.estp-changedby-essin a{color:#0040FF !important}

انسان از بدو تکامل، شروع به بنیان نهادن تمدن نمود و در طول این روند تکامل متناسب با هر نیازی برای آن ابزاری طراحی کرده و ساخته است. یکی از این نیازها ساختمان بوده که در روند تکامل بشر و ایجاد دانش در این زمینه، معمار طراحی آنرا متناسب با نیازهای استفاده کنندگان در طراحی اش تامین می نموده. در طراحی معماری، سلایق، علایق، عملکرد و کاربری ساختمان متناسب با شرایط محیطی در نظر گرفته می شود. در سالهای دورتر خانه بستری اجتماعی و عاطفی برای رشد و تعالی کودک فراهم می ساخت و دوره بلند مدتی از کودکی را در بر می گرفت. اما امروزه خانه های ما نمی توانند مامن همیشگی کودکان باشند چرا که آن ها قابلیت لازم برای برآوردن نیازهای یک کودک را ندارند.

. اعضای کوچک و جوان جامعه که قابلیت تاثیر گذاری بر شکل دهی محیطشان را با بیان نیازها و تمایلات خودشان دارند ولی در این مهم نیاز به کمک بزرگسالان دارند. این حقیقت انکار ناپذیر است که کودکان در سنین طفولیت تنها به مراقبت و تامین نیاز های جسمانی نیاز ندارند بلکه باید همه ابعاد وجودی آنها(جنبه های روانی، عاطفی، شخصیتی، هوش و شناختی و اخلاقی) مورد توجه قرار گیرد.

تمام ادیان الهی، بخصوص دین اسلام، همه انسانها را به تعلیم و تربیت دعوت نموده و آنها را ترغیب نموده اند که از دوران کودکی به این امر مهم اهتمام ورزند؛ زیرا که کودکان در این دوران دارای ویژگیهایی هستند که بزرگسالان از آن بی بهره اند و آن، آمادگی پذیرش بسیار زیاد برای یادگیری است که در قلب و ذهن آنان وجود دارد.در روایات نیز اهمیت توجه به مراحل رشد انسان قابل بررسی است. از امام صادق (ع) نقل شده است:

فرزندت را تا هفت سالگى بگذار بازىکند و هفت سال او را ادب ‏آموز و در هفت سال سوم او را ملازم و همراه خود دار. یکى از اهداف تعلیم و تربیت فرزند در خانه و مدرسه، آماده سازى او براىزندگى در اجتماع و تعقیب اهداف جامعه الهى است. همچنین آمده است: اگر کودک می دانست که خداوند متعال چه استعدادی در وی نهاده است که براساس آن می تواند خود را به اوج قله معرفت برساند، شادمانه آواز رهایی سرمی داد و با تلاش تمام سعی می کرد خود را به نهایت این شناخت برساند (ژاله فر، ۱۳۸۴).

.estp-changedby-essin a{color:#0040FF !important}

روانشناسی رشد و دیدگاه های مختلف در روانشناسی رشد

همه موجودات زنده در طول زندگی خود دچار تغییر و تحولاتی می شوند. معمولا رشد بدنی تا زمان معینی پس از تولد ادامه می یابد، ولی رشد جنبه های روانی همواره و به صورت های گوناگون ادامه دارد . رشد انسان در دوره کودکی و در همه جنبه ها  با سرعتی بیش از دوره بزرگسالی ولی به صورت پیوسته ادامه می یابد. رشد انسان در دوره کودکی و با گرایش فطری و غریزی به سوی کمال، متاثر از عوامل درونی و شرایط زیست محیطی بوده و درشکل گیری خصوصیات انسان در دوره های بعد بسیار موثراست. برای رشد تعاریف گوناگونی بیان شده است ، یکی از عام ترین تعاریف به این شرح است رشد عبارت است از همه تغییر و تحولاتی که از زمان تشکیل سلول تخم تا هنگام مرگ در انسان رخ می دهد. رشد حرکتی مستمر، دائمی و پیوسته بوده و گاهی آهسته و زمانی همراه با آهنگی سریع صورت می پذیرد.

