به بازنمایی و روایت این فاجعه­ها بپردازند. از جمله این آثار می توان به فیلم­های: “عروس حلبچه” (1369) به کارگردانی حسن کار بخش، “اوینار” (1370) به کارگردانی شهرام اسدی و “به دنبال پاهایم می گردم” (1385) به کارگردانی آلان امین اشاره کرد که سعی در بازنمایی فاجعه حلبچه داشته اند. فیلم های زیادی نیز درباره فاجعه انفال ساخته شده است که می توان به فیلم­های: “انفال” (1384) به کارگردانی مانو خلیل (از فیلمسازان کرد سوریه)، “زمزمه با باد” (1387) به کارگردانی شهرام علیدی، “همه مادران من” (1386) به کارگردانی ابراهیم سعیدی و زهاوی سنجاوی، “کولاجو، قلب من تیره شد” (1386) به کارگردانی هلنا آپیو (فیلمساز شناخته شده انگلستانی)، “خسته” (1387) به کارگردانی ابراهیم سعیدی و فیلم “مزدور سفید” (1391) و فیلم “هزار و یک سیب” (1392) هر دو به کارگردانی طه کریمی اشاره کرد.

 

ابراهیم سعیدی، شهرام علیدی و طه کریمی سه فیلمساز ایرانی هستند که آثاری درباره واقعه انفال ساخته­اند. لذا در میان آثار فیلمسازان مذکور سه فیلم “زمزمه با باد” (1387) ساخته­ی شهرام علیدی، “همه مادران من” (1386) ساخته­ی ابراهیم سعیدی و زهاوی سنجاوی و “هزار و یک سیب” (1392) ساخته­ی طه کریمی، برای تحقیق انتخاب شده است. 

 

پل ریکور در کتاب زمان و حکایت با مهم بر شمردن موضوع زمان در درک کنش به این اصل می پردازد که روایت بدون زمان و به تبع آن بدون درک کنش ممکن نیست(ریکور،1383). در مقابل زیگموند فروید در پژوهشی تحت عنوان ماتم و ماخولیا به مناسبات روان پریشانه­ی فرد ماخولیا و برون شدگی­اش از نظم زمانی می پردازد و معتقد است که فرد ماخولیا برای حفظ موضوع از دست رفته، خود را در زمان کنونی نگه داشته و حاضر به گذشتن از این زمان نیست یا به عبارت دیگر فروید معتقد است که فرد ماخولیا پا از نظم زمانی بیرون می نهد و رابطه­ی گذشته، حال و آینده را به نفع زمان گذشته تا حال فاجعه به فراموشی می سپارد و از این حیث زمان تبدیل به عارضه­ای می شود که مانع از توانش زبانی و استعاری زبان می­شود تا فرد ماخولیا از خود بازگویی ناتوان باشد (فروید، 1382). کنار هم آوردن این موضوع یعنی عدم تحقق روایت در غایت زمان در کنار بیرون افتادگی فرد فاجعه و ماخولیا، موضوع جدیدی است که ساموئل بکت و موریس بلانشو از آن تحت عنوان نوشت فاجعه و شکل گیری روایت جدید با عنوان «نامتن» یاد می کنند. این مسئله که فرد فاجعه دیده چگونه و با کدام امکانات خود را روایت می کند اساس تحقیق و بیان مسئله­ای است که در اینجا بدان خواهیم پرداخت.

 

1-2: فرضیه

 

فرض ما در این تحقیق بر این امر استوار است که روایت متن فاجعه به شکلی جهان شمول، کلی و یکپارچه ممکن نیست بلکه همواره روایتی است شیزوئید، از هم گسیخته و تکه­پاره که بلاخص در آثار فیلمسازان مذکور به صورت یاد شده روایت فاجعه انسانی انفال ارائه شده است.

 

3-1: سوالات تحقیق

 

1. شهرام علیدی، ابراهیم سعیدی و طه کریمی در آثار سینمای خود چگونه توانسته­اند فاجعه را بازنمایی کنند؟

 

1. شهرام علیدی، ابراهیم سعیدی و طه کریمی از چه نشانه‌گانی برای بازنمایی امر فاجعه یاری جسته­اند؟

 

1. امر فاجعه به تناظر آثار این هنرمندان چگونه به خلق روایتهای جدیدی از تاریخ مبدل شده است

1-4: اهمیت و ضرورت تحقیق

 

توجه به بررسی امر فاجعه در سینما از این حیث می­تواند مهم باشد، که سینما به تناظر عناصر فیلمیک و تم­ها و نشانه­های فیلمی چگونه روایتی از امر فاجعه و حیات مردمان و بازماندگان فاجعه را بدست می­دهد. در این نوشتار سعی بر آن است تا اهمیت این امر را در ساختار سه فیلم هزار و یک سیب، همه مادران من و زمزمه با باد مورد بررسی قرار داد. این تحقیق سعی دارد تا بازسازی امر فاجعه را در زندگی مردمان بعد از حصول فاجعه و روایت محتضران فاجعه را از زاویه دید فیلم­های سینمایی به تصویر بکشد. 

 

 

 

1-5: اهداف تحقیق

 

هدف اساسی و کلی این تحقیق تفسیری معنایی از بازنمایی امر فاجعه است به عنوان اساسی­ترین عنصری که انسان مدرن همچنان با آن دست به گریبان است. انسان مدرن علیرغم تمام وعده­های روشنگری منوط به حیاط سراسر آکنده از خیر و فضیلت، همچنان حیاتی است فاجعه­گون. تفسیر معنایی امر فاجعه در سینمای کردستان راهی است برای شناخت امر فاجعه و بازنمایی آن به تناظر هنر سینما.

 

1-6: پیشینه تحقیق

 

بیشتر تحقیقات مرتبط با این موضع که در ایران صورت گرفته به موضوع جنگ و مرگ اختصاص یافته است. جنگ می­تواند عامل به وجود آمدن فاجعه باشد، که البته دوران هشت ساله دفاع مقدس خالی از فجایع انسانی نبوده، برای مثال می­توان به بمباران شیمیایی سردشت و حتی شهید شدن هر انسانی در این جنگ که می­توان به عنوان یک فاجعه به آن نگریست، اشاره کرد، و موضوع مرگ که رابطه­ی همسو با موضوع فاجعه دارد، را می­توان به عنوان پیشینه­ی تحقیق در نظر گرفت.

 

• بحرینی، مریم،(1389)، «تحلیل آثار سینمایی ابراهیم حاتمی کیا (با تأکید بر بازنمایی جنبه های آسیب­زا و تروماتیک تجربه جنگ)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی – دانشگاه علامه طباطبایی

 

• کمال منش، علی،(1389). «میزان اختلال استرس پس از سانحه پس از 21 سال در بازماندگان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در استان کهگیلویه و بویراحمد»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی­- دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مرودشت

 

• جمشیدی، فرانک،(1384). «هویت، روایت، جنگ (بررسی رابطه هویت و جنگ با تکیه بر خاطرات جنگ)»، فصلنامه مطالعات ملی ، ش23، صص 30-7

 

• ربانی خوراسگانی، رسول،(1370). «پدیدهء جنگ و پیامدهای آن با تاکید بر ابعاد جمعیتی جنگ ایران و عراق»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم – دانشگاه تهران

 

• علیپور پرویزیان، شیرین،(1388). «عنوان: بازتاب دفاع مقدس در شعر سه بانوی شاعر(طاهره صفارزاده، سپیده کاشانی، سیمین دخت وحیدی)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده ادبیات، زبانهای خارجی و تاریخ – دانشگاه الزهراء علیها السلام

 

• احمدی ورزنه، طاهره،(1389). «مقایسه موضوع جنگ در چهار رمان (زمستان 62 اسماعیل فصیح، شب ملخ جواد مجابی، سفر به گرای 270 درجه احمد دهقان، شطرنج با ماشین قیامت حبیب احمد زاده) و بازتاب آن»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه قم

 

• محبی، منصور،(1391). «شخصیت و شخصیت پردازی در رمان جنگ دهه هشتاد با تکیه بر پنج رمان برتر این دهه»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه ایلام

 

• خشکبار ابراهیمی نژاد، رضا،(1388). «مفهوم مبحث جنگ از دیدگاه هانری بربوس و لویی فردینان سلین با تکیه بر خط آتش و سفر به انتهای شب»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز

 

• عظیمی گلوجه، سمیرا،(1389). «جایگاه طنز در گفتار سیاسی جنگ (تحلیل محتوای ادبیات داستانی جنگ تحمیلی)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی

 

• تابعی، ملیحه،(1389). «جامعه شناسی پدیداری مرگ (پدیدارشناسی تجربی معنای مرگ)»، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی – دانشگاه فردوسی مشهد

/ کلیّات پژوهش

نمایش بعد از زبان اولین تقلیدی است که انسان از خردسالی  برای ساختن و ایجاد لحظه ها و ماجراهایی که تمایل به تجربه ی آنان دارد از آن استفاده می کند؛ بی آنکه خود بداند در حال اجرای نمایش است با جلوه ها و قرارداد هایی متفاوت. زیرا هنوز در اولین تقلید هایش قواعد و اصول نمایش را در نیافته است. مثل تقلیدی که از پوشیدن کفش بزرگ مادر و پدر انجام می دهد، یا پوشیدن لباسی که از آن بزرگترهاست و برای لحظه ای فرو رفتن در نقش پدر و مادر آن را به تن می کند. عروسکی که  کودک برای تقلید از حس مادرانگی در آغوش می گیرد و هواپیمایی که برای تقلید از موفقیت و تجربه ی لذت در اوج بودن در سراسر اتاق به پرواز در می آورد، همگی نمونه هایی از همین حسّ تقلید است.

