گردشگری با سرعتی بیش از گذشته در حال تغییر و دگرگونی است این تحولات که از انقلاب صنعتی آغاز شده همچنان ادامه دارد . تولید اتومبیل ، ایجاد و گسترش راه آهن تسهیلات پرواز هواپیماهای مسافرتی و بازنگری قوانین کار و افزایش اوقات فراغت همگی دست به دست هم داده اند تا صنعتی نوپا به نام گردشگری را شکل دهند.

اما گردشگری به دلیل اهمیت  و اثراتی که از لحاظ اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و زیست محیطی که در سازمانهای فضایی شهر و روستا می تواند داشته باشد، بدون برنامه ریزی امکان پذیر و دست یافتنی نخواهد بود. به طور کلی برنامه ریزی قادر است تا نقش مهم و کلیدی در حل تضادهایی که توسعه گردشگری می تواند ایجاد نماید ایفا کند ، توسعه گردشگری از یک سومی تواند اثرات و منافع مثبت اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و حتی زیست محیطی در جامعه گردشگر پذیر داشته باشد و از سوی دیگر اثرات منفی در تمامی ابعاد و بخصوص در بعد زیست محیطی ایجاد نماید ، ایجاد تعادل در این زمینه بایستی به گونه ای باشد که اثرات مثبت بیشتر از اثرات منفی باشد .

اگر به منابع محیطی و منابع انسانی که اساس رشد و توسعه اند بی توجهی و یا کم توجهی شود بدون شک منجر به توسعه پایدار نخواهد شد و با مشکلات و معضلات فراوانی روبرو خواهیم شد. پتانسیل گردشگری ، بیش از همه چیز به سرمایه های جغرافیایی کیفیت مناظر طبیعی و آثار تاریخی و فرهنگ بومی آن بستگی دارد‏ ‏‏‏ لذا ارزش نهادن به این عوامل و تبدیل آنها به عناصر قابل عرضه ، ترویج سیاست ، حفظ و مراقبت از سنتها ، آداب و رسوم ، چشم انداز ها ، محیط زیست منطقه ، جذابیت و اقامت آن را تضمین می نماید  و شهرستان رامیان را به صورت یک محصول گردشگری در می آورد.

“انجمن بین المللی بوم گردی ” تاسیس شده به سال 1990 این تعریف از بوم گردی را تایید کرده است:

” بومگردی سفر مسئولانه به مناطق طبیعی است که از محیط زیست حفاظت می نماید و زندگی بهتر و رفاه بیشتری را برای مردم محلی

 فراهم می کند.”(درام و مور،1387: 4)

همانقدر که آگاهی و تجربه نسبت به فعالیتهای بومگردی افزایش مییابد،نیاز به ارائه تعاریف جامعتری تفصیلیتر بیشتر احساس می شود،در سال 1999،مارتا هانی تعریفی عالی و دقیق از بوم گردی ارائه نمود:

” بوم گردی معمولا سفری است به مناطق حفاظت شده ی بکر  و آسیب پذیر که سعی می شود تاثیر این سفر بر محیط اندک باشد،در مقیاس کوچک انجام پذیرد،به افزایش سطح آگاهی گردشگران کمک نماید،سرمایه هایی را برای حفظ محیط زیست فراهم کند،به طور مستقیم به توسعه اقتصادی و اقتدار سیاسی جوامع محلی کمک کند و به فرهنگ های مختلف و حقوق بشر احترام گذارد.”(همان:5)

1-2.طرح مسأله و ضرورت انجام تحقیق

امروزه صنعت توریسم وبه ویژه توریسم داخلی جایگاه خاصی در اقتصاد کشورها داشته و نقش فعال و موثری در ارتقاء ساختار اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی کشورها بخصوص در کشورهای رو به توسعه بازی می کند.از این رو این کشورها قادر شدهاند مسائل مهمی نظیر در آمد ارزی،رونق اشتغال ،تبادل و تعامل فرهنگی ،ایجاد بازار مصرف تولیدات و خدمات ،و حضور آگاهانه و فعالانه در عرصه ارتباطات و اطلاعات جهانی را در جهت پیشرفت و توسعه کشورشان برای مردم شان به ارمغان آورند(بررسی های بازرگانی ، 1381 :27 ).

توریسم نیازمند بررسی­های مضاعف و بیشتر در مقایسه با سفرهای منفرد روزانه و گشت وگذار معمولی در طبیعت است. بنابراین برخلاف توریسم توده­ای که منابع آن مولفه­های خاص و منفردی می باشند ، اکوتوریسم یا گردشگری مبتنی بر طبیعیت نیازمند مدنظر قرار دادن مولفه های مختلفی از قبیل تمایلات افراد در انتخاب تور، آسایش، آگاهی بخشی، یادگیری و فرار به طبیعت و دور شدن از زندگی روزانه دارد. که این مولفه ها در حقیقت تشکیل دهنده صنعت توریسم پایدار نیز می باشند. بنابراین مشاهده می شود که اکوتوریسم در حقیقت زیر مولفه ای از صنعت توریسم پایدار است(Alaeddinoglu and Can، ) و توریسم در مناطق گردشگر پذیر نیازمند تعیین ظرفیت گردشگری و توان توریستی هر منطقه است تا اثرات ناپایداری حاصله از صنعت توریسم کاهش یابد(Bennett et al.، ).