قبل از قرن ۱۸ اهمیت محیط در رشد و تکامل انسان چندان مورد توجه قرار نمیگرفته است. اما امروزه تحقیقات نشان داده اند که غیر از چند صفت مربوط به گروهای خونی، هیچ یک از صفات وراثتی موجود در انسان از نفوذ عوامل محیطی بر کنار نیست. تمام صفات جسمانی و روانی ، نتیجه کنش متقابل و دائمی دو عامل وراثت و محیط هستند(احدی و بنی جمالی، ۱۳۸۲).

محیط کودک باید در حد امکان بر انگیزاننده و مناسب باشد تا کودک بتواند استعدادهای بالقوه خود را به فعلیت در آورد. هر چه محیط زندگی و اجتماعی کودک، غنا و آرامش بیشتری داشته باشد، استعدادهایش بهتر رشد می کنند .(مقدم، ۱۳۵۸).

اهمیت رشد در دوران کودکی از نظر برخی مشاهیر اینچنین آمده است، ((آلبرت انیشتین)) در خاطرات خود بیان می کند : نظریه نسبیت نمی توانسته در دوران بزرگسالی من شکل گرفته باشد، زیرا آدمی در بزرگسالی فرصتی برای اندیشیدن به فضا و مکان ندارد. این ها چیزهایی است که وقتی کودک بودم به آن ها فکر کرده ام.((اریک برن)) از موجودی درون انسان نام می برد که به آن پروفسور کوچولو می گوید . پروفسور کوچولو به جستجو گری مشغول است و در این زمان تنها باید شرایطی را برای کودکان برنامه ریزی کرد که این پروفسور کوچولو تخریب نشود و همین دانشمند وجود آدمی است، که می تواند زمینه ساز تبدیل یک کودک به دانشمندی عالی قدر و انسانی متکامل و خلاق شود . از این رو باید به کودکان خود با دید دیگری بنگرید زیرا بنای یک جامعه سعادتمند با تلاش همین کودکان بذاته خلاق ریخته       می شود.

پرورش: پرورش تغییراتی است که بر اثر آموزش و تاثیرات عوامل محیطی در انسان به وجود می آید . پرورش تغییر در جنبه های رفتاری انسان است ، در صورتی که رشد ، تغییرات کمی و کیفی در جسم و روح اوست .( احدی و بنی جمالی، ۱۳۸۲).

پختگی (رسیدگی): به تغییرات خاصی اطلاق می شود که عامل اساسی در آن گذشت زمان همراه با تکامل و نظام یافتگی سیستم های عصبی است. انسان قادر نیست رفتاری را فرا گیرد مگر اینکه به مرحله ای از نمو رسیده باشد . به عبارت دیگر برای ظهور هر رفتاری دستیابی به حداقلی از رشد ، تکامل و آمادگی ضروری است . پختگی به تجربه کودک از محیط اطرافش بستگی چندانی ندارد . خصوصیات و تغییراتی که در کودک به وجود می آید، محصول تعامل بین رسش و یادگیری است. رسش تغییراتی است که بر اثر تکامل نیوهای بالقوه ایجاد می شود و تجربه در آن نقشی ندارد ، در حالی که یادگیری ، تغییراتی است که بر اثر تجربه به وجود می آید ( مقدم، ۱۳۵۸ و اتکینسون و دیگران، ۱۳۷۸).