این تقلید زیبا و دوست داشتنی برای کودکان پس از بارها وبارها تکرار مکرر بازیگران خردسالش آنان را به ایجاد خلاقیت وادار می کند. چنانچه پس از مدتی فرو رفتن در نقش پدر دیگر او را نیازمند پوشیدن کفش بزرگ نمی کند، بلکه رفتاری دیگر که خود از درونش به نقش می تاباند وجود او را به عنوان پدر قبولانده و توجیه می کند.

این تخیّل تا جایی پیش می رود که گاهی پا را فراتر از دنیای واقعی می گذارد و در صورت نداشتن همبازی و همراه برای خود همبازی تخیلی می سازد. کسی که همراه همیشگی او باشد و توانایی همراهی با او در نقشهای مختلف را داشته باشد.

هنر نمایش پا به پای کودک رشد می کند و مسیرش را تا روزگار بزرگی طی می کند. حالا دیگر تعدادی تماشاچیان آن هستند و تعدادی بازیگران آن. تعدادی تاثیر میگذارند و تعدادی تاثیر می پذیرند. گاهی شخصیتهای تخیلیشان را زنده می کنند و گاهی شخصیتهای تقلیدیشان را… اما در این میان حتما باید کسی باشد که بداند در میان تماشاگران کسی هست که خود کودک است. نیازمند تماشای چیزی و کسی است که لحظه های او را شیرین تر وزیبا تر کند.

این پژوهش از چهارفصل تشکیل شده است. فصل اوّل به کلیّات تحقیق مربوط است. در فصل دوّم به محدودۀ مطالعات نظری می پردازیم و کلیّتی از کلید واژگان و تعاریفی از آنها را ارائه می دهیم. واژگانی مانند: تخیّل، خیالپردازی و هیجان در این فصل شناخته می شوند.

در فصل سوّم به مقولۀ نشانه شناسی می رسیم و عوامل ارائه شده در فصل پیش را در نمونه هایی از داستان های کودکان برّرسی می کنیم. در فصل چهارم، به برّرسی همان واژگان کلیدی در متون نمایشی منتخب می پردازیم.

 

بیان مسئله

 

 

 

هنر همواره با زندگی بشر در گیر بوده است و رسالتی که همواره از آن انتظار می رفته در تمام ابعاد زندگی سیاسی ، اجتماعی ، خانوادگی و تربیتی دیده شده است . اما به جز رسالت و ذات هنر چگونگی به کار گرفتن آن نیز برای موثر تر بودن امری است جداگانه . چرا که هر ممکنی می تواند به میزان تاثیر مثبت خود تاثیرات ناپسند بر جا گذارد . بخصوص هنگامی که در مواجهه با مخاطبان خاص عرضه می شود . مسئله ی مورد بحث در این مقال تاثیر هنر نمایش برای کودک است چنانچه ابزارهایی که در نمایش کودکان مورد استفاده قرار می گیرد، همان هایی است که می تواند تاثیرگذاری همیشگی بر خلق و خوی و روان کودک داشته باشد . هدف این پژوهش آن است  که مشخص نماید نمایش کودک در ایران چه هیجاناتی را در بر دارد و چگونه با روان کودک درگیر می شود و چرا بعضی از احساسات و هیجانها در نمایش کودک ایرانی دیده نمی شود .

 

هدف های تحقیق :

تحقیق پیش رو تلاش دارد تا به اهداف زیر دسترسی یابد :

• بررسی ابزار های هیجان مثبت در آثار نمایشی کودک .
• بررسی ابزارهای هیجانی منفی در آثار نمایشی کودک .
• بررسی تاثیر هیجان های منفی و مثبت در روح و روان کودک .
• بررسی مسائل سیاسی و اجتماعی در انتخاب هیجان مثبت یا منفی در اثر نمایش .
• بررسی میزان تاثیر ناخودآگاه مسائل تعصبی ، قومی – آئینی و خانوادگی در آثار نمایشی کودک .
• بررسی میزان حضور ابزارهای تخیلی و فانتزی در آثار نمایشی کودک در ایران .

 

اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن .

اهمیت این موضوع و تحقیق درباره آن بیش از هر چیز به اهمیت مخاطب آن برمیگردد . از آنجا که مخاطب کودک تاثیرپذیر ترین مخاطبان به شمار می آیند و لوح ساده و سفید ذهن کودکان آمادگی  بیشترین تاثیرپذیری را از محیط و دیده ها و شنیده های خود دارد .  پس آنچه که هنر به عنوان خوراک روح و روان در اختیار کودک قرار می دهد مسلماً بیش از هر چیز باید از همه جهات پاکیزه و پیش برنده باشد .

از آنجایی که نگارنده تمام سال های فعالیت های خود را به امر نگارش و کارگردانی آثار کودک اختصاص داده است و از نزدیک با تاثیر مثبت و منفی آثار مختلف بر کودکان آشنا بوده و انگیزه ی تحقیق و بررسی در این مسئله را در اولویت قرار داده است .

سوالات تحقیق:

این پژوهش در صدد یافتن پاسخ برای این چهار پرسش است:

• چه نوع هیجان هایی در درام کودک بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد و آیا این هیجانات برای او مفید هستند یا خیر؟
• چه هیجانهایی بیشتر توجه کودک را جلب کرده و او را به عنوان مخاطب خاص خود نگه می دارد؟
• آیا ناخودآگاه انسان، ناخودآگاه فردی و جمعی_کهن الگو ها_ به چه اندازه در انتخاب هیجانهایی که در یک اثر نمایشی به کار می رود تاثیر دارند؟
• آیا گرایش به مدرنیته و زندگی در عصر تکنولوژی باعث می شود که از میزان تخیل و فانتزی در آثار کودک کم شود و انان را به سمت واقعیت های زندگی می کشانیم؟

فرضیات:

_  به نظر می رسد امروزه در تاتر کودک و آثاری که برای کودکان در ایران تهیه می شود از انواع هیجانهای مثبت و منفی آنهایی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد که بتواند در زندگی واقعی و شرایط زندگی مردم ایران ملموس و قابل عرضه باشد. چرا که به دلیل زندگی معیشتی، اجتماعی، سیاسی، و مذهبی و آنچه که طی سالیان طولانی تحت عنوان عرف یک ملت مورد احترام قرار گرفته و رعایت آنها قراردادی اجتماعی محسوب می شود این واقع نگری به سرعت بر روی کودکان تاثیر گذاشته و حتی پیش از این که کودکان وارد زندگی اجتماعی شده و با آنها مواجه شوند این مسایل خود به پیشواز کودکان رفته و ذهن آنها را به خود مشغول می سازند. نتیجه ی این امر برخورد زود هنگام و بدون تکلف حقیقت با کودکان است. آن هم از جنبه ای که فقط حقیقت پر تنش را به کودکان می نمایاند. حقیقتی شامل احساس مسئولیت، موظف بودن به موفق شدن، و تلاش برای حفظ بقا خود و خانواده و مام وطن. چنانچه در بسیاری از آثاری که در طی سی و پنج سال اخیر در ایران به وجود آمده است این نوع آثار به طور قوی بر دیگر مصداقها غلبه دارد.

حال این فرضیه به عنوان پرسش دوم متبلور می شود که آیا این هیجانها می توانند مخاطب خود را که کودکان هستند مورد توجه قرار دهند؟ به نظر می رسد که حداقل تا سه دهه چنین امری موفق بوده است. زیرا از آنجا که با موضوعات فوق کودک تحت محرکی های عمیق عاطفی و خانوادگی قرار می گیرد و همذات پنداری اش تحریک می شود به شدت مورد سلطه ی این درام ها قرار می گیرد و ماجرای آنان را به طور نا خودآگاه تا مدتها در ذهن نگاه می دارد.

البته باید جستجو را با پرسشهایی بنیادین در این زمینه آغاز کرد که آیا موفق بودن در نگه داشتن مخاطب کودک که در این سه دهه گزینه ی دیگری نیز برای انتخاب نداشته است از نظر تربیتی و روان شناسی امر درستی محسوب می شود یا خیر؟

چرا فانتزی در نمایش کودک در ایران کمتر به چشم می آید ؟

چرا کودک ایرانی کمتر تخیل می کند ؟

چرا در آثار نمایش ایرانی برای کودکان هیجان های منفی مثل ترس و جنگ  خشم بیشتر دیده می شود ؟

چرا هیجان های عاطفی مثل دوست داشتن ، عاشق شدن ، مهربانی ، کمتر در آثار نمایشی کودک ایرانی دیده می شود ؟

آیا جنگ تحمیلی در ایران پس از انقلاب اسلامی تاثیری در آثار نمایشی کودک داشته است ؟

آیا مسائل قومی قبیله ای تاثیری در قصه پردازی و رویاویی با واقعیت در آثار ایرانی دارد ؟

 

فرضیه های مورد نظر :

در تئاتر کودکان به نظر می رسد که توجه ویژه و گاهی افراطی به مسائل آموزش و پرورش باعث شده است که انگیزه های پداگوژیک در آثار نمایشی کودکان بیش از تخیل و فانتزی دیده شود.