شهرستان رامیان نگین استان گلستان در جنوب غربی استان واقع و از شمال به شهرستان گنبد کاووس ، از جنوب به استان سمنان ، از غرب به شهرستان علی آباد کتول و از شرق به شهرستان آزادشهر متصل است. .(سایت فرمانداری رامیان،1392)این شهرستان با داشتن 75949 کیلومتر مربع مساحت دارای دو بخش مرکزی و فندرسک ، چهار دهستان قلعه میران ، دلند، فندرسک شمالی و فندرسک جنوبی – سه شهر رامیان ، دلند ، خان ببین – 51 روستای کددار و 13 آبادی بدون کد می باشد.(موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی،1387)
بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1385 بالغ بر 82 هزار نفر جمعیت دارد که از این تعداد بیش از 30 هزار نفر در مناطق شهری و حدود 52 هزار نفر در مناطق روستایی سکونت دارند.
آب و هوای شهرستان معتدل و به واسطه مجاورت با جنگل و کوهستان هوای مطبوع و ییلاقی دارد. از نظر نزولات جوی قسمت کوستانی آن دارای زمستان سرد و برفی و تابستان معتدل دارد. .(سایت فرمانداری رامیان،1392)
شهرستان رامیان یکی از قطب های کشاورزی و دامی استان گلستان و ایران است. کل اراضی مستعد زراعی آن 34273 هکتار بوده که 30976 هکتار به صورت آبی و 3297 هکتار به صورت دیم کشت میگردد.
ضمناً در این منطقه در سطح 6587 هکتار نیز کشت مجدد از جمله سویا ، شالی ، ذرت و….. صورت می گیرد. بنابراین مجموع کشت این شهرستان 40860 هکتار می باشد و میزان تولید محصولات زراعی این شهرستان سالانه بالغ بر 333000 تن می رسد. همچنین سطح اراضی باغی این شهرستان قریب به 300 هکتار می رسد و میزان تولید محصولات باغی شهرستان سالانه بالغ بر 19000 تن است. مردم این منطقه در کنار فعالیتهای کشاورزی و دامداری از هنر صنایع دستی نیز بهره مند هستند و از مهمترین صنایع دستی منطقه می‌توان به چادر شب بافی (ابریشم بافی ) اشاره کرد .(همان)

از جاذبه‌های گردشگری شهرستان رامیان می‌توان به قله ۲۴۰۰متری قلعه‌میران(موران ، ماران)، استخر طبیعی گل رامیان با عمق نزدیک به ۸۰متر، مجموعه آبشارهای سرخه‌کمر به تعداد ۵آبشار، مجموعه آبشارهای جوزک، مجموعه آبشارهای سیدکلاته به تعداد ۸ آبشار، مجموعه آبشارهای چفت که تعداد انها به ۱۲ آبشار می‌رسد که کوتاهترین آن ۸ و بلندترین آن ۳۲ متر ارتفاع دار،مجموعه آبشارهای پشمکی، چشمه نیلبرگ، چشمه سیدکلاته، انجیرچشمه، منطقه کوهستانی و برف‌گیر اولنگ، چشمه پیرکرم، دهکده توریستی پاقلعه، جنگل دره‌ملا و باغ تاشته، پارک جنگلی زیبای دلند، ذخیره‌گاه بین‌المللی سرو زربین، جنگل پنهان خانه، گرم چشمه، دیوچشمه، روستای تاریخی کشکک، تپه تاریخی نقاره‌خانه، بقعه متبرکه امامزاده بی‌بی حلیمه خاتون الهادی و همچنین موزه مردم‌شناسی شهرستان رامیان اشاره کرد.

با توجه به جاذبه های طبیعی موجود در شهرستان رامیان می توان به آینده ی اکوتوریسم در این منطقه با توجه به برنامه ریزی مناسب امیدوار بود.موقعیت مناسب مکانی این شهرستان که در مسیر بزرگترین قطب گردشگری مذهبی یعنی مشهد در ایران می باشد نیز از عوامل عبور و جذب گردشگران در این منطقه می باشد.وجود ویژگیهای خاص طبیعی مثل جنگلها و آبشارها و کوهها در منطقه و قرارداشتن در مسیر گردشگری از ویژگیهای است که می تواند باعث رشد و ترقی توریسم در منطقه باشد و علاوه بر این ویژگی وجود جاذبه های انسان ساخت،نزدیکی و متصل بودن به جنگل ابر  و همچنین صنایع دستی نیز در توسعه توریسم منطقه موثر خواهد بود.(سایت سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان گلستان،1392)

با بیان ویژگیهای توریستی منطقه ضرورت برنامه ریزی مناسب توریسم و اکوتوریسم در منطقه ی رامیان به شدت حس می شود.

[1] .Martha Honey

[2] .Protected Area