.estp-changedby-essin a{color:#0040FF !important}

·       کودک و خانواده

بهترین تعریف خانواده آن است که آن را نظام پیچیده ای بنامیم که مستلزم کارکرد به هم وابسته ای در میان اعضا باشد. خانواده هم اولین و هم قدیمی ترین محل ارتباط اجتماعی کودک به شمارمی رود. در سال های اولیه تنها روابط موجود برای کودک ، رابطه او با والدینش است . کنش متقابل و رابطه عاطفی بین نوزادان و والدین، به انتظارات و واکنش های کودک در روابط اجتماعی آینده شکل می دهد. اعتقادات و ارزش ها و نگرش های فرهنگی توسط والدین پالایش می شوند و به صورتی بسیار مجسم و منتخب به کودک ارائه می شوند. شخصیت، نگرش ها، طبقه اجتماعی- اقتصادی، عقاید مذهبی و تحصیلات پدر و مادر در ارائه ارزشهای فرهنگی و معیارهای آن ها به فرزند تاثیر می گذارد.

·       کودک و اجتماع

گروه ها و سازمان های مشخصی در چارچوب جامعه، در پرورش اجتماعی کودک نقش عمده ای ایفا می کنند . پدر و مادر ، همسالان و معلمان مقدار زیادی از وقت خود را صرف انتقال ارزشها و همچنین هدایت و اصلاح رفتار کودکان می کنند. برخی از سازمانها مانند مدرسه، مراکز مذهبی و موسسات قانونی و حقوقی با این هدف به وجود آمده اند که علم فرهنگ و معیار های اخلاقی و اجتماعی آن را منتقل و رفتارهای ارزشمند فرهنگی را حفظ کنند. به علاوه رسانه های گروهی بخصوص تلویزیون، جریان بسیار قوی و نسبتا جدیدی هستند که می توانند افکار، خواسته ها و رفتارهای کودک در حال رشد را شکل دهند (هترنیکتون ودی پارک،۱۳۷۲).

 کودک و آموزش

در مورد آموزش کودک پیش از دبستان نیز نظریات متعددی وجود دارد . مهد کودک های اولیه تا حد زیادی از عقاید اریکسون ناشی شده بود، اریکسون که ادامه دهنده راه فروید بود به نیازهای کودکان برای رسیدن به رشد اجتماعی اهمیت می داد. به عقیده او سازگاری اجتماعی و عاطفی هر فرد و کارایی او در بزرگسالی بستگی به آموزش های خردسالی در زمینه رشد اعتماد به نفس، استقلال شخصی، ابتکار و اهمیتی که فرد برای خود قائل است دارد. تاثیرات محیط ، هسته اصلی عقاید بیجود (۱۹۵۹) درباره رشد را تشکیل می دهد، از نظر او نتایج رفتار کودک بسیار مهم است، طبق نظر او کودکان به یاد گرفتن رفتاری تمایل دارند، که به نتایج مثبت می انجامد و از تجاربی که به شکست منتهی می شود پرهیز می کنند.

.estp-changedby-essin a{color:#0040FF !important}

فواید و نکات مثبت بازی در کودکان و دانش آموزان

• • بازی در رشد جسمی انسان تاثیر می گذارد . فروبل اعتقاد دارد بازی یکی از مهمترین عواملی است که می تواند باعث هماهنگی رشد کودک از لحاظ جسمی ، روانی و اجتماعی گردد. شاید بتوان گفت که این فایده بازی اولین و بدیهی ترین تاثیر بازی است و مسلمادر سلامت و شادابی جسم و روان تاثیر به سزایی دارد.

• • بازی عاملی است که به وسیله آن می توان نقط قوت و ضعف خود را شناخت و این در واقع نوعی واقعیت آزمایی است که بدان وسیله می توان با شناخت خود به تقویت بیشتر نقاط قوت و برطرف کردن نقاط ضعف اقدام نمود .
  • بازی تعیین کننده جایگاه اجتماعی است ، کودک از طریق بازی به فعالیت های مفرحیمی پردازد که در آن مقبولیت اجتماعی بیابد و هر چه در این راه موفق باشد جامعه پذیری راحت و سهل تری خواهد داشت. مشارکت ، همکاری و رعایت حقوق و رعایت قوانین اجتماعی در بازی ها یاد گرفته می شود .

