اطلاعات نقش اساسی در عملكرد بازارها دارد، زیرا اغلب تصمیمات، از جمله تصمیمات سرمایهگذاری در بازار سرمایه، تصمیم گیری در خصوص ورود یا خروج رقبا به صنایع، نحوه تامین مالی( از طریق بدهی یا حقوق صاحبان سهام) و تصمیم گیری در خصوص سطح افشای اطلاعات انعطاف پذیر، در شرایط عدم اطمینان انجام می شود. هدف گزارشگری مالی ارائه اطلاعات مفید به استفاده کنندگان است. اطلاعاتی مفید هستند که خصوصیات کیفی از جمله قابل اتکا بودن و مربوط بودن را داشته باشند. یکی از اجزای قابلیت اتکای اطلاعات، رعایت اصل محافظه کاری است که کمیته فنی استاندارهای حسابداری ایران از آن به عنوان اصل احتیاط یاد میکند. باسو(1997) بیان مینماید که، محافظه کاری تاییدپذیری متفاوت برای شناسایی درآمدها و هزینهها است، که منجر به کم نمایی سود و داراییها میشود. بنابراین اتخاذ سیاست محافظهکارانه با ارائه تصویری نامناسب از وضعیت مالی و قدرت سود آوری واحد تجاری، از یک طرف فشارها و تهدیدات ناشی از رقابت را کاهش میدهد و از طرف دیگر انتظارات سهامداران و سرمایه گذاران از عملکرد آتی واحد تجاری را کاهش میدهد. مدیریت با
ارزیابی منافع و مخارج اتخاذ رویکرد محافظهکارانه یا جسورانه، به دنبال حد اکثر سازی ثروت ذینفعان خود هستند. به نظر میرسد با افزایش فشارهای رقابتی سطح محافظه کاری نیز افزایش یابد. ولی در مواقع نیاز به منابع مالی سطح محافظه کاری کاهش می یابد. بنابراین در راستای کمک به مدیران و ذینفعان واحدهای تجاری در این پژوهش به بررسی موضوع زیر پرداخته میشود:
ارتباط بین ساختارهای رقابتی و محافظه کاری چگونه است.
1-2.تشریح و بیان موضوع
در این پژوهش ارتباط بین ساختارهای رقابتی با محافظه کاری مشروط حسابداری در گزارشگری مالی بررسی میشود. محافظه کاری حسابداری را میتوان به عنوان گرایش حسابداری به بکارگیری درجه بالاتری ازتائیدپذیری برای شناسایی اخبارخوب درمقایسه بااخباربدتعریف كرد. تحقیقات اخیر باسو (2005) و بیور و رایان[2] (2005) محافظه کاری را به دو نوع مشروط و نامشروط تقیسم کردند. باسو(1997) بیان مینماید که، محافظه کاری تاییدپذیری متفاوت برای شناسایی درآمدها و هزینهها است، که منجر به کم نمایی سود و داراییها میشود. او در سال 2005 بیان کرد که این تعریف، بیانگر محافظه کاری مشروط است. محافظه کاری مزایای متفاوتی دارد که از مهمترین آنها، انعقاد قراردادهای کارا، کاهش دعاوی حقوقی، کاهش یا به تعویق انداختن مالیات، خنثی کردن تمایل جانبداری مدیران، کاهش هزینه های سیاسی، کاهش کشمکش بین بستانکاران و سهامداران، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی در شرکتهای کوچک، و افزایش کیفیت اطلاعات مالی را میتوان نام برد. واتز وزیمرمن( 1986،ص206ص205 ) در تعریف محافظه کاری چنین نوشته اند : «محافظه کاری یعنی اینکه حسابدار باید از بین ارزشهای ممکن ، برای دارایی ها کم ترین ارزش و برای بدهی ها بیش ترین ارزش را گزارش کند . درآمدها باید دیرتر شناسایی شوند نه زودتر و هزینه ها باید زودتر شناسائی شوند نه دیرتر.» ( واتس[3] 2003، زیمرمن[4] 1983، کردلر و شهریاری 1388، احمد و همکاران[5] 2002، رایان[6] 2006 و سازمان حسابرسی 1386). اندیشمندان دیگری از جمله داروغ و استاغتون[7] (1990) داروغ[8] (1993)، ایوانس و اسریدهار[9] (2002) و فلسام[10] (2009) بیان میکنند، از عوامل مهم اتخاذ رویکردهای محافظهکارانه مقابله با فشارها و تهدیدات رقابتی میباشد. آنها اعتقاد دارند که شرکتهای فعال در صنایع، جهت جلوگیری از ورود رقبای جدید و رقابت با رقبای موجود، محافظه کاری در گزارش گری مالی را در پیش میگیرند.
در مقابل همه این منافع اتخاذ رویکرد محافظهکارانه هزینههایی نیز دارد که مهمترین آن کاهش انتظارات از عملکرد آتی واحد تجاری خواهد بود. فلسام(2009)در تحقیقی در این زمینه بیان کرد که محافظه کاری نامشروط باعث کاهش خالص ارزش داراییهای گزارش شده میباشد، در صورتی که محافظه کاری مشروط منجر به کاهش انتظارات از عملکرد آتی میشود. زیرا محافظه کاری مشروط با زودتر شناسایی کردن اخبار بد و نامساعد نسبت به اخبار خوب و مساعد، تصویری نامناسب از وضعیت واحد تجاری ارائه میکند. پایین بودن انتظارات از عملکرد آتی، ارزش کمتر اوراق بهادار شرکت را به دنبال خواهد داشت. زیرا تحلیلگران و سرمایهگذاران بازار، تا حدودی اعمال محافظه کاری در گزارشگری مالی را در نظر میگیرند ولی قادر به انعکاس کامل آن نیستند.
شرکتها با علم به منافع و هزینههای اتخاذ رویکرد محافظهکارانه، باید رویکرد مناسب خود را تعیین کنند. اتخاذ رویکردهای محافظهکارانه علاوه بر کاهش فشارهای رقابتی، باعث کاهش انتظارات بازار سرمایه از عملکرد آتی شرکتها نیزمیگردد. حال این سوال مطرح میشود که آیا اتخاذ رویکرد محافظهکارانه و به دنبال آن کاهش فشارهای رقابتی، منجر به حداکثر سازی ثروت ذینفعان میشود؟ پیشبینی میشود با افزایش سطح رقابت، محافظه کاری مشروط حسابداری نیز افزایش یابد. اما به نظر میرسد در دورههای نیاز به منابع مالی ( بدهیهای بلند مدت یا حقوق صاحبان سهام) هزینههای ناشی از اتخاذ رویکرد محافظهکارانه در گزارشگری مالی بیشتر و حادتر از سایر دوره ها باشد. برای پاسخ به پرسش مطرح شده ارتباط بین ساختارهای رقابتی محصولات و محافظه کاری مشروط ارزیابی میشود.
1- Basu
[2]- Beaver and Ryan
[3]- Watts
[4]- Zemerman
[5]- Ahmad and et all
[6]- ryan
[7]- Darrough and Stoughton
[8]- Darrough
[9]- Evans and Sridhar
[10]- folsom