در همین راستا می توان اینگونه عنوان کرد که مسائل سیاسی و اجتماعی شامل انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و حکومت اسلامی باعث شده است که رویارویی با مسائل سخت زندگی به نمایش کودکان نیز راه یابد و آنان را بیش از فانتزی به سمت واقعیت و رئالیسم بکشاند و همینطورمسائل دینی و مذهبی باعث شده است که توجه به اسطوره ها و اساطیر کمتر شود و نیز به دلیل ممیزی های جمهوری اسلامی در امر نمایش از هیجان های ترس و خشم و تلاش برای پویا کردن نمایش بیشتر از هیجان عاطفه و احساس و عشق استفاده می شود.

شناختی که ما از یک گروه یا پدیده داریم، به نمودهای بیرونی و رفتاری ای بر می گردد که از آن می بینیم. این نمودها اغلب رفتارها و تاثیرات فیزیکی و قابل ملموسی هستند که ذهن ما را به سمت یک رویکرد یا نتیجه هدایت می کنند. از آنجایی که چند سال است که مشغول اجرای آثار نمایشی برای کودکان هستم، و مخاطب اغلب کارهای خودم را آنان میدانم، نمودی که از این گروه می بینم، مرا به نگارش این پایان نامه تشویق کرده است. به نظر می رسد که کودکان ایرانی کمتر درگیر هیجانهای مثبت هستند، کمتر تخیّل سازنده دارند و ذهنشان پویایی کمتری نسبت به دیگر جوامع دارد. در این پایان نامه تلاش دارم تا دلایل این مشکل را شرح دهم.

 

محدودیّت ها و مشکلات تحقیق

تعداد آثار موجود که در ایران برای کودکان بوجود آمده باشد به مراتب بسیار بسیار کمتر از موارد دیگر است . گویا مخاطب کودک در ایران چندان جدی گرفته نشده است . اغلب گرایش ها به این قشر بیشتر جنبه ی سودجویانه و یا جهت پوشش دادن به مفاهیم سیاسی از نشانه های کودکانه در بعضی از متون استفاده شده تا به بهانه ی اثری که رد پای نشانه های کودکانه دارد مفاهیم مورد نظر خود را بیان می کنند . اما اثری که در آن هنرمند ایرانی روحیه ای کاملاً کودکانه داشته باشد و قدرت پرواز روح و تخیل را در آن به نمایش بگذارد بسیار انگشت شمار است و نمی توان چندان به نمونه های موفق و غیر موفق این آثار پرداخت . ضمن اینکه تحقیق حاضر فقط برای یافتن معضلات ادبیات نمایشی کودکان در ایران است و نمونه های موفق خارجی چندان به کار نخواهد آمد .

روش تحقیق این پژوهش مطالعۀ کتابخانه ای به همراه تحلیل و شناخت آثار موجود است و تکیۀ اصلی بر روان شناسی کودکان می باشد.

:
بسته بندی زیر مجموعه ای از هنرهای کاربردی است که هنر، علم و تکنولوژی را هم زمان با هم به خدمت می گیرد؛ به همین دلیل در کنار توجه به عناصر زیبایی شناختی، وجه کاربردی هنر گرافیک هدف خلق اثر قرار می گیرد. نقش طراحی گرافیک و بسته بندی موفق یک کالا در صادرات، ورود به بازارهای جهانی و در نتیجه فروش کالا غیر قابل انکار است. این در حالی است که صنایع داخلی ایران از داشتن یک چنین تفکر موفقی تا حدود بسیار زیادی دور مانده اند. بنابر این بررسی نمونه های بسته بندی های تولید شده در کشورهای موفق در این زمینه _همچون ژاپن_برای بهبود این وضعیت حائز اهمیت است.
در کشور ژاپن همزمان با پدیده های کهنه و نو روبه رو هستیم، به عنوان مثال در مزرعه ای کوچک کشاورزی به دلیل کمبود امکانات از مواد طبیعی اطرافش همچون چوب خیزران، نی برنج ، ریسمان های کنفی، کاغذ و برگ درختان، برای بسته بندی و عرضه محصولاتش استفاده می کند؛ در جایی دیگر از همین سرزمین هنرمندی با وجود انواع امکانات و تکنولوژی های روز از این نوع مواد برای خلق آثاری بدیع استفاده می کند که برای جهانیان جذاب و دارای ویژگی های منحصر به فرد است. این نوع برخورد جایگاه ویژه ای برای طراحان گرافیک و بسته بندی این کشور بین سایر کشورهای صنعتی و پیشرفته فراهم ساخته است. می توان گفت ژاپن به عنوان یك تمدن شرقی به طور طبیعی وارد دوران مدرنیته شده است، بدون این كه از سنت هایش بریده باشد.
امروزه نیز ژاپنی ها فرهنگ کاربرد مواد سنتی بسته بندی خود را فدای تولید انبوه نکرده  و تا حد امکان این مواد را در بسته بندی خود به بهترین شکل و مطابق طراحی های مدرن بکار می برند. دلایل موفقیت ژاپنی ها در بسته بندی به خصوص بسته بندی سلولزی (استفاده از مواد طبیعی که پایه گیاهی دارند) از گذشته تا کنون را می توان در جنبه های روان شناختی فرهنگ ژاپن به ویژه نوع رابطه آنها با طبیعت دانست. این نوع دوستی با طبیعت، باعث شده است که طراحان گرافیک امروز این کشور، با الهام از زیبایی های طبیعت به نتایج خلاق تری نسبت به طراحان کشورهای غربی برسند و این روحیه نه تنها جلوی طراحی های آنها را برای مدرن شدن نمی گیرد، بلکه ایده های ناب تری برایشان فراهم می آورد.

 

 

در دوره اخیر با مطرح شدن مساله محیط زیست و تلاش برای حفظ آن، تمام توجه ها به بسته بندی سنتی این کشور و استفاده از مواد طبیعی در آن جلب شده است. هنر بسته بندی با مواد سلولزی در ژاپن دوره ای طولانی را از قدیم تا به امروز طی کرده است، این بسته ها ابتدا بدون هیچ تامل و نظریه عملی تولید می شده اند، که بعد از سال ها آزمایش و استفاده به صورت ناخودآگاه شکل امروزی را به خود گرفته اند. امروزه نیز بسیاری از بسته بندی های موفق با مواد طبیعی و دوستدار محیط زیست بسته بندی می شوند که بیشتر آنها از گذشته در این کشور به عنوان سبک خاصی از بسته بندی شناخته شده اند. گذشته از استفاده مواد طبیعی و سنتی در بسته بندی امروز ژاپن،  بسته بندی های کاغذی و یا مقوایی در این کشور از گرافیک مناسبی  برخوردارند که در آنها نیز توجه به هویت های ژاپنی مشهود است.
یکی از نکات مهمی که یک طراح گرافیک در بسته بندی باید به آن توجه داشته باشد، رعایت عناصر فرهنگی و بومی و نمایاندن هویت کالا است. بسته بندی محصولات ژاپنی نمونه های مناسبی از ارائه کالا با در نظر گرفتن این نکات است؛ این کشور که در قرن حاضر، هنرهای تجسمی و گرافیک قابل اعتنایی دارد،  از معدود کشورهایی است که در تأملات و تعاملات و غلبه ی جهان غرب، آثار ارزشمندی آفریده که از مدرنیته و حال و هوای فرهنگ غربی برخوردار است؛ اما درعین حال هویت فرهنگی مناسب با تاریخ و  پیشینه خود را نیز در این آثار حفظ کرده است. در واقع هنرمند ژاپنی برای طعم دارکردن زیبایی شناسی ناشی از هنر غربی از آثار گذشته الهام می گیرد، تا از این طریق به اثر مدرنش رنگ و بوی ژاپنی دهد.
ایران را می‌توان کشوری دانست که غنای تصویری تاریخ اش مثال زدنی است. هنرهای ایرانی‌، همچون معماری مساجد، فرش‌ها، قالی‌ها، و انواع صنایع دستی آن از لحاظ طرح و نقش مثال زدنی بوده و هستند. از طرفی گرافیک به عنوان کاربردی‌ترین هنر تجسمی ‌همیشه با تصاویر و اشکال درگیر بوده است. اگرچه این هنر ‌زاده اروپا و غرب است ولی همیشه این بحث مطرح بوده است که آیا این هنر قابلیت بومی‌شدن را دارد یا نه؟! جواب این سوال می‌تواند بله باشد و برای این ادعا گرافیک ژاپن را می‌توان مثال زد. از آنجا که در تمام هنرهای شرقی یک زنجیر پنهان معرفتی وجود دارد که آنها را به یکدیگر پیوند می دهد،  به نظر می رسد با در نظر گرفتن روح شرقی که در هنر ایران و ژاپن نیز وجود دارد، می توان عوامل و راه کارهایی که موجب پیشرفت هنر گرافیک و به دنبال آن طراحی بسته بندی این کشور، بین کشورهای پیشرفته و صنعتی شده است، به عنوان تجربیاتی مورد استفاده قرار داد و می توان آن را  بهترین گزینه برای طراحان ایرانی، به عنوان راهنما دانست. این پژوهش تنها شروعی است برای بحث موفقیت طراحی بسته بندی در ایران، طوری که کاربردی، مدرن، مورد قبول بازار مخاطب و همچنین نشان دهنده هویت ایرانی باشد.
در این پژوهش سعی شده، پیشینه بسته بندی های سلولزی ژاپن، پیشینه هویت های بصری استفاده شده در این بسته ها، و همچنین بررسی نمونه های امروزی بسته بندی های سلولزی این کشور، مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. لازم به ذکر است، بازهء زمانی بررسی حاضر مربوط به سه دهه اخیر ژاپن می‏باشد. آنچه که در فصل اول آمده مربوط به فضای هنری ژاپن وآشنایی با روحیات و تفکرات تاثیر گذار بر هنر این مردم می باشد. در فصل دوم، پیشینه های تصویری گرافیک ژاپن و نحوه تاثیرات آن در گرافیک مدرن این کشور آورده شده است. آنچه که فصل سوم به آن اختصاص دارد، مربوط به بسته بندی می باشد و شامل روش های سنتی بسته بندی در ژاپن است که مایه الهام طراحان گرافیک و بسته بندی امروز این کشور شده است.
سوالات این پژوهش به شرح زیر است. 

