در یک جامعه تمامی واحدهای انتفاعی و افراد در پی افزایش رفاه خویش وکسب منفعت و بازده از فعالیتها و سرمایه گذاریهای خود هستند. بازده یک سرمایه گذار، بیانگر منافع حاصل از آن سرمایه گذاری می باشد.
سرمایه گذاران در پی فرصتهای سرمایه گذاری در صنایع و شرکتها و خود شرکتها در پی شناسایی و استفاده از فرصتهای رشد و سرمایه گذاری در سطح کلان می باشند تا بازده آنها حداکثر شود. لذا سرمایه گذاران و مدیران شرکتها نیاز به اطلاعاتی دارند که بتوانند فرصتهای رشد و سرمایه گذاری را شناسایی و بازده یک سرمایه گذاری را پیش بینی کنند. برای شناسایی فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) اطلاعاتی مورد نیاز است که بخشی از این اطلاعات از طریق صورتهای مالی شرکتها و اجزای متشکله آنها تأمین می گردد. صورتهای مالی اطلاعاتی را فراهم می سازد که برای مدیران، سرمایه گذاران و اعتباردهندگن فعلی و بالقوه در تصمیم گیری های سرمایه گذاری و اعطای اعتبار و سایر تصمیمات مشابه مفید واقع شود.
صورتهای مالی از مهم ترین فرآورده های سیستم حسابداری است که از اهداف عمده آن، فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد و توانایی سودآوری بنگاه اقتصادی است. یکی از اقلام حسابداری ارائه شده در صورت گردش وجوه نقد، وجوه نقد عملیاتی است. وجوه نقد عملیاتی ارتباط مستقیمی با سرمایه گذاری و استفاده از فرصتها جهت افزایش سودآوری و رشد شرکت دارد. همچنین وجوه نقد عملیاتی با فرصتهای رشد آن شرکت وابسته می باشدویک شوک از طریق فرصتهای رشد مثبت، ارزش حقوقی صاحبان سهم و در نتیجه بازده ها را افزایش می دهد.
مدیران و مالکان دوست دارند ثروت و ارزش شرکت و سهامداران آنها و بازده حاصل از سرمایه گذاری آنها تا جایی که امکان دارد زیاد باشد. ولی باید توجه داشت میزان بازده تحت تأثیر ریسک نیز قرار دارد و تصمیمات سرمایه گذاری همیشه باید بر اساس ریسک و بازده صورت می گیرد ونمی توان این دو را از هم جدا فرض کرد.
با توجه به ارتباطی که بین اقلام تعهدی و جریانهای نقدی عملیاتی و فرصتهای رشد وجود دارد، این تحقیق ارتباط ارزشی این دو متغیر را با فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) که یکی از عوامل مهم در امر تصمیم گیری است، مورد بررسی قرار می دهد
1-2- تعریف مسئله و بیان سؤال های اصلی تحقیق:
یکی از اهداف عمده حسابداری کمک به مدیران و سرمایه گذاران در پیش بینی جریانهای نقدی آتی شرکتها و مد نظر قرار دادن اقلام تعهدی در جهت اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری و بهره گیری از فرصتهای مناسب سرمایه گذاری (رشد) می باشد.
مدیران مالی واژه رشد را مترادف با افزایش در مقدار و حجم فعالیتهای واحد اقتصادی به کار می برند که این واژه در شرایط1) رشد در فروش2) افزایش در سود 3) افزایش در دارایی مورد استفاده قرار می دهند.
رشد، بر اساس اهداف اصلی و اولیه برای هر واحد تجاری که عبارتند از1) رشد سودآوری در جهت حداکثر ارزش شرکت 2) ایجاد تنوع برای کاهش ریسک، به رشد داخلی و خارجی تقسیم می شوند که رشد خارجی نسبت به رشد داخلی دارای مزیتهای زیر می باشد:
- توسعه سریع
- دسترسی به جریانات نقد و فوری
- کاهش ریسک
- صرفه جویی های اقتصادی
وکیلی فرد همچنین دلایل زیر را برای رشد شرکتها بیان می دارد :
- متنوع سازی: تنوع در فعالیتها باعث کاهش احتمال ورشکستگی می شود.
- ثبات: اگر شرکتی توان کسب سهم بیشتری از بازار وحجم فروش را داشته باشد از ثبات اقتصادی بیشتری نسبت به واحدهایی با سهم بازار کمتر، برخوردار می باشد.
- صرفه جوییهای عملیاتی: شرکتهای بزرگ دارای مزیتهای اقتصادی زیادی نسبت به شرکتهای کوچکتر هستند.
- سود ناشی از موقعیتهای چرخشی: چنانچه شرکتی از ظرفیتهای بالقوه خود در کسب سود مناسب استفاده نکرده باشد با ورود مدیریت جدید این عدم کارایی برداشته شده و منتج به افزایش سود می شود.