• • بازی وسیله ارتباط با کودک است ، با بهره گرفتن از بازی می توان با کودکان رابطه برقرار نمود. در کودکان به علت اینکه از لحاظ کلامی به پختگی لازم نرسیده اند ، بازی می تواند وسیله موثر ارتباط باشد، الفت و موانست با کودک از طریق بازی به راحتی صورتمی گیرد.
  • کودک از طریق بازی علاقه اجتماعی را که نمادی از ظرفیت انسان برای تعامل با اجتماع است یاد می گیرد.
  • بازی باعث شکوفایی شخصیت شده ، در تکوین آن موثر می باشد ، با توجه به اینکه بازی نوعی بیان خود است و کودک از طریق آن خود را می نمایاند لذا جهت شناخت نیازها ،علایق ،استعدادها و سایر ویژگیهای شخصیتی شیوه ای موثر می باشد . ورود به دنیای کودک از طریق تجربیات بازی منجر به پیدایش نظام درمانی، بازی درمانی شده است .
  • روش برخورد کودک با بازی ، انتخاب او و اهمیتی که بدان می دهد همه بیانگر نگرش و رابطه او با محیط و چگونگی وابستگی او با هم نوعان خود است (لندرث، ۱۳۷۰).
  • بازی های کودک در رشد اجتماعی او موثر هستند زیرا شخصیت خود را چنانکه هست در میدان بازی آشکار می سازد ، در بازی است که کودک نوع و میزان تصور و تخیل ، استعداد همکاری و معامله منصفانه خود را آشکار می کند . بازی عامل موثر و مهمی در تعیین و تربیت ارزش های اجتماعی است ( شعاری نژاد، ۱۳۶۸).
  • بازی نوعی تخلیه روانی است . به ویژه برای کودکانی که ابزار اساسی سازش با اجتماع یعنی زبان را کسب نکرده اند و قادر به بیان نیات خود به صورت کلامی نمی باشند ، بازی می تواند بهترین وسیله ی تخلیه ی روانی باشد ، ارسطو نیز به این ویژگی اشاره داشته و گفته است که بعضی از ویژگی های روانی چون پرخاشگری ، افسردگی و … در بازی برون ریزی شده یا تصعید می یابد.

• حس کنجکاوی کودک در جریان بازی او را به تفکر خلاق ، سازنده و ابتکار و خلاقیت رهنمون می سازد .
• بازی عامل جبران کننده یا جانشین کار است ، به این معنی که تا زمانی که کودک توانایی انجام کار ندارد، بازی جای آن را گرفته و به عنوان عاملی در خشنود سازی او عمل می نماید . در این رابطه بازی نشانه ای از آرزوهای برآورد نشده ای محسوب می شود که در موقعیت واقعی امکان تحقق آن میسر نیست .
• بازی در ایجاد الگوی رفتاری مطلوب و خاموش سازی رفتار نامطلوب موثر است و این نوعی یادگیری است . کودک درضمن بازی با اسباب بازی های گوناگون ، به مرور اندازه ، رنگ ، ترکیب ، ارزش و اهمیت اشیاء را یاد می گیرد و اطلاعاتی درباره محیط زندگی خود به دست می آورد ( شعاری نژاد، ۱۳۶۸).
• از بازی می توان جهت پرورش خلاقیت نیز استفاده نمود . عده ی زیادی از مردم مقداری از وقت خود را صرف بازی های مختلف می کنند که بعضی از آن ها می توانند روشی برای پرورش خلاقیت باشد . بازی های فکری از قبیل حل جدول ، معما و بازی شطرنج می تواند خلاقیت را شکوفا سازد . اگر در بازی های سازنده ای مانند سبد سازی ، مدل سازی و سایر کارهای هنری و دستی فرد خودش طرح را ساخته و به اتمام برساند خلاقیت بیشتر نمایان خواهد شد (اسبورن، ۱۳۷۵).
• بازی به عنوان یک وسیله آموزشی هم مورد استفاده قرار می گیرد . در مدارس پیش دبستانی ، مهدهای کودک و کودکستان ها با بهره گرفتن از بازی های مختلف به آموزش و پرورش کودکان اقدام می نمایند . این فایده بازی به صورت علمی توسط مونته سوری ، دکرولی و دیگران پیشنهاد شده است و استفاده ی عملی فراوانی دارد.