• بسته بندی های کاغذی و مقوایی ژاپن را از نظر طراحی به چند گروه می توان تقسیم کرد و هر گروه چه ویژگی هایی دارد؟
• رابطه جنس کاغذ و مقوا با طرح روی آن چگونه است و از چه اصولی پیروی می کند؟
• رابطه رنگ با جنس کاغذ و مقوا چگونه است و از چه اصولی پیروی می کند؟
• کاربرد حروف (عنوان محصول و نوشته های ریز و توضیحات دیگر روی بسته بندی) در این بسته بندی ها چگونه است؟
• این بسته بندی ها چه تاثیری از سایر کشورها گرفته اند؟
• این بسته بندی ها چه تاثیری بر سایر کشورها گذاشته اند و می گذارند؟
• عناصر تصویری ویژه ی ژاپنی مانند ابر، اژدها، بادبزن، کوه فوجی، درخت و شکوفه، پرنده، چهره های ژاپنی و….چه سهمی در بسته بندی های کاغذی آن دارند؟
• باورهای مردم خاور دور چه تاثیری در بسته بندی های کاغذی ژاپن دارند؟

این سوالات، تنها شروعی  است برای بحث موفقیت طراحی بسته بندی در ایران، طوری که کاربردی، مدرن، مورد قبول بازار مخاطب و همچنین نشان دهنده هویت ایرانی باشد.
فصل اول: فضای هنری ژاپن
1-1   معرفی اجمالی کشور ژاپن
1-2   نگارگری
1-3   شعر
1-4   خوشنویسی
1– 5    ذن و تاثیر آن بر هنر ژاپن
1- 6   مراسم چای(چانویو)
1-7   باغ آرایی
1-8   گل آرایی یا ایکه بانا
1-9   رسوم و اعتقادات تاثیر گذار در هنر ژاپن
1-10   رویارویی ژاپن، با جهان مدرن
 

فهرست مطالب
فهرست تصاویر
فصل اول :کلیات تحقیق
1-1 تعریف مسئله ………………………………………………………………………………………………………….. 2
1-2 ضروریات و اهمیت تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………… 2
1-3 سوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………… 2
1-4 فرضیات ……………………………………………………………………………………………………………………….. 3
1-5 اهداف اصلی و فرعی …………………………………………………………………………………………………………………………. 3
1-6 روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3
1-7 روش جمع‏آوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………………….. 3
1-8 کاربرد تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 4
1-9 پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………… 4
1-10 چگونگی انجام پروژه عملی …………………………………………………………………………………………………………….. 5
فصل دوم :حضور گرافیک در شرکت‏های هواپیمایی
2-1 نگاهی اجمالی به پیشینه شرکت‏های هواپیمایی ……………………………………………………………………………… 8
2-2 کاربرد گرافیک در شرکت‏های هواپیمایی ………………………………………………………………………………………. 15
2-2-1 پوستر ………………………………………………………………………………………………………………….. 17
2-2-2 تبلیغ مجله‏ای ……………………………………………………………………………………………………………..20
2-2-3 طراحی سایت ……………………………………………………………………………………………………………… 21
فصل سوم : چگونگی طراحی آرم شرکت‏های هواپیمایی
3-1 نیاز جامعه بعد از انقلاب صنعتی به طراحی آرم ……………………………………………………………………………. 24
3-2 پیشینه طراحی آرم برای شرکت‏های هواپیمایی ……………………………………………………………………………. 26
3-2-1 پیشینه آرم شرکت هواپیمایی در جهان ……………………………………………………………………………………. 26
3-2-2 پیشینه آرم شرکت هواپیمایی در ایران …………………………………………………………………………………….. 27
3-3 ویژگی‏های امروزی آرم شرکت‏های هواپیمایی ………………………………………………………………………………. 28
3-3-1 هویت ……………………………………………………………………………………………………………………… 30
3-3-2 آرم‏های نوشتاری ……………………………………………………………………………………………………. 33
3-3-3 رنگ ………………………………………………………………………………………………………………………… 36
3-3-4 فرم و خطوط …………………………………………………………………………………………………. 37
3-4 بازسازی آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی ………………………………………………………………………………………… 41
3-4-1 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی فرانسه ……………………………………………………………………………………… 42
3-4-2 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی آلیتالیا ……………………………………………………………………………………… 42
3-4-3 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی ایبریا ………………………………………………………………………………………… 43
3-4-4 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی لوفتانزا ……………………………………………………………………………………… 44
3-4-5 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی کوآنتس …………………………………………………………………………………… 44
3-4-6 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی تایی(تایلند) ……………………………………………………………………………… 45
3-4-7 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی آمریکا ………………………………………………………………………………………. 46
3-4-8 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی اِس آ اِس …………………………………………………………………………………. 47
3-4-9 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی جی اِی ال (ژاپن) ……………………………………………………………………. 47
3-5 هویت سازمانی در شرکت های هواپیمایی …………………………………………………………………………………….. 48
3-5-1 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی بریتانیا …………………………………………………………………………….. 51
3-5-2 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی بی اِم آی ………………………………………………………………………… 53
3-5-3 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی بی اِم آی کوچولو …………………………………………………………… 54
3-5-4 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی گلف (خطوط هوایی خلیج )……………………………………………. 55
3-5-5 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی اتریش …………………………………………………………………………….. 56
3-5-6 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی دلتا …………………………………………………………………………………. 57
3-5-7 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی استار الی ینس ……………………………………………………………….. 58
3-5-8 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی یونایتد …………………………………………………………………………….. 59
3-5-9 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی ایرایشیا …………………………………………………………………………… 61
3-6 تحلیل بصری در این پژوهش …………………………………………………………………………………………. 62
3-6-1 نمونه پرسشنامه …………………………………………………………………………………………………… 64
3-6-2 جدول شماره 1 : توزیع فراوانی نتایج سوالات پرسشنامه …………………………………………………………. 65
3-6-3 جدول شماره 2 : ماتریس‏ها …………………………………………………………………………………………… 67
3-6-4 نمونه آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل …………………………………………………………………………. 68
نتیجه‏گیری ……………………………………………………………………………………………………………. 85
فهرست منابع ……………………………………………………………………………………………………………. 87
 تعریف مسئله
    آرم، یکی از آثارگرافیک است که با وجود کوچک بودن، معیارهای پیچیده وبسیار ظریفی دارد و به ناچار طراح باید به هنگام طراحی، درکی درست وکامل از چگونگی راه حل مسایل و ریزه‏کاری‏های بصری و اجرای فنی و رسامی داشته باشد و بتواند با تسلط از عهده اداره و ترکیب جزئیات میلیمتری و حساس فرم‏های نقش برآید و موفق به بیان تصویری موجز در محدوده تنگ و مختصر آرم شود طبیعی است چنین روندی احتیاج به تجربه فراوانی دارد و مطالعه وکار بسیاری را طلب می‏کند. در نتیجه شناخت و بررسی بصری شاخه‏هایی از آرم که از گرافیک سالم‏تر و قوی‏تری برخوردارند، ضروری می‏باشد که یکی از این زمینه‏ها، آرم شرکت‏های هواپیمایی است که به علت داشتن امکانات مالی خوب و سرمایه کلان این گونه مؤسسات، معمولاً از بهترین و با تجربه ترین طراحان گرافیک استفاده می‏کنند و بخشی ارزشمند از آرم‏های دنیا را به وجود آورده‏اند. انتخاب موضوع بررسی بصری آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل برای پژوهش به دلیل نو بودن آن و این مسئله است که طبق تحقیق و بررسی انجام شده درسایت ایران‏داک و سایت دیگر دانشگاه‏ها هنوز به طور مستقیم تحقیقی در رابطه با آن انجام نشده است. در این پژوهش قرار است با جمع‏آورری و بررسی و تحلیل آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی ویژگی‏های بصری این آرم‏ها

 

 شناخته و معرفی گردد.