وی، رشد و بهره گیری و استفاده از فرصتهای سرمایه گذاری و رشد را در قالب ادغام و تحصیل بیان نموده و انواع خاصی بهره گیری از این موقعیتها را مانند شرکتهای هلدینگ،شرکتهای هرمی و… مزایا و معایب و ویژگیهای هر یک را بیان می نماید و این امر اهمیت شناسایی فرصتهای ادغام و شرایط خاص (شرکتهای هلدینگ) را به عنوان بخشی از فرصتهای رشد و سرمایه گذاری بیان می دارد. (وکیلی فرد ، 1388)
از سوی دیگر مدیران واحدهای انتفاعی و شرکتها برای تصمیمات سرمایه گذاری خود باید اطلاعاتی قابل اتکا و مربوط را در اختیار داشته باشند و عوامل زیادی را هنگام سرمایه گذاری مدنظر قرار دهند. یکی از این عوامل، شناسایی و درک بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می باشد. سرمایه گذاران می توانند با آگاهی از میزان تغییرات در بازده سهام و بکارگیری نسبتهای مالی مانند نسبت داراییها و… برآوردی صحیح و نزدیک به واقعیت از شرکتها بدست آورده تا آنها را در تصمیمات جهت سرمایه گذاری و شناسایی فرصتهای رشد یاری دهد. این شناخت و دید تا حد زیادی از طریق اطلاعات منعکس در صورتهای مالی همچون ترازنامه سود و
این تحقیق ارتباط بین اقلام تعهدی و جریانهای نقدی عملیاتی با فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) را در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار مورد آزمون قرار می دهد و قصد دارد تا از این طریق مدیران و سرمایه گذاران را قادر نماید سهام شرکتهای مختلف را با یکدیگر مقایسه کرده و سهام مورد نظرشان را در جهت رشد واحد انتفاعی خود، با اطمینان بیشتری انتخاب نمایند
در این تحقیق با استفاده از مدلهای رگرسیونی ساده و چند متغیره ارتباطی یکی از متغیرهای مستقل (اقلام تعهدی و جریانهای نقدی عملیاتی) با متغیر وابسته یعنی فرصتهای سرمایه گذاری (رشد)، مورد بررسی قرار می گیرد.
مدل ما بر اساس مدل ارزیابی بر مبنای اختیار واقعی زانگ[1](2000) است که یک معیار حسابداری خاص از اطلاعات تاریخی را فراهم می نماید با این مفهوم که ارزش شرکت مجموع ارزش دارایی ها و فرصتهای رشد شرکت می باشد. و در نهایت از آزمون کیتوبین (Qtobin) جهت ارزیابی اثر متغیرهای مستقل ما که کمی می باشند، بر متغیرکیفی، یعنی فرصتهای سرمایه گذاری(رشد) استفاده می شود.
بر اسا س مطالب ارائه شده در بالا سؤالات اصلی این تحقیق به شرح ذیل بیان می گردد:
- آیا بین اقلام تعهدی و فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) ارتباط معنی داری وجود دارد؟
- آیا بین جریانهای نقدی عملیاتی و فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) ارتباط معنی داری وجود دارد؟
- آیا جریانهای نقدی ناشی از عملیات نسبت به اقلام تعهدی ارتباط بیشتری با فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) دارند؟
در این تحقیق از متغیر های اندازه SIZE) (و بازده حقوق صاحبان سهام(ROE) واهرم (LEV) به عنوان متغیر های کمکی استفاده شده است.
1-3- اهمیت، ضرورت و اهداف اساسی تحقیق:
کارکنان، مدیران وسهامداران بالقوه نیازمند شناسایی متغیرهای عمده ای می باشند که بتوانند فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) را پیش بینی و شناسایی نمایند. آگاهی از متغیرها و دستیابی به مدل مناسب می تواند منجر به بهبود تصمیمات سرمایه گذاری آنان گردد. در واقع سرمایه گذاران، سهامداران و اعتباردهندگان نیازمند شناسایی عوامل اصلی فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) هستند.که از این طریق می توانند به ارزیابی توان پرداخت دیون و مطالبات و کارآیی و آتیه سنجی و دیدگاه استراتژیک مدیریت پی ببرند. آنها نیازمند مدلی هستند که بتوانند بوسیله آن عملکردهای صندوق های سرمایه گذاری و همچنین سبد سهام خود و رقبا را ارزیابی کرده و بازخورد مناسب را در این زمینه اتخاذ نمایند. همچنین بوسیله این مدل سهام های مورد نظر خود را به نحو درستی قیمت گذاری و ارزیابی نموده و بازده مورد انتظار خود را از سرمایه گذاری کسب نمایند.
از این تحقیق متغیرهای مستقلی همچون اقلام تعهدی و جریانهای نقدی عملیاتی و ارتباط ارزشی آنها با متغیر فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) برای اولین بار در محیط اقتصادی ایران مورد آزمون قرار می گیرند.
این تحقیق از لحاظ روش شناسی در حوزه تحقیقاتی قرار می گیرد که فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) را مورد آزمون قرار می دهد. آگاهی از متغیرها و دستیابی به مدل مناسب می تواند منجر به بهبود و افزایش بهره مندی از تصمیمات و فرصتهای سرمایه گذاری آنان گردد. این تحقیق می تواند مورد استفاده شرکتها، نهادها، مؤسسات مختلف قرار گیرد. مهم ترین سازمانهای استفاده کننده از این تحقیق، سازمان بورس اوراق بهادار، شرکتهای سرمایه گذاری، شرکتهای هلدینگ، شرکتهای تأمین سرمایه می باشند.
بنابراین با توجه به مواردی که توضیح داده شد مهم ترین اهداف این تحقیق عبارتند از:
- تبیین ارتباط بین جریانهای نقدی ناشی از عملیات با فرصتهای سرمایه گذاری (رشد)
- تبیین ارتباط بین اقلام تعهدی با فرصتهای سرمایه گذاری (رشد)
- ارائه مدلی جهت تعیین فرصتهای سرمایه گذاری (رشد) شرکتها)
1- Zhang(2000)