شاید بتوان بازی را اینگونه بیان نمود که بازی، زندگی کودک نیست اما تمام زندگی کودک، بازی است. در تعریف بازی آمده است که بازی به فعالیت جسمی، ورزشی یا ذهنی برای سرگرمی یا تفریح و یا اجرای نقش در یک نمایش یا یک فیلم اتلاق می شود (فرهنگ معین). بازی خود نوعی فعالیت و تحرک است که این خود نیز به این به معنای جنبیدن، جنبش و کوشش می باشد.

بازی وسیله طبیعی کودک برای بیان و اظهار ((خود)) است. اریکسون بازی را اینگونه تعریف می کند، بازی کودکان عبارت است از تلاش برای لمس و حس دنیا و تحت کنترل در آوردن و آشنا شدن با آن. کودکان دارای زندگی خصوصی اند، که نام آن بازی است. او همیشه در حال رام کردن زندگی کوچک خود یعنی بازی است. بنابراین یکی از مهمترین انگیزه های عینی و علمی کودکان، حاصل امکان بروز یافتن این زندگی کوچک است.

روانشناسان دوره کودکی را دوره بازی کردن کودک می دانند . بازی کودک ابتدا با اشیاء است و سپس شامل انسان ها می شود . از سنین ۳ و ۴ سالگی کودک به تدریج به بازی های گروهی و اجتماعی رو می آورد .

در این گونه بازی ها کودک رفتار با دیگران را تمرین می کند و با اصول زندگی جمعی و چگونگی رفتار با دیگران به تدریج آشنا می شود و این به رشد اجتماعی و اخلاقی او کمک می کند . بازی حس کنجکاوی ، ابتکار و خلاقیت کودک را بر می انگیزد و به رشد ذهنی او کمک می کند . همچنین بازی از لحاظ جسمی موجب هماهنگی عضلات و اعضای بدن می شود و در نتیجه حرکات بدنی طفل را به بهترین وجه ممکن شکل می دهد . بازی باعث نیرومندی کامل و رشد صحیح جسمانی می گردد . از طریق بازی حواس دیگر کودک مثل لامسه ، بینایی ،توازن و تعادل به کار افتاده و مهارت های لازم را برای کودک ایجاد می کند. پس به خاطر داشته باشیم که شغل کودک مخصوصا از ۴ تا ۷ سالگی بازی است.

فواید و نکات مثبت بازی در کودکان و دانش آموزان

• بازی در رشد جسمی انسان تاثیر می گذارد . فروبل اعتقاد دارد بازی یکی از مهمترین عواملی است که می تواند باعث هماهنگی رشد کودک از لحاظ جسمی ، روانی و اجتماعی گردد. شاید بتوان گفت که این فایده بازی اولین و بدیهی ترین تاثیر بازی است و مسلمادر سلامت و شادابی جسم و روان تاثیر به سزایی دارد.
• بازی عاملی است که به وسیله آن می توان نقط قوت و ضعف خود را شناخت و این در واقع نوعی واقعیت آزمایی است که بدان وسیله می توان با شناخت خود به تقویت بیشتر نقاط قوت و برطرف کردن نقاط ضعف اقدام نمود .
• بازی تعیین کننده جایگاه اجتماعی است ، کودک از طریق بازی به فعالیت های مفرحیمی پردازد که در آن مقبولیت اجتماعی بیابد و هر چه در این راه موفق باشد جامعه پذیری راحت و سهل تری خواهد داشت. مشارکت ، همکاری و رعایت حقوق و رعایت قوانین اجتماعی در بازی ها یاد گرفته می شود .
• بازی وسیله ارتباط با کودک است ، با بهره گرفتن از بازی می توان با کودکان رابطه برقرار نمود. در کودکان به علت اینکه از لحاظ کلامی به پختگی لازم نرسیده اند ، بازی می تواند وسیله موثر ارتباط باشد، الفت و موانست با کودک از طریق بازی به راحتی صورتمی گیرد.