1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق
    ضرورت و اهمیت موضوع به این دلیل است که بسیاری از دانشجویان و حتی فارغ التحصیلان رشته ارتباط تصویری نکات مهم و ظریف و درست طراحی یک آرم ماندگار را به درستی نمی‏دانند و در طراحی رعایت سلیقه و خواست جامعه و معرفی درست سازمان‏ها و در واقع دانستن رابطه تعاملی- اثرگذاری و اثرپذیری را هنوز آگاه نیستند و فکر می‏کنند با تکیه بر مهارت‏های دوران تحصیل و بی‏رنگ دانستن نقش مخاطبان بر اساس سلیقه فردی و شخصی می‏توانند ارائه یک آرم موفق داشته باشند و از آنجایی که آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل منحصر به فردترین و حتی شاید در مواردی بتوان گفت، بعد از پرچم هرکشور، نقش یک هویت ملی را دارند و بهترین طراحان و شرکت‏های تبلیغاتی جهان این آرم‏ها را طراحی کرده‏اند ، ضرورت انتخاب این پژوهش احساس گردید.
1-3 سوالات تحقیق
1- آیا از نوعی شبکه “گرید” در طراحی آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل استفاده شده است؟
2- عناصر بصری چگونه و به چه تناسباتی در این آرم‏ها استفاده شده‏اند ؟
3- رنگ در آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل با چه اصول و ضوابطی استفاده شده است؟
4- نوع حروف به کار رفته در آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل چگونه است و چه قلم‏هایی بیشتر استفاده شده است ؟
5- برای طراحی آرم شرکت‏های هواپیمایی بیشتر از شکل کدام پرنده‏ها استفاده شده است ؟
6- غیر از پرندگان از کدام اشکال شمایلی در آرم شرکت‏های هواپیمایی بیشتر استفاده شده است ؟
فرضیات
1- برای طراحی آرم شرکت‏های هواپیمایی ، بیشتر از شکل استیلیزه‏ی پرندگان استفاده شده است.
2- پس از شکل پرنده، دایره به عنوان نماد خورشید، بیشترین شکلی است که در آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی دیده می‏شود.
 1-5 اهداف اصلی و فرعی
    منظور از انجام این پژوهش تقریباً در تعریف مسئله ذکر شد. هدف اصلی، همان شناخت این شاخه مهم از طراحی آرم، یعنی آرم‏ شرکت‏های هواپیمایی بین‏المللی در جهان است که می‏تواند برای طراحان گرافیک خط دهنده و آموزنده باشد زیرا همان گونه که اشاره شد، برجسته‏ترین طراحان گرافیک دنیا این آرم‏ها را طراحی کرده‏اند و اهداف فرعی هم همه مرتبط با این هدف اصلی هستند و به نوعی در سوالات پژوهش مشخص شده‏اند.
1-6 روش تحقیق
    این پژوهش، باتکیه بر روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.« در این روش محقق علاوه بر تصویرسازی آنچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله می‏پردلزد. به طور کلی تحقیقات توصیفی به سه یا چهارگروه تقسیم می شوند که تحقیقات زمینه یاب، تحقیق موردی، تحقیق تحلیل محتوا، قوم نگاری از انواع این تحقیق است.»(حافظ نیا،71،1389) ابزار این پژوهش، پرسشنامه‏ای است که به تعداد 255 نسخه بعد ازجمع آوری نمونه آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین الملل جهت بررسی عناصر بصری این آرم‏ها پاسخ داده شده است و نتایج جمع بندی حاصل از این تحلیل به صورت جامعه آماری و همچنین ماتریس‏ها برای نمایش و درک بهتر ارائه گردیده است.
1-7 روش جمع‏آوری اطلاعات
    جمع آوری اطلاعات در این پژوهش به شیوه کتابخانه‏ای و میدانی می‏باشد که برای انجام آن در زمان تعیین شده، هرآنچه درکتابخانه‏های دانشگاه‏ها شامل کتاب‏های مرتبط با پژوهش، مقالات علمی پژوهشی و پایان نامه‏ها و اینترنت، … اعم از فارسی ولاتین بود، با دقت از نظر گذرانده شد و بخش مورد نیاز منابع لاتین ترجمه و مطالب و تصاویر جمع آوری شد.
1-8 کاربرد تحقیق
    نتایج این پژوهش و شناخت و بررسی بصری آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی که از گرافیک سالم‏تر و قوی‏تری برخوردار هستند می‏تواند برای دانشجویان و حتی فارغ التحصیلان رشته ارتباط تصویری باعث شناخت نکات مهم و ظریف این بخش ارزشمند از آرم‏های دنیا و کمک به طراحی یک آرم موفق و سالم باشد.
1-9 پیشینه تحقیق
    در رابطه موضوع بررسی بصری آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل مطالعات نظام‏مندی به صورت کتاب، پایان نامه و مقاله در ایران صورت نگرفته است و با توجه به تحقیقات صورت گرفته شده، در زیر به تعدادی که در زمینه طراحی آرم و یا عناوین مرتبط به آن در زمینه مطالعات پیشینه پژوهش لازم می‏باشند، اشاره شده است :
    فهیمه پهلوان (1381) در کتاب” درآمدی بر تحلیل عناصر تصویری در آرم”  که براساس روش‏های پیشنهادی پیرس درباره‏ی دسته بندی نشانه‏ها و نظریه‏ی ارتباط کلامی رومن یاکوبسن شکل گرفته است. به سنجش330 آرم منسوب به مؤسسات، سازمان‏ها و وزارتخانه‏های دولتی بین سال‏های (1357 تا1377) می‏پردازد و از طریق پرسشنامه‏ای که برای دستیابی به اهداف پژوهش طراحی شد و نتایج آماری به دست آمده از این پرسشنامه‏ها ، خصوصیت طراحی این آرم ها را بیان می‏کند.
    کریسپین سورلو[1] و جورجیا ایلو[2] (2007) در مقاله پژوهشی با عنوان “افتخارملی، سرمایه جهانی: بررسی نشانه شناسی اجتماعی آرم بصری(برند) در صنعت هواپیمایی” انتشارات سیج در کتابخانه دانشگاه واشنگتن به بررسی 561 آرم قرار گرفته برروی دُم هواپیماها در شرکت‏های هواپیمایی مختلف به عنوان نمونه بصری می‏پردازد و نشان می‏دهد که چگونه زوج جهانی- محلی را می‏توان به لحاظ نشانه شناسی مدیریت و محقق کرد. بررسی‏ها متشکل از سه بخش و رشته است: الف) یک بررسی توصیفی است که نشان دهنده فرهنگ واژگان بصری به شدت محدود و زیبایی شناسی بارز ناشی از طراحی دم هواپیما است. ب) بررسی تفسیری که استراتژی‏های ارتباطاتی و معنای احتمالاتی را مورد توجه قرار می‏دهد که ضمیمه منابع بصری مختلف هستند. ج) بررسی انتقادی ارتباط تصمیم‏گیری‏ها درباره طراحی‏ها و آرم گذاری با اقتصاد سیاسی و فرهنگی جهانی سازی و صنعت هواپیمایی.
    اشرف موسوی (1373) در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان “طراحی گرافیک بخش نشانه و علائم” که عمدتاً با روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‏ای و میدانی انجام شده است، در فصل‏های مختلف به   انواع نشانه و علائم، عوامل مؤثر بر نشانه، طراحی نشانه، چگونگی تبدیل ایده به تصویر و کاربردهای مختلف آن اشاره کرده است و نتیجه این پژوهش  ایجاد نوعی هماهنگی و برنامه‏ریزی در صرف وقت، انرژی و استفاده از تجربه و خلاقیت در طراحی می‏باشد.
داریوش جعفری (1384) در پایان نامه کارشناسی با عنوان “بررسی نشانه مراکز فرهنگی هنری شهرداری تهران ” که عمدتأ به روش کتابخانه‏ای و میدانی انجام شد و شامل7 فصل می‏باشد، در فصول اول تا سوم به بررسی هنر گرافیک، آشنایی با انواع نشانه پرداخته است و در فصل چهارم، به بررسی طبقه بندی نشانه‏ها از جنبه‏های مختلف می‏پردازد. در 3 فصل آخر نشانه‏های مراکز شهرداری تهران تک تک توضیح مختصری داده شده‏اند و در نهایت، با توجه به نقوشی که بیشتر در این آرم‏ها استفاده شد، پیشنهادهایی را در زمینه طراحی ارائه داده است.
    محسن عباسی سرچشمه (1388) در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان “کاربرد رنگ در آرم” که با هدف بررسی قابلیت و مفاهیم رنگ و ترکیبات رنگی در آرم به روش کتابخانه‏ای و مشاهده‏ای انجام شده است، نقش رنگ را در طراحی آرم، علاوه بر فرم و فیگور بسیار مهم و دارای توانمندی‌ و قدرت نفوذ و بیانی خاص می‏داند که در بسیاری از موارد دارای معانی سمبلیک یا تداعی‌ کننده احساسی است و در حساسیت بخشیدن به جهت تقویت، تأثیرگذاری، تأییدکردن و بهره‌گیری مؤثر در آرم را تاکید می‏کند که می‌توان با مخاطب ارتباط بهتری  برقرار کرد و پیام مورد نظر را با سهولت بیشتری منتقل نمود.
    عبدالرضا اثنی عشری (1389) در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان “خلاقیت در طراحی نشانه ” که عمدتاً به روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‏ای و میدانی انجام شده است و شامل 5 فصل می‏باشد ، در هر فصل به اهمیت و حضور خلاقیت از طریق بالا بردن خلاقیت ذهنی و اجرایی ، مطالعه نشانه در حوزه نشانه شناسی ، گرافیک، ، ارتباطات و ارزیابی پرداخته است تا در این میان بتواند راهکارهایی برای طراحی نشانه و پرورش خلاقیت ارائه دهد.
    داریوش کاظم پور ( 1389) در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان”بررسی راهکارهای خلق نشانه از ایده تا اجرا” که از روش کتابخانه‏ای به همراه مصاحبه با صاحبنظران این علم انجام شده است، خلاقیت را در طراحی نشانه، به عنوان یکی از شاخصه‏های اصلی گرافیک ، اکتسابی و قابل یادگیری می‏داند و راهکارهایی برای خلق ایده‏های بصری در طراحی نشانه ارائه داده است که بخش‏هایی مربوط به اطلاعات مورد نیاز برای طراحی یک نشانه، برنامه‏های تبلیغاتی استفاده از آن و نوشتن یک خلاصه طرح کلی برای نشانه را شامل می‏شود.
    سیده اکرم دلیرصفت لیمودهی(1389) در پایان نامه کارشناسی با عنوان”بررسی نشانه‏های شبکه‏های تلویزیونی” که عمدتاً به روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‏ای و میدانی انجام شده است شامل 2 فصل می‏باشد، در فصل اول آشنایی با انواع نشانه و در فصل دوم نمونه‏های تصویری نشانه شبکه‏های تلویزیونی جهانی را ارائه و بررسی کرده است و ویژگی‏هایی هم چون رنگ، کیفیت تصاویر، متحرک بودن، پس زمینه رنگی متفاوت و… را برای سازگاری نشانه با اهداف شبکه مورد نظر حایز اهمیت می‏داند.
1-10 چگونگی انجام پروژه عملی
    در این پروژه سعی شد بین کار نظری و عملی ارتباط برقرار گردد. از این رو ، بعد از تحقیقات بخش
نظری و بررسی بصری بر روی نمونه آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل که از طریق پرسشنامه صورت گرفت و نتایج بدست آمده از آن ،کار عملی این پروژه، طراحی آرم برای چند شرکت هواپیمایی داخلی اجرا و در نهایت با نظر استاد گرانقدر جناب آقای دکترکامران افشار مهاجر از بین آرم‏های طراحی شده، این تعداد آرم تأیید شد.
    برای طراحی آرم، اتودهای اولیه به رنگ سیاه روی زمینه سفید صورت گرفت و این مسئله هم شامل اتودهای رایانه‏ای و هم اتودهای دستی روی کاغذ می‏باشد زیرا بدون در نظر گرفتن عامل رنگ،  فرم‏ها را بهتر می‏توان تشخیص داد و در مورد آن‏ها قضاوت صحیحی داشت. علاوه بر این، تمام آرم‏های رنگی، گاهی امکان کاربرد تک رنگ هم دارند (مثلاً کاربرد آن‏ها در مُهر) که در این حالت اگر سیاه و سفید آرم جا افتاده و موزون و کامل باشد، در کاربرد تک رنگ، مشکلی ایجاد نمی‏شود. بدین ترتیب، پس از جا افتادن و کامل شدن فرم آرم، سپس برای رنگ‏گذاری و دستیابی به نسخه رنگی با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل رنگ بر روی آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل برای هر آرم چند نمونه رنگی زده شد که در نهایت یک نمونه رنگی آن توسط استاد انتخاب گردید.
    برای طراحی، شخصیت بصری آرم با توجه به موضوع آن و ارائه خدمات شرکت‏های هواپیمایی در نظر گرفته شد و در طراحی به ساده و موجز بودن آرم توجه شد تا به سادگی در حافظه‏ها ثبت شود چرا که شکل آرم تا حدی که به پیام اصلی صدمه نزند باید ساده و ساده‏تر شود،  و در حد امکان از  تنوع  عناصر تشکیل دهنده آرم باید پرهیز کرد.
    وحدت و یکپارچگی و  هماهنگی بصری  بین اجزاء تشکیل دهنده آرم ، چه خط و چه  سطح  در نظر گرفته شد . سطوح مثبت نسبت به  سطوح  منفی غالب‏تر در نظر گرفته شد و اندازه خطوط  برای  تمام کاربردها رعایت شد تا در زمانی که آرم کوچک می شود طرح صدمه‏ای نبیند.
    خلاقیت و ابداع نیز که از ضروریات تمام حوزهای هنری می‏باشد و در طراحی آرم اهمیّتی ویژه دارد، در نظر گرفته شد تا آرم‏ها نو و بدیع به نظر برسد و شباهتی به آرم‏های دیگر نداشته باشند و مخاطب نیز بتواند آثار خلاقیت را در آن‏ها تشخیص دهد .
    در نهایت، با توجه به تمام نکاتی که در طراحی آرم باید رعایت شود و شامل ویژگی کلی آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی که تداعی کننده آرامش، امنیت پرواز و اعتماد باشد این آرم‏ها طراحی گردید.