.estp-changedby-essin a{color:#0040FF !important}

کودک باید در برخورد با احجام و بنا ها و همین طور در ارتباط و زندگی درون آن ها احساس راحتی، عدم ترس و آرامش کند. کودک با بهره گرفتن از حواس خود محیط و شرایط را دریافت کرده و متناسب با رشد ادراکی و استدلالی به درک محیط خود می پردازد. بعنوان نمونه تاریکی بیش از هر چیز دیگری به اضافه فرم های نا متناسب کودک را می ترساند. فضاهایی با رنگ های شاد و روشن و گاهی رنگ هایی با فرم های نامشخص مثل حالتی که در نقاشی با آبرنگ پدید می آید موضوعات رویایی و خیال انگیز را القا می کند و در کودک احساسی چون عاطفه ، رفیق ، مهربان ، رویایی و پرواز دهنده بودن را القا می کند.

همچنان که فضاها برای کودکانی با سن بالاتر طراحی گردد از رنگ های ملایم با مرزهای مشخص، جزئیات بیشتر در بنا و انحناهای نرم در طراحی فضا می توان استفاده کرد . ادراک فضا کار بسیار دشواری است. کودک باید در عین حال هم خود را از دنیای اطرافش تمیز دهد و هم این دنیا را تجزیه و تحلیل کند. این عمل را به وسیله شناختن اشیا اطرافش انجام می دهد.

 تاثیر شرایط محیطی و کالبدی بر کودکان

خصوصیت اصلی محیط های فیزیکی، عناصر متغیری مانند نور، رنگ، صوت، حجم است . تحقیقات نشان می دهد که توجه به این عناصر می تواند به محیط های آموزشی بهتر منجر شود. در ادامه سعی شده تا این عناصر در راستای رسیدن به طراحی بهترمورد بررسی قرار گیرند.

رنگ

رنگ ها در شخصیت انسان ها ، به خصوص کودکان تاثیر بسزایی داشته، باعث ایجاد تجربه های هیجانی از قبیل شادی، خنده، غم ، اندوه ، آرامش ، تحریک پذیری ، سکون و هیجان می شود . در کودکان این خصیصه شدت می یابد ، آنان به سبب روح پاک و بی آلایش و شاد و پر طراوت خویش رنگ های زنده و مرکب که در ترکیبی مناسب با هم قرار گرفته باشند را ترجیح می دهند .

رنگ به عنوان عنصر تفکیک ناپذیر معماری تاثیر فراوانی بر روحیه و رفتار کاربران فضا ها و ساختمانها دارد و حالات روانی و عاطفی آنان را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. انسان پدیده های اطرف خویش را همراه با رنگ مشاهده می کند و نسبت به آن ها واکنش نشان می دهد ، رنگ ها هر یک حاوی پیامی خاص به بینندگان می باشند که این موضوع از قدیم مورد بررسی و تحقیق دانشمندان و روانشناسان بوده است (لوشر، ۱۳۹۳).

در مراکز پیش دبستانی رنگ فضاها و تجهزات آموزشی به دلیل شرایط سنی و روحی کودکان از حساسیت بیشتری برخوردار است . زیرا این امر می تواند باعث شادابی ، نشاط ، آرامش روانی ، تحرک و تلاش کودکان شود و فرایند یادگیری را افزایش دهد . همچنان که می تواند زمینه کسالت ، خمودی ، بی تحرکی ، عصبانیت ، اضطراب و افسردگی آنان را فراهم آورد . برای بهره وری مطلوب از رنگ در عملکرد فضاهای آموزشی و پرورشی و انتخاب مناسب ترین رنگ برای مراکز پیش دبستانی توجه به نکات ذیل ضروری است :

1. رنگ موجب زیبایی می شود و زیبایی کودکستان از دیدگاه کودکان بررسی می گردد . مناسب ترین رنگ ، زیباترین و موثرترین آن ها از نظر کودکان است .
2. رنگ کلاس کودکستان باید موجبات فعال شدن ذهن شاگردان را فراهم آورده و از ایجاد هیجانات تحریک کننده و یا ایجاد خستگی و کسالت جلوگیری نماید . در نتیجه رنگ به سبب پیدایش فضایی آرام و توام با فعال سازی ذهن کودکان شود .
3. شرایط سنی وجنسیت کودکان درمیزان تاثیرپذیری آنها ازرنگهااثرمی گذارد .
4. فضاهاواتاقهای مختلف درکودکستان کارکردهای متفاوت دارند .
5. پیشنهاد یکرنگ خاص برای کودکستانها سراسرکشورامکان پذیرنیست، زیراشرایط اقلیمی گوناگون وتفاوت وضعیت آب وهوایی دراستانها ومناطق استفاده ازرنگهای مختلف را اجتناب پذیرمی سازد. در شرایط اقلیمی باید توجه به تاثیرات مختلف رنگ ها و حداکثر بهره وری از مناسب ترین رنگ را به عمل آورد.
6. تاثیرگذاری رنگهابرانسان به پنج عامل به شرح زیربستگی دارد:

• تیرگی و روشنی: رنگ های تیره از جنبه بصری انسان پیشروی می کنند. به این سبب دیوارهای تیره رنگ، اتاق را کوچکتر و رنگ های روشن فضا را بزرگ تر نشان می دهند.
• سردی و گرمی: تجربه ثابت کرده انسان می تواند از طریق رنگ گرما یا سرما را بیشترحس کند. هر وقت با رنگ آبی یا سبز مواجه می شود احساس سردی و موقعی که رنگ نارنجی یا قرمز را می بیند گرما را احساس می کند.
• کمیت: دو عامل قدرت رنگی هر رنگ را مشخص می کند ، یکی میزان درخشندگی و دیگری کمیت یا وسعت سطح رنگ ، رنگ های با درخشندگی متوسط و کم در سطح وسیع غلیظ تر به نظر می آیند اما رنگ رقیق در سطح وسیع باز هم کم رنگ تر می شود.
• کیفیت: رنگ هایی که از تجزیه نور سفید حاصل می شوند دارای حداکثر درخشش هستند. این رنگ ها در مقایسه با ارزش غیر خالص خود دارای حالت پیش روی کننده هستند ، زرد خالص نسبت به زردی که با سفید یا سیاه ترکیب شده باشد معترض تر می نماید ، در پاره ای موارد هنگام تغییر ارزش رنگ رابطه کیفی به رابطه تیره و روشن یا سرد و گرم بدل شده و اثر فضایی رنگ تغییر می کند .
• مکان رنگ: بر حسب اینکه رنگ در سقف ، دیواره ها یا کف قرار داشته باشد ، اثرات خاصی در انسان به وجود می آورد که دقت در ویژگی آن ها واجد اهمیت است. رنگ های گرم یا روشن از بالا تحریک کننده ، از طرفین گرما بخش و در کف حالت بالارونده دارند. رنگ های گرم و تیره از بالا متین، از طرفین محدود کننده و در کف اطمینان بخش هستند.