فهرست مطالب

فهرست تصاویر

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1 تعریف مسئله …………………………………………………………………………………………… 2

1-2 ضروریات و اهمیت تحقیق ………………………………………………………………………………. 2

1-3 سوالات تحقیق …………………………………………………………………………………………………. 2

1-4 فرضیات ………………………………………………………………………………………………………….. 3

1-5 اهداف اصلی و فرعی ……………………………………………………………………………………………………… 3

1-6 روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………..3

1-7 روش جمع‏آوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………………… 3

1-8 کاربرد تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-9 پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………. 4

1-10 چگونگی انجام پروژه عملی ……………………………………………………………………………………………… 5

فصل دوم : حضور گرافیک در شرکت‏های هواپیمایی

2-1 نگاهی اجمالی به پیشینه شرکت‏های هواپیمایی ……………………………………………………………………………… 8

2-2 کاربرد گرافیک در شرکت‏های هواپیمایی ………………………………………………………………………………………. 15

2-2-1 پوستر ………………………………………………………………………………………………………………… 17

2-2-2 تبلیغ مجله‏ای ………………………………………………………………………………………………………………20

2-2-3 طراحی سایت ………………………………………………………………………………………………………………. 21

فصل سوم : چگونگی طراحی آرم شرکت‏های هواپیمایی

3-1 نیاز جامعه بعد از انقلاب صنعتی به طراحی آرم ……………………………………………………………………………. 24

3-2 پیشینه طراحی آرم برای شرکت‏های هواپیمایی ……………………………………………………………………………. 26

3-2-1 پیشینه آرم شرکت هواپیمایی در جهان ……………………………………………………………………………………. 26

3-2-2 پیشینه آرم شرکت هواپیمایی در ایران …………………………………………………………………………………….. 27

3-3 ویژگی‏های امروزی آرم شرکت‏های هواپیمایی ………………………………………………………………………………. 28

3-3-1 هویت ……………………………………………………………………………………………………………………… 30

3-3-2 آرم‏های نوشتاری …………………………………………………………………………………………………………. 33

3-3-3 رنگ …………………………………………………………………………………………………………………………. 36

3-3-4 فرم و خطوط ………………………………………………………………………………………………………….. 37

3-4 بازسازی آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی ………………………………………………………………………………………… 41

3-4-1 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی فرانسه ……………………………………………………………………………………… 42

3-4-2 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی آلیتالیا ……………………………………………………………………………………… 42

3-4-3 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی ایبریا ………………………………………………………………………………………… 43

3-4-4 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی لوفتانزا ……………………………………………………………………………………… 44

3-4-5 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی کوآنتس …………………………………………………………………………………… 44

3-4-6 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی تایی(تایلند) ……………………………………………………………………………… 45

3-4-7 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی آمریکا ………………………………………………………………………………………. 46

3-4-8 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی اِس آ اِس …………………………………………………………………………………. 47

3-4-9 بازسازی آرم شرکت هواپیمایی جی اِی ال (ژاپن) ……………………………………………………………………. 47

3-5 هویت سازمانی در شرکت های هواپیمایی …………………………………………………………………………………….. 48

3-5-1 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی بریتانیا …………………………………………………………………………….. 51

3-5-2 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی بی اِم آی ………………………………………………………………………… 53

3-5-3 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی بی اِم آی کوچولو …………………………………………………………… 54

3-5-4 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی گلف (خطوط هوایی خلیج )……………………………………………. 55

3-5-5 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی اتریش …………………………………………………………………………….. 56

3-5-6 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی دلتا …………………………………………………………………………………. 57

3-5-7 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی استار الی ینس ……………………………………………………………….. 58

3-5-8 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی یونایتد …………………………………………………………………………….. 59

3-5-9 هویت سازمانی در شرکت هواپیمایی ایرایشیا …………………………………………………………………………… 61

3-6 تحلیل بصری در این پژوهش …………………………………………………………………………………………………………. 62

3-6-1 نمونه پرسشنامه …………………………………………………………………………………………………………….. 64

3-6-2 جدول شماره 1 : توزیع فراوانی نتایج سوالات پرسشنامه …………………………………………………………. 65

3-6-3 جدول شماره 2 : ماتریس‏ها ……………………………………………………………………………………………………….. 67

3-6-4 نمونه آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل …………………………………………………………………………. 68

نتیجه‏گیری ………………………………………………………………………………………………………………… 85

فهرست منابع ……………………………………………………………………………………………………………. 87

تعریف مسئله

    آرم، یکی از آثارگرافیک است که با وجود کوچک بودن، معیارهای پیچیده وبسیار ظریفی دارد و به ناچار طراح باید به هنگام طراحی، درکی درست وکامل از چگونگی راه حل مسایل و ریزه‏کاری‏های بصری و اجرای فنی و رسامی داشته باشد و بتواند با تسلط از عهده اداره و ترکیب جزئیات میلیمتری و حساس فرم‏های نقش برآید و موفق به بیان تصویری موجز در محدوده تنگ و مختصر آرم شود طبیعی است چنین روندی احتیاج به تجربه فراوانی دارد و مطالعه وکار بسیاری را طلب می‏کند. در نتیجه شناخت و بررسی بصری شاخه‏هایی از آرم که از گرافیک سالم‏تر و قوی‏تری برخوردارند، ضروری می‏باشد که یکی از این زمینه‏ها، آرم شرکت‏های هواپیمایی است که به علت داشتن امکانات مالی خوب و سرمایه کلان این گونه مؤسسات، معمولاً از بهترین و با تجربه ترین طراحان گرافیک استفاده می‏کنند و بخشی ارزشمند از آرم‏های دنیا را به وجود آورده‏اند. انتخاب موضوع بررسی بصری آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل برای پژوهش به دلیل نو بودن آن و این مسئله است که طبق تحقیق و بررسی انجام شده درسایت ایران‏داک و سایت دیگر دانشگاه‏ها هنوز به طور مستقیم تحقیقی در رابطه با آن انجام نشده است. در این پژوهش قرار است با جمع‏آورری و بررسی و تحلیل آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی ویژگی‏های بصری این آرم‏ها شناخته و معرفی گردد.

1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق

    ضرورت و اهمیت موضوع به این دلیل است که بسیاری از دانشجویان و حتی فارغ التحصیلان رشته ارتباط تصویری نکات مهم و ظریف و درست طراحی یک آرم ماندگار را به درستی نمی‏دانند و در طراحی رعایت سلیقه و خواست جامعه و معرفی درست سازمان‏ها و در واقع دانستن رابطه تعاملی- اثرگذاری و اثرپذیری را هنوز آگاه نیستند و فکر می‏کنند با تکیه بر مهارت‏های دوران تحصیل و بی‏رنگ دانستن نقش مخاطبان بر اساس سلیقه فردی و شخصی می‏توانند ارائه یک آرم موفق داشته باشند و از آنجایی که آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل منحصر به فردترین و حتی شاید در مواردی بتوان گفت، بعد از پرچم هرکشور، نقش یک هویت ملی را دارند و بهترین طراحان و شرکت‏های تبلیغاتی جهان این آرم‏ها را طراحی کرده‏اند ، ضرورت انتخاب این پژوهش احساس گردید.

1-3 سوالات تحقیق

1- آیا از نوعی شبکه “گرید” در طراحی آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل استفاده شده است؟

2- عناصر بصری چگونه و به چه تناسباتی در این آرم‏ها استفاده شده‏اند ؟

 

 

 

3- رنگ در آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل با چه اصول و ضوابطی استفاده شده است؟

4- نوع حروف به کار رفته در آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل چگونه است و چه قلم‏هایی بیشتر استفاده شده است ؟

5- برای طراحی آرم شرکت‏های هواپیمایی بیشتر از شکل کدام پرنده‏ها استفاده شده است ؟

6- غیر از پرندگان از کدام اشکال شمایلی در آرم شرکت‏های هواپیمایی بیشتر استفاده شده است ؟

1-4 فرضیات

1- برای طراحی آرم شرکت‏های هواپیمایی ، بیشتر از شکل استیلیزه‏ی پرندگان استفاده شده است.

2- پس از شکل پرنده، دایره به عنوان نماد خورشید، بیشترین شکلی است که در آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی دیده می‏شود.

 1-5 اهداف اصلی و فرعی

    منظور از انجام این پژوهش تقریباً در تعریف مسئله ذکر شد. هدف اصلی، همان شناخت این شاخه مهم از طراحی آرم، یعنی آرم‏ شرکت‏های هواپیمایی بین‏المللی در جهان است که می‏تواند برای طراحان گرافیک خط دهنده و آموزنده باشد زیرا همان گونه که اشاره شد، برجسته‏ترین طراحان گرافیک دنیا این آرم‏ها را طراحی کرده‏اند و اهداف فرعی هم همه مرتبط با این هدف اصلی هستند و به نوعی در سوالات پژوهش مشخص شده‏اند.

1-6 روش تحقیق

    این پژوهش، باتکیه بر روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.« در این روش محقق علاوه بر تصویرسازی آنچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله می‏پردلزد. به طور کلی تحقیقات توصیفی به سه یا چهارگروه تقسیم می شوند که تحقیقات زمینه یاب، تحقیق موردی، تحقیق تحلیل محتوا، قوم نگاری از انواع این تحقیق است.»(حافظ نیا،71،1389) ابزار این پژوهش، پرسشنامه‏ای است که به تعداد 255 نسخه بعد ازجمع آوری نمونه آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین الملل جهت بررسی عناصر بصری این آرم‏ها پاسخ داده شده است و نتایج جمع بندی حاصل از این تحلیل به صورت جامعه آماری و همچنین ماتریس‏ها برای نمایش و درک بهتر ارائه گردیده است.

1-7 روش جمع‏آوری اطلاعات

    جمع آوری اطلاعات در این پژوهش به شیوه کتابخانه‏ای و میدانی می‏باشد که برای انجام آن در زمان تعیین شده، هرآنچه درکتابخانه‏های دانشگاه‏ها شامل کتاب‏های مرتبط با پژوهش، مقالات علمی پژوهشی و پایان نامه‏ها و اینترنت، … اعم از فارسی ولاتین بود، با دقت از نظر گذرانده شد و بخش مورد نیاز منابع لاتین ترجمه و مطالب و تصاویر جمع آوری شد.

1-8 کاربرد تحقیق

    نتایج این پژوهش و شناخت و بررسی بصری آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی که از گرافیک سالم‏تر و قوی‏تری برخوردار هستند می‏تواند برای دانشجویان و حتی فارغ التحصیلان رشته ارتباط تصویری باعث شناخت نکات مهم و ظریف این بخش ارزشمند از آرم‏های دنیا و کمک به طراحی یک آرم موفق و سالم باشد.

1-9 پیشینه تحقیق

    در رابطه موضوع بررسی بصری آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل مطالعات نظام‏مندی به صورت کتاب، پایان نامه و مقاله در ایران صورت نگرفته است و با توجه به تحقیقات صورت گرفته شده، در زیر به تعدادی که در زمینه طراحی آرم و یا عناوین مرتبط به آن در زمینه مطالعات پیشینه پژوهش لازم می‏باشند، اشاره شده است :

    فهیمه پهلوان (1381) در کتاب” درآمدی بر تحلیل عناصر تصویری در آرم”  که براساس روش‏های پیشنهادی پیرس درباره‏ی دسته بندی نشانه‏ها و نظریه‏ی ارتباط کلامی رومن یاکوبسن شکل گرفته است. به سنجش330 آرم منسوب به مؤسسات، سازمان‏ها و وزارتخانه‏های دولتی بین سال‏های (1357 تا1377) می‏پردازد و از طریق پرسشنامه‏ای که برای دستیابی به اهداف پژوهش طراحی شد و نتایج آماری به دست آمده از این پرسشنامه‏ها ، خصوصیت طراحی این آرم ها را بیان می‏کند.

    کریسپین سورلو[1] و جورجیا ایلو[2] (2007) در مقاله پژوهشی با عنوان “افتخارملی، سرمایه جهانی: بررسی نشانه شناسی اجتماعی آرم بصری(برند) در صنعت هواپیمایی” انتشارات سیج در کتابخانه دانشگاه واشنگتن به بررسی 561 آرم قرار گرفته برروی دُم هواپیماها در شرکت‏های هواپیمایی مختلف به عنوان نمونه بصری می‏پردازد و نشان می‏دهد که چگونه زوج جهانی- محلی را می‏توان به لحاظ نشانه شناسی مدیریت و محقق کرد. بررسی‏ها متشکل از سه بخش و رشته است: الف) یک بررسی توصیفی است که نشان دهنده فرهنگ واژگان بصری به شدت محدود و زیبایی شناسی بارز ناشی از طراحی دم هواپیما است. ب) بررسی تفسیری که استراتژی‏های ارتباطاتی و معنای احتمالاتی را مورد توجه قرار می‏دهد که ضمیمه منابع بصری مختلف هستند. ج) بررسی انتقادی ارتباط تصمیم‏گیری‏ها درباره طراحی‏ها و آرم گذاری با اقتصاد سیاسی و فرهنگی جهانی سازی و صنعت هواپیمایی.

    اشرف موسوی (1373) در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان “طراحی گرافیک بخش نشانه و علائم” که عمدتاً با روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‏ای و میدانی انجام شده است، در فصل‏های مختلف به   انواع نشانه و علائم، عوامل مؤثر بر نشانه، طراحی نشانه، چگونگی تبدیل ایده به تصویر و کاربردهای مختلف آن اشاره کرده است و نتیجه این پژوهش  ایجاد نوعی هماهنگی و برنامه‏ریزی در صرف وقت، انرژی و استفاده از تجربه و خلاقیت در طراحی می‏باشد.

داریوش جعفری (1384) در پایان نامه کارشناسی با عنوان “بررسی نشانه مراکز فرهنگی هنری شهرداری تهران ” که عمدتأ به روش کتابخانه‏ای و میدانی انجام شد و شامل7 فصل می‏باشد، در فصول اول تا سوم به بررسی هنر گرافیک، آشنایی با انواع نشانه پرداخته است و در فصل چهارم، به بررسی طبقه بندی نشانه‏ها از جنبه‏های مختلف می‏پردازد. در 3 فصل آخر نشانه‏های مراکز شهرداری تهران تک تک توضیح مختصری داده شده‏اند و در نهایت، با توجه به نقوشی که بیشتر در این آرم‏ها استفاده شد، پیشنهادهایی را در زمینه طراحی ارائه داده است.

    محسن عباسی سرچشمه (1388) در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان “کاربرد رنگ در آرم” که با هدف بررسی قابلیت و مفاهیم رنگ و ترکیبات رنگی در آرم به روش کتابخانه‏ای و مشاهده‏ای انجام شده است، نقش رنگ را در طراحی آرم، علاوه بر فرم و فیگور بسیار مهم و دارای توانمندی‌ و قدرت نفوذ و بیانی خاص می‏داند که در بسیاری از موارد دارای معانی سمبلیک یا تداعی‌ کننده احساسی است و در حساسیت بخشیدن به جهت تقویت، تأثیرگذاری، تأییدکردن و بهره‌گیری مؤثر در آرم را تاکید می‏کند که می‌توان با مخاطب ارتباط بهتری  برقرار کرد و پیام مورد نظر را با سهولت بیشتری منتقل نمود.

    عبدالرضا اثنی عشری (1389) در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان “خلاقیت در طراحی نشانه ” که عمدتاً به روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‏ای و میدانی انجام شده است و شامل 5 فصل می‏باشد ، در هر فصل به اهمیت و حضور خلاقیت از طریق بالا بردن خلاقیت ذهنی و اجرایی ، مطالعه نشانه در حوزه نشانه شناسی ، گرافیک، ، ارتباطات و ارزیابی پرداخته است تا در این میان بتواند راهکارهایی برای طراحی نشانه و پرورش خلاقیت ارائه دهد.

    داریوش کاظم پور ( 1389) در پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان”بررسی راهکارهای خلق نشانه از ایده تا اجرا” که از روش کتابخانه‏ای به همراه مصاحبه با صاحبنظران این علم انجام شده است، خلاقیت را در طراحی نشانه، به عنوان یکی از شاخصه‏های اصلی گرافیک ، اکتسابی و قابل یادگیری می‏داند و راهکارهایی برای خلق ایده‏های بصری در طراحی نشانه ارائه داده است که بخش‏هایی مربوط به اطلاعات مورد نیاز برای طراحی یک نشانه، برنامه‏های تبلیغاتی استفاده از آن و نوشتن یک خلاصه طرح کلی برای نشانه را شامل می‏شود.

    سیده اکرم دلیرصفت لیمودهی(1389) در پایان نامه کارشناسی با عنوان”بررسی نشانه‏های شبکه‏های تلویزیونی” که عمدتاً به روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه‏ای و میدانی انجام شده است شامل 2 فصل می‏باشد، در فصل اول آشنایی با انواع نشانه و در فصل دوم نمونه‏های تصویری نشانه شبکه‏های تلویزیونی جهانی را ارائه و بررسی کرده است و ویژگی‏هایی هم چون رنگ، کیفیت تصاویر، متحرک بودن، پس زمینه رنگی متفاوت و… را برای سازگاری نشانه با اهداف شبکه مورد نظر حایز اهمیت می‏داند.

1-10 چگونگی انجام پروژه عملی

    در این پروژه سعی شد بین کار نظری و عملی ارتباط برقرار گردد. از این رو ، بعد از تحقیقات بخش

نظری و بررسی بصری بر روی نمونه آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل که از طریق پرسشنامه صورت گرفت و نتایج بدست آمده از آن ،کار عملی این پروژه، طراحی آرم برای چند شرکت هواپیمایی داخلی اجرا و در نهایت با نظر استاد گرانقدر جناب آقای دکترکامران افشار مهاجر از بین آرم‏های طراحی شده، این تعداد آرم تأیید شد.

    برای طراحی آرم، اتودهای اولیه به رنگ سیاه روی زمینه سفید صورت گرفت و این مسئله هم شامل اتودهای رایانه‏ای و هم اتودهای دستی روی کاغذ می‏باشد زیرا بدون در نظر گرفتن عامل رنگ،  فرم‏ها را بهتر می‏توان تشخیص داد و در مورد آن‏ها قضاوت صحیحی داشت. علاوه بر این، تمام آرم‏های رنگی، گاهی امکان کاربرد تک رنگ هم دارند (مثلاً کاربرد آن‏ها در مُهر) که در این حالت اگر سیاه و سفید آرم جا افتاده و موزون و کامل باشد، در کاربرد تک رنگ، مشکلی ایجاد نمی‏شود. بدین ترتیب، پس از جا افتادن و کامل شدن فرم آرم، سپس برای رنگ‏گذاری و دستیابی به نسخه رنگی با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل رنگ بر روی آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی بین‏الملل برای هر آرم چند نمونه رنگی زده شد که در نهایت یک نمونه رنگی آن توسط استاد انتخاب گردید.

    برای طراحی، شخصیت بصری آرم با توجه به موضوع آن و ارائه خدمات شرکت‏های هواپیمایی در نظر گرفته شد و در طراحی به ساده و موجز بودن آرم توجه شد تا به سادگی در حافظه‏ها ثبت شود چرا که شکل آرم تا حدی که به پیام اصلی صدمه نزند باید ساده و ساده‏تر شود،  و در حد امکان از  تنوع  عناصر تشکیل دهنده آرم باید پرهیز کرد.

    وحدت و یکپارچگی و  هماهنگی بصری  بین اجزاء تشکیل دهنده آرم ، چه خط و چه  سطح  در نظر گرفته شد . سطوح مثبت نسبت به  سطوح  منفی غالب‏تر در نظر گرفته شد و اندازه خطوط  برای  تمام کاربردها رعایت شد تا در زمانی که آرم کوچک می شود طرح صدمه‏ای نبیند.

    خلاقیت و ابداع نیز که از ضروریات تمام حوزهای هنری می‏باشد و در طراحی آرم اهمیّتی ویژه دارد، در نظر گرفته شد تا آرم‏ها نو و بدیع به نظر برسد و شباهتی به آرم‏های دیگر نداشته باشند و مخاطب نیز بتواند آثار خلاقیت را در آن‏ها تشخیص دهد .

    در نهایت، با توجه به تمام نکاتی که در طراحی آرم باید رعایت شود و شامل ویژگی کلی آرم‏های شرکت‏های هواپیمایی که تداعی کننده آرامش، امنیت پرواز و اعتماد باشد این آرم‏ها طراحی گردید.